Ο Γόρδιος Δεσμός της Γάζας και η επέμβαση του Ισραήλ για το ξερίζωμα της Χαμάς

Μια εβδομάδα μετά την τρομακτική τρομοκρατική επίθεση που δέχθηκε το Ισραήλ από τη Χαμάς, και μετά από έναν καταιγιστικό βομβαρδισμό στη Γάζα, ζυγίζει τώρα τις επόμενες κινήσεις του, υπό τον φόβο ότι μια μαζική χερσαία επίθεση του Ισραηλινού Στρατού, όχι μόνο δεν θα λύσει οριστικά το πρόβλημα αλλά αντιθέτως θα φέρει το Ισραήλ από τη θέση του θύματος σε αυτή του θύτη.

Εν αναμονή της κλιμάκωσης ο φόβος πλέον είναι η επέκταση της κρίσης, καθώς το Ιράν εκτοξεύει τις τελευταίες ώρες απειλές και προειδοποιήσεις, ενώ απέναντι τα δυο αμερικανικά αεροπλανοφόρα λειτουργούν ως δύναμη αποτροπής για να αποθαρρυνθούν όσοι ίσως μπουν στον πειρασμό για γενίκευση της κρίσης...

Η Γάζα ποτέ εδώ και 17 χρόνια όταν ο έλεγχος της πέρασε στη Χαμάς δεν ήταν εύκολη υπόθεση για το Ισραήλ αλλά και για τον διεθνή παράγοντα. Η Χαμάς, χρησιμοποιώντας συστηματικά την τακτική της μετατροπής των κατοίκων των αστικών κέντρων σε ανθρώπινη ασπίδα και κρύβοντας τις εγκαταστάσεις της είτε σε υπόγεια τούνελ κάτω από κατοικίες είτε σε δομές υγείας και σχολεία, επιχειρούσε να παγιδεύσει το Ισραήλ. Καθώς ένας μαζικός βομβαρδισμός ή μια χερσαία επέμβαση θα είχε εκατόμβες θυμάτων μεταξύ των αμάχων, κάτι που η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αποδεχθεί.

Αντιθέτως, μια τέτοια εξέλιξη απονομιμοποιεί το Ισραήλ, το φέρνει σε αντίθεση με παραδοσιακούς συμμάχους σε Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ, και ρίχνει ακόμη περισσότερο τις γέφυρες με τους Άραβες. Όμως μια τέτοια «σφαγή» αμάχων την οποία προκαλεί εκβιαστικά η Χαμάς, θα έχει σοβαρές συνέπειες και στις ενδοπαλαιστινιακές υποθέσεις, καθώς οι μετριοπαθείς της Παλαιστινιακής Αρχής βρίσκονται στο στόχαστρο και ενισχύονται οι ακραίες οργανώσεις όχι μόνο στη Γάζα, αλλά και στη Δ. Οχθη.

Παρά τα δυο τελεσίγραφα του Ισραηλινού Στρατού είναι προφανές ότι η ισραηλινή κυβέρνηση θέλει να αφήσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα χρονικά περιθώρια προκειμένου οι άμαχοι να κινηθούν προς τον Νότο και έτσι να είναι το πεδίο πιο καθαρό και για εκτεταμένους βομβαρδισμούς αλλά και για μικρές «χειρουργικές» επιδρομές χερσαίων μονάδων που στόχο έχουν τον εντοπισμό ομήρων αλλά και να εξοντώσουν στελέχη της Χαμάς και να εντοπίσουν και καταστρέψουν υποδομές και εγκαταστάσεις της Χαμάς.

Όμως και αυτή η τακτική δείχνει να είναι αδιέξοδη. Το Ισραήλ μετά τον αιφνιδιασμό της 7ης Οκτωβρίου δεν είχε πολλές επιλογές: πρέπει να καταφέρει ένα ισχυρότατο πλήγμα στη Χαμάς και να εξαλείψει την ηγεμονία της στη Γάζα, να αποτρέψει την επέκταση επιρροής ριζοσπαστικοποιημένων ομάδων στη Δ. Όχθη, να αποκαταστήσει την Αποτροπή του, να αποφύγει ένα νέο βαθύ ρήγμα με τους Άραβες και να μην βρεθεί σε αντιπαράθεση με τη Δύση η οποία έσπευσε να υποστηρίξει από την πρώτη στιγμή το δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ.

Αρκετοί από αυτούς τους στόχους είναι αντικρουόμενοι, απαιτούν εξαιρετικά λεπτούς χειρισμούς οι οποίοι εν μέσω πολέμου και μετά από ένα τόσο βαθύ σοκ με την επίθεση της Χαμάς εναντίον αμάχων, δεν είναι καθόλου εύκολοι.

Χωρίς το οριστικό ξερίζωμα της Χαμάς από τη Γάζα, το Ισραήλ θα έχει διαρκώς απέναντί του μια δύναμη η οποία δεν επιδιώκει την επίλυση του Παλαιστινιακού, αλλά έχει στόχο την εξαφάνιση του Ισραήλ. Και η Χαμάς όπως και η Χεζμπολάχ στο έδαφος του Λιβάνου, με την πλήρη στήριξη του Ιράν δεν πρόκειται να συμβιβαστούν σε τίποτε λιγότερο με το Ισραήλ. Επομένως, για το Ισραήλ η μοναδική επιλογή είναι η εξόντωση της Χαμάς ή τουλάχιστον η πλήρης αποδυνάμωση της. Όμως, στη Γάζα ακόμη κι αν εξοντωθεί η Χαμάς δεν υπάρχει άλλη οργάνωση η οποία θα αναλάβει την πολιτική εκπροσώπηση των Παλαιστινίων, καθώς η Παλαιστινιακή Αρχή είναι εντελώς αποδυναμωμένη και δεν ελέγχει παρά μόνο οριακά τη Δυτική Όχθη.

Η διοίκηση των 2 εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας θα απαιτεί έτσι τη διαρκή παρουσία ισραηλινών δυνάμεων,  που αυτό θα έχει τεράστιο κόστος και απώλειες για το Ισραήλ και συγχρόνως θα επιφέρει μεγάλες απώλειες μεταξύ των αμάχων που όλα αυτά τα χρόνια έχουν μεγαλώσει με το μίσος εναντίον του Ισραήλ.

Καθώς το Ισραήλ προσπαθεί να βρει τη λύση στον γόρδιο δεσμό, της ευρείας στρατιωτικής επέμβασης και της αποφυγής μιας καταστροφής που θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, οι εξελίξεις στη Γάζα, πέραν των σοβαρών διπλωματικών και γεωπολιτικών συνεπειών, συνιστούν σοβαρή απειλή για τη σταθερότητα γειτονικών χωρών.

Στον Λίβανο, ένα fail state την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία θα τεθεί σε κίνδυνο η ενότητα και η συνοχή του, εάν η Χεζμπολαχ επιχειρήσει να ανοίξει μέτωπο εναντίον του Ισραήλ ως αντιπερισπασμό στη χερσαία επέμβαση στη Γάζα. Μια νέα στρατιωτική επιχείρηση από το Ισραήλ εναντίον θέσεων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο θα αποσταθεροποιήσει τη χώρα, ενώ στο έδαφος του Λιβάνου υπάρχει απευθείας πρόσβαση Ιρανικών δυνάμεων και εξοπλισμού μέσω της Συρίας.

Η Αίγυπτος, η οποία έχει βρεθεί σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση καθώς συγκεντρώνει μεν τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας στη διάβαση Ράφα στο Σινά, αλλά προς το παρόν δεν μπορεί να την προωθήσει στη Γάζα, αρνείται να ανοίξει τη διάβαση αυτή με τον φόβο ότι δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι πιεζόμενοι από τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα περάσουν στο έδαφός της. Η Χαμάς όταν ιδρύθηκε το 1987 είχε τις ρίζες της στο κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι σήμερα αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για το καθεστώς Σίσι και η είσοδος στο Σινά χιλιάδων ριζοσπαστικοποιημένων Παλαιστινίων θα αποτελούσε κρίσιμη απειλή ασφάλειας για το Κάϊρο.

Η συνέχιση και κλιμάκωση των στρατιωτικών συγκρούσεων στη Γάζα όμως έχει επιπτώσεις και στην Ιορδανία, χώρα στην οποία υπάρχει ακόμη αμερικανική στρατιωτική παρουσία, καθώς στο έδαφος της ζουν περίπου τρία εκατομμύρια Παλαιστίνιοι οι οποίοι δεν θα μείνουν απαθείς σε μια εκατόμβη νεκρών στη Γάζα και στην εξέγερση των Παλαιστινίων στη γειτονική Δυτική Όχθη..

Σε περιφερειακό επίπεδο οι εξελίξεις στη Γάζα φαίνεται ότι παράγουν ήδη αποτελέσματα.

Η βασική επιδίωξη της επίθεσης της Χαμάς και του Ιράν, η ακύρωση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τον Αραβικό κόσμο, φαίνεται ότι προς το παρόν έχει επιτευχθεί, καθώς η πρόοδος που είχε σημειωθεί μεταξύ Ισραήλ και Σ. Αραβίας έχει πλέον εξανεμισθεί και θα χρειασθεί χρόνο ώστε να επαναληφθούν οι επαφές.

Η Ρωσία μάλλον δείχνει να …απολαμβάνει την κρίση στην Γάζα καθώς το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας μετατοπίζεται στη Μ. Ανατολή από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ συγχρόνως τόσο η Μόσχα όσο και η Κίνα προσπαθούν να ρίξουν γέφυρες στα Αραβικά καθεστώτα, αποδοκιμάζοντας τις απώλειες αμάχων στην Γάζα.

Οι Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ζουν με την αγωνία πρόκλησης νέων μεταναστευτικών ροών αλλά και με τον κίνδυνο μικρών «εξεγέρσεων» στις μουσουλμανικές κοινότητες σε μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι, το Βερολίνο ή ακόμη και το Λονδίνο. Και φυσικά παρακολουθούν με αγωνία το ενδεχόμενο η κλιμάκωση της κρίσης να οδηγήσει σε αύξηση της τιμής των καυσίμων και δυσλειτουργίες στα δίκτυα μεταφοράς, που θα είχε δυσάρεστες συνέπειες στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Η Τουρκία προσπαθεί να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο αλλά τουλάχιστον σε αυτή τη φάση και μετά τα αντιισραηλινά ξεσπάσματα του Τ. Ερντογάν πολύ δύσκολα θα μπορέσει να βρει ρόλο, αφήνοντας έτσι το πεδίο τουλάχιστον στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Αίγυπτο.

Όμως η κρίση στη Γάζα επανάφερε με οξύτητα στην επιφάνεια τη βαθιά αντιπαράθεση της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον, όπου το παραλήρημα Ερντογάν εναντίον των Αμερικανών αλλά και η προσπάθειά του να εμφανισθεί ως ο γνήσιος εκπρόσωπος του αγώνα για τα δικαιώματα όχι μόνο των Παλαιστινίων αλλά των απανταχού μουσουλμάνων, δείχνει ότι οι αποστάσεις που έχει πάρει από τη Δύση και η αλλαγή προσανατολισμού προς την Ανατολή δεν έχει συγκυριακό χαρακτήρα. Και αυτό θα επηρεάσει ευθέως τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. και πιθανότατα θα το διαπιστώσουν και οι Έλληνες υφυπουργοί Εξωτερικών Κ. Φραγκογιάννης και Αλ. Παπαδοπουλου που από τη Δευτέρα και την Τρίτη το πρωί αντίστοιχα ξεκινούν το δύσκολο εγχείρημα του Ελληνοτουρκικού Διαλόγου..

Νίκος Μελέτης