Διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου: To παρασκήνιο, οι «αστερίσκοι» και η αυριανή συνάντηση Μητσοτάκη με Χριστοδουλίδη

Τι κι αν το χθεσινό Υπουργικό στην Κύπρο έλαβε απόφαση για το ρυθμιστικό πλαίσιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου; 

Τα επόμενα 24ωρα είναι ιδιαιτέρως κρίσιμα με την ελληνική πλευρά να κρατά τις επιφυλάξεις της για το αν θα συνεχιστεί τελικά το έργο ή όχι. Κι αυτό γιατί το «πράσινο φως» που έδωσε χθες η κυπριακή πλευρά αποδείχθηκε «λειψό», καθώς συνοδεύεται από αστερίσκους.

Μια μέρα πριν την πολυαναμενόμενη συνάντηση των πολιτικών αρχηγών των δύο πλευρών στο Μέγαρο Μαξίμου, επικρατεί, όχι μόνο απόλυτη αβεβαιότητα στην Αθήνα, αλλά και δυσαρέσκεια, καθώς αρμόδιες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η χθεσινή απόφαση εντείνει τους προβληματισμούς, μιας και το υπουργικό συμβούλιο στη Λευκωσία ενέκρινε μόνο μία από τις τέσσερις εκκρεμότητες για τη συμφωνία.

Απ' ό,τι φαίνεται τελικά, αντί για αισιοδοξία, η χθεσινή απόφαση για το project προκαλεί ανησυχίες... αυξάνοντας την απόσταση που χωρίζει τις δύο χώρες, καθώς η Αθήνα θεωρεί ότι η Κύπρος επιδιώκει περισσότερο να «κερδίσει» χρόνο παρά να αναλάβει όλες τις δεσμεύσεις και να επιλύσει όλες τις οικονομικοτεχνικές εκκρεμότητες για τη διασφάλιση του έργου.

Το μόνο σαφές, σύμφωνα με τις χθεσινές επίσημες δηλώσεις του Κύπριου υπουργού  Ενέργειας κ. Γιώργου Παπαναστασίου είναι πως τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, ενέκριναν την ανάκτηση του κόστους του έργου που αναλογεί στην κυπριακή πλευρά, με την καταβολή 25 εκατ. ευρώ ανά έτος για τα επόμενα πέντε χρόνια, ήτοι από 1η /1/2025 έως 31/12/2029, ως επιδότηση μιας πιθανής αύξησης στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος των καταναλωτών  κατά την κατασκευαστική περίοδο της διασύνδεσης.

Το βασικό «αγκάθι»

Το κυριότερο εμπόδιο για την Αθήνα είναι το γεγονός ότι η χθεσινή απόφαση δεν «κλειδώνει» την «είσοδο» της Κύπρου στον φορέα υλοποίησης του έργου με ποσό έως 100 εκατ. ευρώ., με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου να παραπέμπει το ζήτημα αυτό σε δεύτερο χρόνο και υπό προϋποθέσεις. Επομένως το βασικό εμπόδιο δεν είναι γεωπολιτικό και δεν σχετίζεται με την στάση της Τουρκίας, αντιθέτως, η ελληνική πλευρά είναι προσηλωμένη στην υλοποίηση του έργου.

Αυτό είναι που αποτελεί την κυριότερη «κόκκινη γραμμή» για την Αθήνα με την Κυπριακή Δημοκρατία να μην «κάνει πίσω». Η τελευταία επιθυμεί να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση από ξένο οίκο της μελέτης κόστους οφέλους που έχει υποβάλλει ο ΑΔΜΗΕ, η οποία δεν έχει καν αρχίσει, ενώ από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα επείγεται για μια ρητή δέσμευση συμμετοχής στο έργο από πλευράς της Λευκωσίας.

Αυτό θα ήταν το ουσιαστικό «πράσινο φως» της Κύπρου, καθώς έτσι θα έδινε ένα ξεκάθαρο θετικό «μήνυμα» σε όλες τις πλευρές. Τόσο στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και στα funds που έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για το project, όπως η εμιρατινή εταιρεία TAQA. Να σημειωθεί ότι η δρομολόγηση της συμμετοχής της Κύπρου ήταν ένα από τα θέματα που είχαν συμφωνηθεί στην προφορική κατ'αρχήν συμφωνία της σύσκεψης της 10ης Σεπτεμβρίου. Για αυτό και η Αθήνα εξακολουθεί να «κρατά» ακόμη μικρό καλάθι, φοβούμενη ότι η Λευκωσία μπορεί να «γεννήσει» εκ νέου ερωτηματικά στο... παρά πέντε.

Τα υπόλοιπα «ανοιχτά» μέτωπα

Συν τοις άλλοις, υπάρχουν μη επιβεβαιωμένες πληροφορίες για το WACC, καθώς δεν έχουν ληφθεί οι απαραίτητες ρυθμιστικές αποφάσεις. Οι Κύπριοι φέρονται να μην έχουν αναλάβει καμία ρητή δέσμευση σχετικά με τα 125 εκατ. ευρώ, που σύμφωνα με χθεσινές δηλώσεις του υπουργού ενέργειας στη Λευκωσία, θα αναλάβει να καλύψει η Κύπρος για την πενταετή περίοδο ως την ολοκλήρωση του έργου. Αντίθετα, το κείμενο της απόφασης του υπουργικού αναφέρει χαρακτηριστικά «μέχρι 125 εκατ. ευρώ». 

Ένα επιπλέον εμπόδιο αποτελεί κι η πρόβλεψη στην απόφαση για ανατροπή του επιμερισμού του κόστους της διασύνδεσης, στην περίπτωση που αυτό υπερβεί τον αρχικό προϋπολογισμό (1,9 δισ. ευρώ). Να υπενθυμίσουμε ότι ο επιμερισμός του κόστους ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο (Cross Border Cost Allocation) προβλέπει πως η ανάκτηση θα γίνει κατά 37% από την Ελλάδα και κατά 63% από την Κύπρο, κάτι που υπολογίστηκε με βάση το όφελος στα δύο ενεργειακά συστήματα. Η Λευκωσία υποστηρίζει πως η πρόβλεψη για ανατροπή της ποσόστωσης, σε περίπτωση υπέρβασης, θα γίνει για να μην επιβαρυνθούν οι Κύπριοι καταναλωτές από τυχόν αυξημένες χρεώσεις. Βέβαια, αυτό συνεπάγεται ότι δυνητικά, σε περίπτωση υπέρβασης, ένα μέρος της επιβάρυνσης, θα το επωμιστούν οι Έλληνες καταναλωτές, χωρίς αυτοί να έχουν και τα ίδια οφέλη από το καλώδιο, συγκρτικά με τους Κύπριους.

Το παρασκήνιο του αυριανού τετ α τετ

Προς ώρας, αρμόδια στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης, τηρούν σιγήν ιχθύος και παραπέμπουν στην αυριανή συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. Τονίζουν όμως την επιθυμία της ελληνικής πλευράς να προχωρήσει απρόσκοπτα το project, λόγω του θετικού αντίκτυπου που θα έχει τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Κύπρο. 

Στο αυριανό τετ α τετ μεταξύ των δύο πολιτικών αρχηγών, εκτιμούν ότι θα δοθούν κατευθύνσεις σε πολιτικό επίπεδο, δίχως ωστόσο να αναμένουν τελικές αποφάσεις για το έργο. Σε κάθε περίπτωση, το καλώδιο θα είναι πολύ «ψηλά» στην αυριανή ατζέντα της συνάντησης, η οποία θα είναι κομβική για τα επόμενα βήματα αναφορικά με το έργο. Το κλίμα μπορεί να μην είναι και τόσο θετικό όσο αναμέναμε, κυρίως λόγω των οικονομικών και όχι των γεωπολιτικών ζητημάτων, σύμφωνα με τα στελέχη, εκτός βέβαια αν στο μεταξύ οι αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις βγάλουν τελικά «λευκό καπνό».

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, αναμένεται να συζητηθούν κάποιες άλλες παράμετροι που θα πρέπει να τύχουν διαχείρισης ενώ μετά από αυτήν, θα γίνουν πολύ πιθανό επίσημες ανακοινώσεις.

Μαργαρίτα Ασημακοπούλου