"Το νερό είναι το πετρέλαιο του μέλλοντος"

Μια αγορά... εξ ουρανού!...
«Το νερό είναι το πετρέλαιο του μέλλοντος»
Του Δημήτρη Ζάντζα

Πολλοί είναι οι συνειρμοί που μπορεί να προκαλέσει στο άκουσμά της η λέξη «νερό». Πιθανότατα από τους πιο δημοφιλείς είναι ότι «το νερό αποτελεί πηγή ζωής» ή ότι «θα πούμε το νερό… νεράκι». Άλλοι πάλι, ενδεχομένως όχι οι περισσότεροι, μπορεί να σκεφτούν ότι «το νερό είναι το πετρέλαιο του μέλλοντος».


Σε κάθε περίπτωση, ο λόγος γίνεται για ένα αγαθό άοσμο, άχρωμο και άγευστο, η πολυτιμότητα του οποίου όμως είναι αδιαμφισβήτητη.«Το νερό αποτελεί πηγή ζωής»
Σήμερα είμαστε σε θέση να...γνωρίζουμε ότι το νερό, η χημική ένωση ενός ατόμου οξυγόνου με δύο άτομα υδρογόνου (H2O), αποτελεί πράγματι μια απαραίτητη προϋπόθεση –ή έστω μία από τις βασικές– για την ύπαρξη ζωής.
Και αν η αναζήτηση νερού αποτελεί μία από τις βασικές πτυχές πολλών ερευνητικών προγραμμάτων εξερεύνησης του διαστήματος, ίσως να τελικά να μην αποδειχθεί υπερβολική η εκτίμηση μερίδας επιστημόνων που υποστηρίζουν ότι στο σύντομο μέλλον η ανθρωπότητα θα υποχρεωθεί να αναζητήσει το νερό στον ίδιο της τον πλανήτη.
Το νερό είναι από τα λίγα στοιχεία που συναντώνται στη φύση και στις τρεις μορφές της ύλης: υγρό, στερεό και αέριο.
Όμως, το πόσιμο νερό δεν είναι ένα αγαθό σε αφθονία. Λιγότερο από το 3% του νερού στον πλανήτη είναι πόσιμο και από αυτό το 80% σε μορφή που δεν είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμη.
Με άλλα λόγια, μόλις το 0,5% των παγκόσμιων υδάτινων αποθεμάτων μπορεί να καταναλωθεί άμεσα από τον άνθρωπο.
Χαρακτηριστική είναι η διατύπωση της διεθνούς οργάνωσης WaterAid: «Aν όλο το νερό του κόσμου μπορούσε να χωρέσει σε έναν κουβά, τότε το πόσιμο νερό θα αντιστοιχούσε σε ένα κουταλάκι του γλυκού».
«Θα πούμε το νερό... νεράκι»;
Ποιος λοιπόν θα μπορέσει να ωφεληθεί από «μια κουταλιά νερό»;
Ακριβώς επειδή το ζήτημα της ποσότητας είναι ένα από τα θεμελιώδη, εξίσου σημαντικό καθίσταται και το ζήτημα της διανομής και διαχείρισης.
Εκτιμάται ότι περισσότερο από το 60% του πόσιμου νερού παγκοσμίως συγκεντρώνεται, μέσω φυσικών διαδικασιών, σε λιγότερες από 10 χώρες: Βραζιλία, Ρωσία, Κίνα, Καναδάς, Ινδονησία, ΗΠΑ, Ινδία, Κολομβία και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
Δύο άλλες παράμετροι, εξίσου σημαντικές, αφορούν το επίπεδο βιομηχανοποίησης των οικονομιών του κόσμου αφενός και το ζήτημα του ρυθμού αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού αφετέρου.
Υπολογίζεται ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού διοχετεύεται στη γεωργία. Τα ποσοστά όμως διαφέρουν πολύ ανάλογα με τη δομή της κάθε οικονομίας.
Παγκοσμίως, το 8% της κατανάλωσης αφορά οικιακή χρήση, το 22% βιομηχανική χρήση και το 70% γεωργική. Στις ανεπτυγμένες και υψηλού εισοδήματος χώρες, το ποσοστό της οικιακής χρήσης είναι 11% έναντι 8% στις αναπτυσσόμενες και χαμηλού-μεσαίου εισοδήματος.
Το ποσοστό της βιομηχανικής κατανάλωσης διαμορφώνεται σε 59% και 10% αντίστοιχα, ενώ της γεωργικής σε 30% και 82% αντίστοιχα.Μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή είναι ο συσχετισμός μεταξύ της κατανάλωσης στην υδροβόρα γεωργική διαδικασία και της οικιακής χρήσης.
Οι μεγάλες διαφορές που εντοπίζονται μεταξύ των χωρών ενδέχεται μάλιστα να μην απέχουν πολύ γεωγραφικά. Έτσι, στη Μεγάλη Βρετανία οι ποσότητες νερού που διοχετεύονται στη γεωργία αντιστοιχούν μόλις στο 1% της οικιακής χρήσης, ενώ στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 70%.
Ασφαλώς η γεωργία δεν είναι ο μοναδικός κλάδος οικονομικής δραστηριότητας που καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού. Και αν αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, στις ανεπτυγμένες υποκαθίσταται σε μεγάλο βαθμό από τη βιομηχανία.
Εδώ βέβαια οι ποσότητες που καταναλώνονται ποικίλλουν από τομέα σε τομέα, ενδεικτικά όμως μπορεί να αναφερθεί ο κλάδος της ενέργειας ως ο πιο υδροβόρος, καθώς το νερό χρησιμοποιείται για την ψύξη μονάδων παραγωγής (λιθανθρακικές μονάδες, πετρελαϊκές, φυσικού αερίου και πυρηνικές), αλλά και άλλες δραστηριότητες όπως η ανακύκλωση, η χαρτοποιία, η κατασκευή ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, η υφαντουργία ή η παραγωγή ζάχαρης.
Ασφαλώς το νερό αποτελεί βασικό συστατικό και για μεγάλο αριθμό προϊόντων του κλάδου των τροφίμων ή της φαρμακοβιομηχανίας, με τον όρο «εικονικό νερό» να καθιερώνεται σταδιακά για την περιγραφή του νερού που ενσωματώνεται σε τέτοιου είδους προϊόντα και εξάγεται μαζί με το προϊόν του οποίου αποτελεί συστατικό.
Ενδιαφέρουσα παράμετρος, αν και δεν αποτελεί «κατανάλωση» με την ακριβή έννοια του όρου, είναι και η χρήση πόσιμου νερού για την απόθεση βιομηχανικών και άλλων αποβλήτων ή απορριμμάτων.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που φυσικά υδροφόρα συστήματα, όπως λίμνες ή ποτάμια, χρησιμοποιούνται για την ανέξοδη απόθεση βιομηχανικών ουσιών που καθιστούν αδύνατη τη μετέπειτα αξιοποίηση των υδάτινων αποθεμάτων.
Προσεγγίζοντας το ζήτημα της επάρκειας των παγκόσμιων αποθεμάτων πόσιμου νερού, κρίσιμη παράμετρο αποτελεί και το ζήτημα του πληθυσμού. Ακριβέστερα, το ζήτημα του υπερπληθυσμού.
Είναι εντυπωσιακό ότι από τις εννέα χώρες που προαναφέρθηκαν, στις οποίες εντοπίζεται το 60% του διαθέσιμου πόσιμου νερού παγκοσμίως, οι πέντε είναι οι πολυπληθέστερες του πλανήτη (Κίνα, Ινδία, ΗΠΑ, Ινδονησία και Βραζιλία), με τη Ρωσία να κατατάσσεται βάσει πληθυσμού στην ένατη θέση.
Τα δύο βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι ακόμη και οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα πόσιμου νερού αντιμετωπίζουν προβλήματα επάρκειας λόγω του μεγάλου πληθυσμού, ενώ μεγάλες διαφορές στο διαθέσιμο πόσιμο νερό κατ’ άτομο καταγράφονται ακόμη και στο εσωτερικό ορισμένων χωρών.
Ενδεικτικά, στο μεγαλύτερο μέρος της Κίνας η ποσότητα αυτή κυμαίνεται από 1.000 έως 1.700 κυβικά μέτρα νερού ετησίως, ενώ στη γειτονική Ινδία η ποσότητα αυτή διαμορφώνεται σε λιγότερα από 500 κυβικά μέτρα.
Αναφορικά με τις διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό κάθε χώρας, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Αυστραλίας όσο και των ΗΠΑ. Ενδοηπειρωτικά, έντονες διαφοροποιήσεις καταγράφονται και στην Αφρική, όπου εντοπίζονται περιοχές με λιγότερα από 500 κ.μ. διαθέσιμου πόσιμου νερού κατ’ άτομο ετησίως, έναντι περιοχών όπου η ποσότητα αυτή μπορεί να υπερβαίνει τα 10.000 κυβικά μέτρα.
Δεδομένων των ανισορροπιών που σημειώνονται παγκοσμίως ως προς την επάρκεια του πόσιμου νερού, οι πολιτικές διαστάσεις που ανακύπτουν δικαιολογούν κατά ένα μέρος την εκτίμηση ότι «το νερό είναι το πετρέλαιο του μέλλοντος».
Η επάρκεια νερού εξελίσσεται όχι μόνο σε προϋπόθεση επιβίωσης για ολόκληρους πληθυσμούς, αλλά και σε παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης κυρίως για τις λιγότερο βιομηχανοποιημένες χώρες.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του τουρκικού σχεδίου GAP. Πρόκειται για ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα που θα εκμεταλλεύεται τα νερά των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, συνολικού εκτιμώμενου κόστους 32 δισ. δολ. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1960 και η ολοκλήρωσή του, που αρχικά προβλεπόταν για το 2010, έχει μετατεθεί για το 2047.
Ωστόσο η υλοποίησή του και κυρίως το φράγμα Ilisu στον Τίγρη έχει προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις εκ μέρους της Συρίας και του Ιράκ. Ιρακινοί αξιωματούχοι υπολογίζουν ότι η ολοκλήρωση του φράγματος το 2011 θα μειώσει κατά 47% την ετήσια ροή του ποταμού προς τη χώρα, στερώντας το 50% των συνολικών αναγκών της Μοσούλης σε νερό κατά τη θερινή περίοδο.
Αρκετοί δεν διστάζουν να χαρακτηρίζουν ευθέως το νερό ως εξίσου σημαντικό «λιπαντικό» για την παγκόσμια οικονομία όσο το πετρέλαιο. «Για τις επιχειρήσεις το νερό δεν είναι κάτι το προαιρετικό. Χωρίς αυτό η βιομηχανία και η παγκόσμια οικονομία θα καταρρεύσουν», σημειώνουν.
Η αγορά του νερού στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ όσο ενδεχομένως πιστεύουν οι περισσότεροι. Το ακριβές της μέγεθος είναι βέβαια δύσκολο να υπολογιστεί, όμως η εκτίμηση της Goldman Sachs κάνει λόγο για 400 δισ. δολ. μόνο για την αγορά αντλιών, σωλήνων, φίλτρων και εξοπλισμού επεξεργασίας και διανομής.
Αν συμπεριληφθούν στα παραπάνω μεγέθη και οι μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές, σε συνδυασμό με τις παραμέτρους που προαναφέρθηκαν, όπως η εξέλιξη των παγκόσμιων αποθεμάτων, ο υπερπληθυσμός και οι πολιτικές προεκτάσεις, τότε ειδικοί εκτιμούν ότι η αγορά έχει προοπτική για εκρηκτική ανάπτυξη.
Ενδεικτικό είναι ότι μόνο οι ανάγκες των ΗΠΑ σε νέες υποδομές υπολογίζονται σε 1 τρισ. δολ.Οι επενδυτές διεθνώς αρχίζουν να επιδεικνύουν αυξημένο ενδιαφέρον για την αγορά του νερού, να τη συσχετίζουν όλο και περισσότερο με τις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και να αντιμετωπίζουν το νερό ως εμπόρευμα –όπως π.χ. το χρυσό ή το πετρέλαιο– το οποίο θεωρούν μάλιστα υποτιμημένο.
«Η αγορά του νερού είναι ένα “ποτάμι” ανάπτυξης που φτάνει μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι», δήλωνε το 2008 στους New York Times ο Deane M. Dray, αναλυτής της Goldman Sachs.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο κλάδος του νερού μπορεί να μη μένει ανεπηρέαστος από τη διεθνή κρίση, εμφανίζει όμως ισχυρές αντιστάσεις και προοπτικές μεγάλης ανάπτυξης, ακριβώς λόγω των θεμελιωδών μεγεθών της αγοράς παγκοσμίως.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
Σύμωνα με τη διεθνή οργάνωση WaterAidκαι άλλους διεθνείς οργανισμούς, μεταξύ των οποίωνο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας:
• Ο μέσος Ευρωπαίοςκαταναλώνει κατά μέσο όρο200 λίτρα νερού ημερησίως.Η αντίστοιχη ημερήσιαποσότητα για το μέσοΑμερικανό είναι 400 λίτρα.
• Περίπου 1 δισ. άνθρωποι,αριθμός που αντιπροσωπεύειτο 1/8 του παγκόσμιουπληθυσμού, δεν έχουνπρόσβαση σε πόσιμο νερό.
• 1,8 άνθρωποι ετησίως –ή5.000 ημερησίως– χάνουν τηζωή τους από ασθένειες πουσχετίζονται με ακάθαρτο νερόκαι ελλιπείς συνθήκες υγιεινής.
• Οι ασθένειες που σχετίζονταιμε το νερό αποτελούν τηδεύτερη σημαντικότερη αιτίαθανάτου παιδιών παγκοσμίως.
• Το μέσο βάρος του νερούπου μεταφέρουν με τα χέριαοι γυναίκες στην Αφρική είναι20 κιλά, δραστηριότητα πουαντιστοιχεί σε 40 δισ.εργατοώρες ετησίως.
• Στα επόμενα 20 χρόνιαη ανθρωπότητα εκτιμάται ότιθα καταναλώνει 20% περισσό-τερο νερό, ενώ ο ΟΗΕ προβλέ-πει αύξηση του παγκόσμιουπληθυσμού έως το 2050στα 9,2 δισ. άτομα.
• H χωρητικότητα των ανθρώ-πινων κατασκευών για τησυγκέντρωση νερού παγκο-σμίως έχει επταπλασιαστεί απότο 1950 και σήμερα υπολογί-ζεται σε 5.000 κυβικά χλμ.

Από το www.capital.gr
Save to del.icio.us • Add to del.icio.us • Email this

Αναρτήθηκε από emprosdrama.blogspot.com and nonews-NEWS