Οι προστάτες του Εγώ

Σύμφωνα με τον Φρόυντ υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπινης κατάστασης που ορίζεται σαν άρνηση της πραγματικότητας. Ένας αμυντικός μηχανισμός που είναι υπεύθυνος για τις αρνήσεις μας. Μια αντίδραση, που προστατεύει το Εγώ μας από τους εξωτερικούς παράγοντες που το απειλούν. 

Αν η άρνηση της πραγματικότητας εξαπλωθεί μέσα σε μια κοινωνία, οι επιπτώσεις μοιάζουν ανεξέλεγκτες. 
Όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα μιας κοινωνίας αρνητών της αλήθειας και της πραγματικότητας, φαντάζουν ανίκητα...

Θα έλεγε κανείς ότι είναι αδύνατο να λυθεί οποιοδήποτε πρόβλημα, όταν κάποιος απλά αρνείται ότι υπάρχει, ή διαστρεβλώνει την δομή του. 
Όταν η άρνηση είναι ασυνείδητη, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη.

Σε μια κοινωνία όμως, ποτέ η άρνηση δε μπορεί να είναι ασυνείδητη. Η ενσυνειδητότητα ενός λαού δε μπορεί να επηρεάζεται από οργανικές διαταραχές, ούτε από γονιδιακά χαρακτηριστικά. Γι αυτό και σε μια κοινωνία η άρνηση της πραγματικότητας μπορεί να είναι μοναχά ενσυνείδητη και υστερόβουλη. Μπορεί επίσης να την επιτάσσει η ανάγκη επιβίωσης. Μπορεί να την επιβάλλει το συναίσθημα της απόγνωσης και της αγανάκτησης. Ίσως ακόμα και η καθοδηγούμενη εκπαίδευση, που πάντως και αυτή κατά ένα τρόπο έγινε αποδεκτή μέσα από την άρνηση της πραγματικότητας.

Η ψευδαίσθηση όμως ότι η πραγματικότητα είναι άλλη από την αντικειμενική πραγματικότητα, μπορεί να επιφέρει αλλοίωση της προσωπικότητας ενός ατόμου, έναν εθισμό σε κάθε τι αντιδραστικό ή διαφορετικό από αυτό που κατά τη αντικειμενική λογική είναι αποδεκτό. Θεωρίες συνομωσίας, αίσθημα καταδίωξης, απωθημένα και αποδοχή σε καθετί καταστροφολογικό και απαισιόδοξο, είναι μερικά συμπτώματα που παρουσιάζουν οι αρνητές της πραγματικότητας σε βάθος χρόνου.

Βρισκόμαστε σε περίοδο έξαρσης αυτής της "νόσου". Πλέον από τους περιθωριακούς ανθρώπους, έχουμε περάσει σε μαζικά φαινόμενα άρνησης. Στην Ελλάδα, πλέον, η τάση αυτή τείνει να λάβει διαστάσεις οργανωμένου κινήματος με τη μορφή εκλογικής ψήφου.  Δεν έχουμε πια boem τύπους στους δρόμους, αλλά "εναλλακτικά" κόμματα που στηρίζουν την ύπαρξής τους στην άρνηση της πραγματικότητας. Πρόσφατα αποκτήσαμε και υπουργούς τέτοιου τύπου, ανθρώπους που επιβάλλουν επίσημα την άρνηση της πραγματικότητας σαν πολιτική πρόταση, επιχειρηματολογώντας απλώς έχοντας το πουκάμισο έξω από το παντελόνι. Φυσικά αυτό δεν έχει καμία σχέση με κινήματα αμφισβήτησης που άλλαξαν την ανθρωπότητα. 

Όταν ο Λούθηρος αμφισβητούσε το αλάθητο του Πάπα είχε έτοιμες 95 θέσεις που ταρακουνούσαν συθέμελα το κατεστημένο. Συνεπήραν μαζί του ολόκληρη τη κοινωνία ακόμα και μέσα στο απόλυτα προστατευμένο περιβάλλον. Ποια είναι η θέση της ελληνικής κοινωνίας στις θέσεις του σημερινού πολιτικού συρφετού που χαϊδεύει τα αυτιά της; Απλή άρνηση της πραγματικότητας, του ρεαλισμού, της κοινής λογικής, ακόμα και του αληθινού ριζοσπαστισμού που επιβάλλουν οι ανάγκες της ραγδαίας ταχύτητας της παγκοσμιοποίησης. Δυστυχώς, δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο από την ανάγκη διασφάλισης του στενά προσωπικού συμφέροντος, ακόμα κι όταν φαινομενικά γίνεται επίκληση του συλλογικού.

Δεν υπάρχει λόγος να μπει κανείς σε περισσότερες λεπτομέρειες για τον τρόπο που διαπερνάει πλέον την κοινωνία αυτή η κατάσταση. Οι αρνητές της πραγματικότητας είναι trendy, είναι παντού και είναι έτοιμοι να δώσουν αναίμακτες εύκολες λύσεις για τα πάντα. Είναι οι προστάτες του Εγώ, και θα μπορούσαν να προκαλέσουν οι ίδιοι μια καταστροφή αρκεί να επιβεβαιωθεί η άρνησή τους για την αλήθεια. Μια αλήθεια που από τα αρχαία χρόνια ήταν το ίδιο σκληρή...

Ίσως θα περίμενε κανείς στο τέλος αυτού του άρθρου να υπάρχει μια πρόταση για λύση. Μια κάθαρση. Όχι, δεν υπάρχει και δε μπορεί να υπάρξει. Όταν πάψουμε ατομικά να θεοποιούμε το Εγώ μας, ίσως τότε αλλάξει συλλογικά το Εμείς.
 
 Του Δημήτρη Γεωργακόπουλου
* Ο κ. Δημήτρης Γεωργακόπουλος είναι Διαχειριστής Πληροφοριακών Συστημάτων και Δικτύων

Πηγή:www.capital.gr