Η επίσκεψη Κυρ. Μητσοτάκη στο Κάιρο με το βλέμμα σε Αν. Μεσόγειο και Λιβύη

Η «απόβαση» της υψηλόβαθμης Ευρωπαϊκής Αντιπροσωπείας την Κυριακή στο Κάιρο έδωσε ένα ισχυρό μήνυμα στήριξης της Ευρώπης στο μεγαλύτερο και με ισχυρότερο πολιτικό και στρατιωτικό αποτύπωμα μέλος της Νότιας Γειτονίας, καθώς μετά και τις εξελίξεις στη Γάζα αλλά και στην Υποσαχάρια Αφρική, η Αίγυπτος αποτελεί βασικό πυλώνα για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή των νότιων συνόρων της Ε.Ε.

Η Ελλάδα όπως και η Κύπρος έχουν στρατηγικό συμφέρον να τεθεί  η υποστήριξη της Αιγύπτου  υπό την πανευρωπαϊκή αιγίδα καθώς το Κάιρο αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την υλοποίηση των μεγάλων ενεργειακών σχεδιασμών που μετατρέπουν τις δυο χώρες σε σημαντικό κόμβο για τη διαφοροποίηση πηγών ενέργειας για την Ευρώπη. Η Αίγυπτος όμως με το μέγεθός της και το κύρος... της ως η μεγαλύτερη αραβική χώρα  αποτελεί ένα ισχυρό  αντίβαρο στην προσπάθεια της Τουρκίας να μετατρέψει την Ανατολική Μεσόγειο σε ζώνη  κυριαρχίας και επιρροής της, ενώ ειδικά για την Ελλάδα είναι κρίσιμης σημασίας ο κομβικός ρόλος που έχει το Κάιρο στις πολιτικές εξελίξεις στη Λιβύη.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της ευρωπαϊκής αντιπροσωπίας υπό την πρόεδρο της Κομισιόν, Ουρσουλα φον ντε Λάϊεν, τον πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη,τον πρόεδρο της Κύπρου Ν. Χριστοδουλιδη, τον αυστριακό Καγκελάριο Κ. Νεμάχερ και τους πρωθυπουργούς  της Ιταλίας και του Βελγίου Τ. Μελόνι και Α. Ντε Κρου, η πρόεδρος της Κομισιόν υπέγραψε με τον πρόεδρο Αλ Σίσι την «Κοινή Διακήρυξη για μια Συνολική και Στρατηγική Εταιρική Σχέση».

Σε αυτό το κείμενο  αποτυπώνεται το νέο πλαίσιο στρατηγικής σχέσης όπου ιδιαίτερη έμφαση δίνεται πέραν του μεταναστευτικού  και προγραμμάτων ενίσχυσης της αιγυπτιακής οικονομίας με ένα πακέτο 7,4 δισ. ευρώ, στην ενεργειακή συνεργασία:

«..Η ΕΕ και η Αίγυπτος αναγνωρίζουν ότι η νέα πραγματικότητα της γεωπολιτικής και της ενεργειακής αγοράς απαιτεί την εμβάθυνση της υπάρχουσας εταιρικής τους σχέσης για τη στήριξη της ενεργειακής τους ασφάλειας. Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ και η Αίγυπτος συμφωνούν να εντείνουν τη συνεργασία με ιδιαίτερη έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις δράσεις ενεργειακής απόδοσης καθώς και τη συνεργασία για άλλες ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, αξιοποιώντας το σημαντικό δυναμικό της Αιγύπτου για το κόστος αποτελεσματικής επέκτασης της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μέσω έργων όπως το GREGY Interconnector. Η ΕΕ δεσμεύεται επίσης να υποστηρίξει το έργο του East Med Gas Forum με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας και της ασφάλειας του εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην περιοχή και του εμπορίου φυσικού αερίου με την ΕΕ».

Είναι  σημαντικό  για την Ελλάδα ότι πλέον το σχέδιο GREGY γίνεται έργο στρατηγικής σημασίας για την Ε.Ε. και  βάζει την Ελλάδα δυναμικά στα σχέδια για την προμήθεια της Ευρώπης με καθαρή ενέργεια, συγχρόνως όμως εκφράζεται η ευρωπαϊκή υποστήριξη και στην προμήθεια  της Ευρώπης από φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Κάτι το οποίο επίσης αφορά την Ελλάδα  είτε με την αναβίωση του αγωγού East Med είτε με τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου μέσω των Μονάδων LNG της Αιγύπτου.

Για την Ελλάδα, η συνάντηση της Κυριακής ήταν μια  σημαντική ευκαιρία ώστε και με τη μόχλευση της Ε.Ε., να προωθηθεί και ενισχυθεί η στενή σχέση με την Αίγυπτο, πολύ περισσότερο όταν είναι σε εξέλιξη  η διαδικασία επαναπροσέγγισης Αιγύπτου-Τουρκίας  και αναμένεται εντός του Απριλίου να πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα η πρώτη επίσκεψη του προέδρου Αλ Σίσι και η σύγκληση της Διακυβερνητικής Διάσκεψης των δυο χωρών. Η Άγκυρα δεν έχει κρύψει ότι εκτός των οικονομικών λόγων βασικό κίνητρο για την αποκατάσταση των σχέσεων με την Αίγυπτο είναι η διαπίστωση ότι η ένταση στις σχέσεις των δυο χωρών επί μια δεκαετία έβλαψε τα τουρκικά συμφέροντα, φέρνοντας την Αίγυπτο κοντά στην Ελλάδα και στην Κύπρο, αφήνοντας την Τουρκία εκτός του ενεργειακού παιγνιδιού της Ανατολικής Μεσογείου.

Οι κ. Μητσοτάκης και Αλ Σίσι υπέγραψαν τη Συμφωνία για τακτική σύγκληση Διακυβερνητικών Διασκέψεων ανά δύο έτη που θα προωθήσουν τη συνεργασία σε αυτούς τους τομείς: Οικονομία και Εμπόριο, Ενέργεια με έμφαση στην ηλεκτρική διασύνδεση, Άμυνα, Ασφάλεια, Ναυτιλία, Γεωργία και Ασφάλεια τροφίμων, Επικοινωνίες, Μεταφορές, Σχέσεις με Ε.Ε., Μετανάστευση, Υγεία, Τουρισμό.

Για την  Αθήνα είναι σημαντικό η Αίγυπτος να εμπλακεί ενεργά στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών με δουλεμπορικά πλοία που ξεκινούν από την Ανατολική Λιβύη, αλλά τροφοδοτούνται κυρίως από κυκλώματα διακινητών που δρουν στο έδαφος της. Έτσι, μόνο η Ελλάδα θα μπορέσει να πάρει «ανάσα» από τον περιορισμό  των ροών από την Τουρκία, στον οποίο έχει οδηγήσει προς το παρόν η συνεννόηση που επιτεύχθηκε με τη Διακήρυξη των Αθηνών.

Όμως, εξαιρετικής σημασίας για την Αθήνα είναι η συνεργασία με την Αίγυπτο στα θέματα της Λιβύης. Η χώρα συνεχίζει να βρίσκεται χωρισμένη στα δύο και παρά τις προσπάθειες  που καταβάλλονται από τον διεθνή παράγοντα  αλλά και την Αίγυπτο ακόμη δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα συμφωνία που θα οδηγούσε τη χώρα σε εκλογές. Το Κάιρο  φιλοξένησε στις 10 Μαρτίου  συνάντηση  μεταξύ του Προεδρικού Συμβουλίου, του Κοινοβουλίου που εδρεύει στην Αν. Λιβύη και Ανώτατου Συμβουλίου του Κράτους που εδρεύει στη Δ. Λιβύη.

Στη συνάντηση απορρίφθηκε κάθε ξένη παρέμβαση στα εσωτερικά της Λιβύης και συμφωνήθηκε διαδικασία για την προετοιμασία εκλογικών νόμων, κάτι που διχάζει τις αντίπαλες παρατάξεις στη Λιβύη. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι οι συμμετέχοντες  που εκπροσωπούν τα τρία θεσμικά όργανα, συμφώνησαν στην ανάγκη σχηματισμού μιας νέας ενοποιημένης κυβέρνησης που θα έχει  την εποπτεία της εκλογικής διαδικασίας.

Αυτό είναι κάτι που δεν δέχονται ούτε ο προσωρινός πρωθυπουργός Ντμπεϊμπά, που έτσι θα έχανε κάθε πρόσβαση στον κρατικό μηχανισμό, ούτε  ο στρατηγός Χαφτάρ που θα έπρεπε να θέσει τις δυνάμεις του υπό τις εξουσίες της νέας ενοποιημένης κυβέρνησης.

Για την Ελλάδα, η οποία εντελώς λανθασμένα αφήνει τη Λιβύη σε μια  μαύρη τρύπα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, παρά την τοποθέτηση πρεσβευτή στην Τρίπολη, ο μοναδικός τρόπος παρακολούθησης και  στοιχειώδους επηρεασμού των εξελίξεων είναι το Κάιρο και ο πρόεδρος Αλ Σισι.

Η Αίγυπτος έχει αποδοκιμάσει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, έχει συνάψει με την Ελλάδα, συμφωνία  μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ (έστω και με σημαντικό τίμημα για τη χώρα μας) και Μνημόνιο για την Έρευνα και Διάσωση, που απορρίπτει τις τουρκικές διεκδικήσεις για αρμοδιότητες στην Αν. Μεσόγειο που συμπίπτουν με τη Γαλάζια Πατρίδα, ενώ  ο ίδιος Αλ Σίσι με διάταγμα καθόρισε τα δυτικά όρια της Αιγυπτιακής ΑΟΖ, προς τη Λιβύη με τρόπο που αμφισβητείται η «οριοθετική γραμμή»  του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Είναι προφανές ότι η σύμπλευση Ελλάδας - Αιγύπτου στο ζήτημα αυτό είναι κρίσιμη για τα ελληνικά συμφέροντα.

Νίκος Μελέτης