Σίγουρο εισόδημα από την καλλιέργεια αρωματικών φυτών

Το ετήσιο εισόδημα για τα δέκα στρέμματα μπορεί να φτάσει τα 8.000 ευρώ 

- Η επέκταση και η μεταποίηση δίνει έως 100.000 € την τριετία 

- Τρεις οι αγορές που δραστηριοποιείται ο παραγωγός

Εισόδημα που μπορεί να ανέλθει στα 8.000 ευρώ σε ετήσια βάση μπορεί να εξασφαλίσει μία καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έκτασης 10 στρεμμάτων, ενώ, παράλληλα με την καλλιέργεια βοτάνων, η παραγωγή αιθέριων ελαίων από τα φυτά με τη δημιουργία μίας καθετοποιημένης μονάδας φαντάζει ως μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία με προοπτική εσόδων σε βάθος τριετίας που μπορεί να προσεγγίσει τα 100.000 ευρώ...

Οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον τομέα μεταποίησης, είναι μεγάλες, ενώ υπάρχει ένα βασικό πλεονέκτημα των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών σε σχέση με τα περισσότερα άλλα γεωργικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα φρούτα και τα λαχανικά.

Ολα τα οπωροκηπευτικά θα πρέπει να διατίθενται μέσα σε μικρό χρονικό περιθώριο -έως ότου είναι ακόμη αποδεκτά από το καταναλωτικό κοινό-, απευθυνόμενα μάλιστα μόνο σε μία αγορά. Εδώ έγκειται και η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τα βότανα, τα οποία διατίθενται σε τρεις διαφορετικές αγορές. Πράγμα το οποίο επωφελείται μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής επεξεργασίας και μεταποίησης φαρμακευτικών φυτών.

Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών, όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος, το δεντρολίβανο κ.ά., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κ.λπ.), στα σούπερ μάρκετ, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κ.λπ.

Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των αρωματικών φυτών, που αποτελεί τη μεγαλύτερη, είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης, είτε σε τζίρο. Η τρίτη, που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη -υπό ορισμένες, όμως, και απαιτητικές συνθήκες-, είναι αυτή των αιθέριων ελαίων, η οποία, βέβαια, απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία. Η προοπτική, άλλωστε, σε ορίζοντα τριετίας ετήσιων εσόδων της τάξης των 100.000 ευρώ κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη είναι.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, χρειάζεται σχεδιασμός, απόκτηση τεχνογνωσίας, προσωπική ενασχόληση σε όλα τα στάδια -καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση, απόσταξη, διακίνηση, εμπορία- πέρα από τα αναγκαία κεφάλαια.

Το αδιάθετο υλικό
Σε αντίθεση με έναν απλό αγρότη, σε μία σωστή καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάθετο ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλίεται το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά - εάν π.χ. δεν διατεθούν ποσότητες νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών αυτές οι ποσότητες δεν χάνονται γιατί εύκολα θα περάσουν από το ξηραντήριο και τον άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας και στη συνέχεια θα διατεθούν ως ξηρό φυτικό υλικό.

Εάν πάλι δεν είναι δυνατό να πουληθούν όλες οι ποσότητες των ξηραμένων φυτικών υλικών, μπορούν εύκολα να αποσταχθούν στην αποστακτική μονάδα και να διατεθούν ως αιθέριο έλαιο.

Ο νεοεισερχόμενος παραγωγός προτείνεται να αρχίσει με περισσότερα του ενός είδη: δύο ή τρία ετήσια και τέσσερα ή πέντε πολυετή φυτικά υλικά. Τα ετήσια δίνουν την εμπειρία μέσω του πλήρους κύκλου της καλλιέργειας κατά το πρώτο έτος, από το πολλαπλασιαστικό υλικό έως τη συγκομιδή. Τα πολυετή φυτά αναπτύσσονται, για να δώσουν το μέγιστο και βέλτιστο της παραγωγής τους, συνήθως μετά τον δεύτερο χρόνο.

Δεδομένου ότι οι συνήθεις στρεμματικές αποδόσεις των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα μπορούν να κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 150 έως 500 ευρώ ή και πολύ περισσότερο (καθαρά ανά στρέμμα), ανάλογα με το είδος, το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης θα προσδιορίσει και την πρόσοδο.

Εκτάσεις συνολικά τεσσάρων - πέντε στρεμμάτων είναι συνήθως πάρα πολύ μικρές για πραγματικά έσοδα, διαθέτοντας χύδην ξηρά αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Για να είναι κερδοφόρες οι πωλήσεις αυτών των υλικών, θα πρέπει να επεκταθεί η παραγωγή τους.

Τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως νωπά (π.χ. βασιλικός, δυόσμος) ή ξηρά φυτικά υλικά -ως έχουν ή ύστερα από σχετική κατεργασία- ή προορίζονται για περαιτέρω προϊόντα μεταποίησης - υψηλής προστιθέμενης αξίας (αιθέρια έλαια, ή άλλες βιοδραστικές ουσίες).

Ολοι οι πιθανοί χειρισμοί μετά τη συγκομιδή έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί προσδίδουν υπεραξία στο προϊόν, όμως πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα σωστά μέσα, ώστε το τελικό προϊόν να είναι υψηλής ποιότητας.

Συμπερασματικά, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά είναι προϊόντα που αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρηθούν οι κανόνες και αρχές για μία ποιοτική παραγωγή.

ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Στα 210.000 ευρώ το κόστος δημιουργίας

Μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων απαιτεί έκταση τουλάχιστον 90 στρεμμάτων, με το κόστος της επένδυσης να ξεκινά από περίπου 210.000 ευρώ.

Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός (ξηραντήριο) έχει ένα κόστος της τάξης των 130.000 ευρώ, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο, από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης, ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας.

Το δε κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 ευρώ περίπου. Οσον αφορά, πάντως, τα απαιτούμενα κεφάλαια, υπάρχει η δυνατότητα επιδοτήσεων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Ο παραγωγός ή η ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές.

Επειδή με τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόν του, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και το κυριότερο έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των μεγάλων οίκων εμπορίου της ΕΕ, που διακινούν παγκοσμίως αυτά τα προϊόντα.

Προώθηση
Η προώθηση και η εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθέριων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια, ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή.

Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές είναι: προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.

ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ
Συμβουλές για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο:

• Δημιουργία μικρών ευέλικτων ομάδων που θα θελήσουν να δοκιμάσουν διάφορα είδη αρωματικών φυτών. Η καταγραφή των αυτοφυών αρωματικών φυτών στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσει οδηγό για τα πρώτα υπό δοκιμή είδη, καθώς θα είναι πιο εύκολος ο εγκλιματισμός τους στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής.
• Εδαφολογικές αναλύσεις για τη γνώση της ποιότητας των εδαφών, αλλά και των ειδών που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα.
• Δοκιμαστικές καλλιέργειες σε μικρή έκταση σε διάφορες περιοχές, με συμμετοχή και καθοδήγηση γεωπόνων.
• Καταγραφή ημερολογιακά του χρόνου απασχόλησης και προσδιορισμός του κόστους παραγωγής ανά είδος και του καθαρού εισοδήματος που μπορεί να προκύψει για τους παραγωγούς.
• Καταγραφή της απόδοσης σε χλωρό και ξηρό βάρος και ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις των αιθέριων ελαίων.
• Eρευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό.
• Τελική επιλογή των ειδών που θα καλλιεργηθούν.

Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα αγοράς που έγινε, διαπιστώθηκε ότι έχει μεγάλη σημασία το προϊόν από άποψη χαρακτηριστικών αλλά και το αν είναι βιολογικό ή όχι. Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης για συμβατική ρίγανη με υψηλή απόδοση σε έλαιο και υψηλή περιεκτικότητα σε καρβακρόλη ξεκινούσε στην Ελλάδα από 1,8 ευρώ το κιλό και έφτανε τα 2,2 έως 2,3 ευρώ για συμβολαιακή γεωργία. Αντίθετα η τιμή στη βιολογική ρίγανη με τα ίδια χαρακτηριστικά κυμαινόταν από 5 έως και 6,5 ευρώ το κιλό.

Οι τιμές στο εξωτερικό είναι πολύ υψηλότερες.

Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μπορούν να αποτελέσουν μία καλή εναλλακτική πρόταση που θα συμβάλει όχι μόνο στη δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος, αλλά και για να εξελιχθεί σε έναν από τους δυναμικούς κλάδους αγροτικής παραγωγής.

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΠΟΔΟΣΕΩΝ
Πολλαπλά οφέλη από την επεξεργασία

Χρυσάφι... οι τιμές των αιθέριων ελαίων στο «χρηματιστήριο» των αποδόσεων. Οι οικονομικές αποδόσεις των αιθέριων ελαίων ανά στρέμμα σε ευρώ έχουν μεγάλο εύρος τιμών εξαιτίας των αυξομειώσεων των ποσοστών των διαφόρων συστατικών στο παραλαμβανόμενο αιθέριο έλαιο, που εξαρτώνται βασικά από το πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο έχει επιλεγεί προς καλλιέργεια.

Παραδείγματος χάριν, ανάλογα με την ποικιλία του χαμομηλιού, αλλά και ανάλογα με τις συγκεντρώσεις των διαφόρων βιοδραστικών συστατικών του στο αιθέριο έλαιο, αλλά και από τις εφαρμοζόμενες παραμέτρους κατά την απόσταξη, οι τιμές μπορεί να κυμανθούν π.χ. στα 750 ευρώ, στα 630 ευρώ ή ακόμα και στα 400 ευρώ.

Για παράδειγμα, το μελισσόχορτο συγκομίζεται με απλή χορτοκοπτική μηχανή, αποδίδοντας 1.200-1.400 κιλά ανά στρέμμα χορτόμαζας, η οποία πρέπει πολύ σύντομα να υποστεί τη σωστή επεξεργασία στην κατάλληλη μονάδα επεξεργασίας ώστε να παραληφθεί τελικό φυτικό προϊόν υψηλής ποιότητας (ολόκληρα φύλλα, υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο, χρώμα κ.λπ.).

Αν πρόκειται να διατεθούν μόνο τα φύλλα, πρέπει πρώτα αυτά να αποχωριστούν από την πόα με ειδικό μηχανολογικό εξοπλισμό και να ξηρανθούν στο ειδικό ξηραντήριο.

Μετά την ταξινόμηση παραλαμβάνονται διαφορετικές ποιότητες, εκ των οποίων η καλύτερη διατίθεται στα 3-6,5 ευρώ ανά κιλό, προσφέροντας μία στρεμματική απόδοση της τάξης των 700-1.100 ευρώ. Από κει και πέρα υπάρχει και η δυνατότητα παραλαβής του αιθέριου ελαίου (που, όμως, βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα), του οποίου η τιμή δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη, ανέρχεται περίπου στα 4.200 ευρώ ανά κιλό.

Υπεραξία
Ο στόχος της καθετοποιημένης μονάδας παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών έγκειται στο να προσδώσει υπεραξία στο συγκομισμένο φυτικό υλικό.

Να μην το πουλήσει, δηλαδή, ο παραγωγός π.χ. 0.90-1,10 ευρώ το κιλό ως μπάλα ή χορτόμαζα στον χονδρέμπορο, αλλά να το επεξεργαστεί με τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό, ώστε να του προσδώσει υπεραξία.

Για να παράγει αιθέριο έλαιο μία τέτοια μονάδα, αρχικά χρειάζεται το εξειδικευμένο πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο θα προσφέρει φυτικό υλικό κατάλληλης ποιότητας για την παραλαβή ενός αιθέριου ελαίου, αποδεκτής σύνθεσης από τις διεθνείς αγορές, που να διαθέτει δηλαδή ορισμένα συστατικά, σε τέτοιες συγκεντρώσεις, ώστε να μπορεί να πωληθεί στην υψηλότερη δυνατόν τιμή.

Eτσι συνήθως, αν και μπορεί να εγκατασταθεί το αποστακτήριο συγχρόνως με τον υπόλοιπο εξοπλισμό της μονάδας -και να χρησιμοποιείται για την εξάσκηση του παραγωγού στις αποστάξεις των διαφορετικών φυτικών υλικών-, εντούτοις θα αρχίσει να παράγει εμπορεύσιμα αιθέρια έλαια όταν πρώτα θα έχει τυποποιηθεί η ποιότητα του φυτικού υλικού και όταν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έχουν επεκταθεί αρκετά, ώστε να μπορούν να τροφοδοτήσουν με την αναγκαία χορτόμαζα που χρειάζεται ένα αποστακτήριο.

Από ροφήματα έως και φάρμακα

Οι κυριότερες χρήσεις των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι:

Ως ξηρά φύλλα για παρασκευή ροφημάτων, στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, στην κονσερβοποιία, τη ζαχαροπλαστική καιστη φαρμακευτική.

Παραδείγματα αρωματικών φυτών που δίνουν δρόγη είναι: μαϊντανός, άνηθος, δυόσμος, βασιλικός, δεντρολίβανο, θυμάρι, μάραθο, θρούμπι, μελισσόχορτο, μαντζουράνα, κρεμμύδι, κορίανδρος, γλυκάνισο, ρίγανη, λουίζα, αρχαγγελική, σκόρδο, φασκόμηλο, χρένο.

Μία ενδιαφέρουσα χρήση των αρωματικών φυτών είναι η χρήση τους ως φυσικά αντιοξειδωτικά τροφίμων.

Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η χρήση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Σήμερα η χρήση τους βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.

ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Κέντρο Γεωργικής Ερευνας Βόρειας Ελλάδας, ΕΘΙΑΓΕ. Τηλ. 2310 471110
Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός "Δήμητρα" Πατησίων και Ανδρου Τ.Κ. 11257 Τηλ: 2108231277

www.ethnos.gr

primeconomy