Κεντροδεξιά: ένα λάθος πολιτικής

Του Ηλια Κουσκουβελη* στην Καθημερινή

Οι συνθήκες και οι ανάγκες δημιουργούν όρους και οι όροι, με τη σειρά τους, προσδιορίζουν συμπεριφορές και στρατηγικές, αλλά και διαιωνίζουν πολιτικά λάθη. Εντός και εκτός της Νέας Δημοκρατίας, εξακολουθεί να διαπράττεται στον δημόσιο διάλογο ένα λάθος που τη στιγμάτισε στη μετά την ηγεσία τού ιδρυτή της περίοδο. 

Χρησιμοποιείται και γίνεται αποδεκτός ο όρος Κεντροδεξιά.

Ο αυτοπροσδιορισμός της Ν.Δ. ως Κεντροδεξιάς αποτελεί παγίδα, που επιτείνει τη σύγχυση σχετικά με την ιδεολογία της Ν.Δ. και της στερεί σημαντικά κοινωνικά ερείσματα.

Παρά την επικράτησή του, είναι πολιτικά λανθασμένη η χρήση τού ασαφούς όρου «κεντροδεξιά» και η περί αυτής συζήτηση. Πρόκειται για αποτέλεσμα συμβιβασμών, αναγκών, τακτικών και σκοπιμοτήτων.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, δύο φορές, όταν δέσποσε πολιτικά σ’ έναν κομματικό σχηματισμό και στο πολιτικό στερέωμα της χώρας, δρώντας εκσυγχρονιστικά αλλά και παιδευτικά, ονόμασε ...
τον πρώτο σχηματισμό Εθνική Ριζοσπαστική Ενωση και τον δεύτερο Νέα Δημοκρατία. Την τελευταία φορά, όρισε ως ιδεολογία τού κόμματός του τον ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό.

Από την άλλη πλευρά, ο Ανδρέας Παπανδρέου, παίρνοντας αποστάσεις από το παρελθόν και, ταυτοχρόνως, αντιλαμβανόμενος την άλωση του λεγόμενου Κέντρου από τη Ν.Δ., αλλά και το εύρος τής μαρξίζουσας δεξαμενής ψηφοφόρων, ξεκίνησε από τα Αριστερά για να ξανακερδίσει το Κέντρο. Οταν δε κυριάρχησε στο πολιτικό στερέωμα του τόπου, επιχείρησε να στείλει αυτό που νοηματοδότησε ως Δεξιά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Οι ηγεσίες της Ν.Δ., που ακολούθησαν, μη έχοντας την πολυτέλεια εκσυγχρονιστικών ή παιδευτικών επιδιώξεων, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν την εκλογική ορμή τού ΠΑΣΟΚ και να συσπειρώσουν ένα βασικό εκλογικό πυρήνα, αρχικά αποδέχθηκαν τον όρο Δεξιά. Στη συνέχεια, θέλοντας να διευρύνουν τον εκλογικό πυρήνα, διατήρησαν τον πυρήνα της Δεξιάς και έκαναν άνοιγμα προς το Κέντρο, σε μια προσπάθεια να μειώσουν και την αρνητική, για τη Δεξιά, άποψη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η υιοθέτηση και η διάδοση του όρου Κεντροδεξιά εξυπηρετούσε σκοπούς τακτικής.

Διαχρονικά ο όρος Κεντροδεξιά συνιστά άλλοθι που απαλλάσσει την εκάστοτε ηγεσία από το καθήκον ανάδειξης της ιδεολογίας και της διαρκούς πολιτικής διαπαιδαγώγησης των ψηφοφόρων του κόμματος. Αποτελεί, όμως, και τροχοπέδη, περιορίζοντας συστηματικά τις πιθανότητες εκλογικής επικράτησης της Ν.Δ., αφού της επιβάλλει επιμόνως το δίλημμα-παγίδα για κάθε εκλογική στρατηγική: περισσότερο Κέντρο ή περισσότερο Δεξιά;

Σήμερα, η Ν.Δ. ως Κεντροδεξιά δεν έχει μέλλον στην Ελλάδα. Θα πρέπει να ξεχάσει την Κεντροδεξιά, να αποκτήσει ιδεολογική αυτογνωσία, να προβάλει το όνομά της και την καταστατική της ιδεολογία, τον ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό και να διαπαιδαγωγήσει συστηματικά τα στελέχη και τους ψηφοφόρους της σ’ αυτόν, με απώτερο σκοπό να τον εφαρμόσει ως κόμμα εξουσίας.

Ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός συντίθεται από τον πολιτικό φιλελευθερισμό και τον ριζοσπαστισμό.

Ο πρώτος δίνει έμφαση στα δικαιώματα και τις ευθύνες πολιτών, στην αντίσταση στην αυθαιρεσία της εξουσίας, στην πίστη στην πολιτική του μήτρα, το έθνος-κράτος, και στην ευθύνη του κράτους για την οικονομία. Προάγει συγκεκριμένη πολιτική ηθική και την αφοσίωση στους θεσμούς, την αναφορά στον μεγάλο αριθμό που είναι οι πολίτες και όχι στους λίγους.

Από την άλλη, ο ριζοσπαστισμός ωθεί προς την παραγωγή έργου, στη γρήγορη εξεύρεση αξιόπιστων και αποτελεσματικών λύσεων και προτείνει προσαρμογή στις κρατούσες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Προτρέπει στην εποικοδομητική και υπεύθυνη άσκηση καθηκόντων, χωρίς λαϊκισμό, χωρίς δογματισμούς, χωρίς ιδεοληψίες.

Είναι φανερό ότι η Ν.Δ., ως πολιτικά φιλελεύθερο κόμμα και όχι ως Κεντροδεξιά, απαλλαγμένη από τα φορτία του παρελθόντος, μπορεί, με την εξαίρεση των μαρξιστών, να απευθυνθεί σε όλους τους πολίτες. 

Η σαφής ιδεολογική τοποθέτηση της Ν.Δ. στον ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό ξεκαθαρίζει τη σύγχυση γύρω από την ιδεολογική της ταυτότητα. 

Της επιτρέπει να παράγει πολιτική με συνοχή, να αρθρώσει συνειδητοποιημένο πολιτικό λόγο, να διαμορφώσει την ατζέντα της στηριζόμενη σε ισχυρές βάσεις. 

Της προσδίδει αξιοπιστία και τελικώς αποτελεί εφαλτήριο για την εκτέλεση της αποστολής της ως πολιτικού χώρου των μεγάλων επιλογών. 

Πάνω απ’ όλα, όμως, θα θέσει τέλος στη μηχανιστική και αντιπαραγωγική για την πολιτική ανάπτυξη του τόπου διάκριση Κεντροδεξιά - Κεντροαριστερά.

* Ο κ. Ηλίας Κουσκουβέλης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας.