Το νέο «μεγάλο παιχνίδι» μετά την πτώση της Καμπούλ και η σφήνα της Τουρκίας

Η νέα «μαύρη τρύπα» που δημιουργεί στην καρδιά της Ασίας η στρατιωτική επικράτηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και η άτακτη υποχώρηση των ΗΠΑ και της Δύσης, χωρίς να υπάρχει PLAN B, επιφέρουν σοβαρές γεωπολιτικές ανακατατάξεις που ανοίγουν την «όρεξη» σε μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις, οι οποίες επιδιώκουν να καλύψουν το κενό και να πάρουν θέση στο νέο σκηνικό, στην Νέα Τάξη πραγμάτων που δρομολόγησε η «άλωση της Καμπούλ».
Ο ρόλος του Πακιστάν, του Ιράν, της Κίνας και της Ρωσίας ως γειτονικών χωρών και ως χωρών που έχουν ειδικά συμφέροντα για... τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν είναι γνωστός και σε ένα βαθμό δικαιολογημένος και νομιμοποιημένος.
Όμως ο νέος παίκτης που προσπαθεί να επωφεληθεί από τις εξελίξεις για την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της και της προβολής της ως περιφερειακής δύναμης με λόγο σε εξελίξεις ακόμη και χιλιάδες χιλιόμετρα πέραν των συνόρων της είναι η Τουρκία.
Η οποία θέλει να μπει σε αυτό το νέο «Μεγάλο Παιγνίδι» με ισότιμο ρόλο με χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία. Κάτι που θα ενισχύσει την θέση της έναντι των Αμερικανών σε αυτό το διαρκές παζάρι με τον πρόεδρο Μπάιντεν αλλά και έναντι της Ε.Ε. όπου πλέον θα πρέπει να στηριχθεί και πάλι στην Τουρκία για την αποφυγή ενός νέου προσφυγικού εφιάλτη.
Όμως περισσότερο από όλα η κρίση του Αφγανιστάν εμφανίζεται σαν «χρυσή ευκαιρία» για τον Ταγίπ Ερντογάν ώστε η Τουρκία να κατοχυρώσει τον ρόλο της ισχυρής περιφερειακής και παγκόσμιας δύναμης, κάτι που αποτελεί το αφήγημα και το όραμα του τούρκου προέδρου για το 2023 όταν θα εορτάσει την 100ετηρίδα από την ίδρυση του τουρκικού κράτους.

Όπως κάθε ευκαιρία κρύβει και σοβαρούς κινδύνους και απειλές, αλλά ο Τ. Ερντογαν έχει δείξει ότι δεν διστάζει να πάρει ρίσκα προκειμένου να προωθήσει τις επιδιώξεις του.
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετήσει την πολιτική της «σκληρής ισχύος». Με την εγκατάσταση στρατιωτικής βάσης στο Κατάρ το οποίο στήριξε όταν οι άλλες χώρες του Κόλπου επέβαλαν το εμπάργκο εναντίον του, με την στρατιωτική εμπλοκή στην Συρία με δυο εισβολές και την κατοχή σήμερα του βορειοδυτικού τμήματος της χώρας, με τις στρατιωτικές επιδρομές στο Βόρειο Ιράκ, την στρατιωτική εμπλοκή στην Λιβύη, με την αποφασιστική στήριξη με drones και άλλους εξοπλισμούς του Αζερμπαϊτζάν έναντι της Αρμενίας. Με την στρατιωτική συνεργασία με την Σομαλία, την προσπάθεια προσεταιρισμού και δημιουργίας στρατιωτικής βάσης στο Σουδάν πριν καταρρεύσει το καθεστώς των Αδελφών Μουσουλμάνων οπότε το σχέδιο ακυρώθηκε...

Στο πλαίσιο αυτό χρησιμοποιεί την αμυντική βιομηχανία της. Μόλις την Κυριακή παραδόθηκε στο Πακιστάν η πρώτη κορβέτα τουρκικής κατασκευής που θα ενισχύσει το Πακιστανικό Ναυτικό, ενώ η Άγκυρα έχει κλείσε συμφωνίες για προμήθεια drones σε Ουκρανία και Πολωνία με αρκετές άλλες χώρες να έχουν δείξει ενδιαφέρον για προϊόντα της Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας.
Η Τουρκία ήταν αυτή που έσπευσε πριν ακόμη δρομολογηθούν οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν, να προσφερθεί να καλύψει με δικές της δυνάμεις τον έλεγχο και την ασφάλεια του αεροδρομίου της Καμπούλ, θέλοντας έτσι να προβάλει την «χρησιμότητά» της …
Η Τουρκία δεν θέλει μόνο να φανεί «χρήσιμη» στην Δύση αλλά στο παιγνίδι που προσπαθεί να στήσει με το Αφγανιστάν, ο Τ. Ερντογάν θέλει να εμπεδώσει τον ρόλο της ως της παγκόσμιας ηγέτιδας δύναμης του μουσουλμανικού κόσμου.

Ο Μ. Τσαβουσογλου έσπευσε να χαιρετίσει ως καλό σημάδι τις δηλώσεις του εκπροσώπου του Ταλιμπάν Suhail Shaheen, που μεταδόθηκαν από το A Haber: «Η Τουρκία είναι αδελφή χώρα για εμάς, μια ισλαμική χώρα. Είναι καλό να έχουμε την αδελφή μας χώρα εδώ μαζί μας. Θέλουμε να χτίσουμε καλές σχέσεις με την Τουρκία. Θα θέλαμε να είμαστε κοντά στην Τουρκία για οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια ή συνεργασία».
Βεβαίως, ο συγχρωτισμός με τους Ταλιμπάν και η προσπάθεια να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με το νέο καθεστώς στο Αφγανιστάν, δημιουργεί όλο και μεγαλύτερους δεσμούς και εξοικειώνει στην σχέση με ακραίες ισλαμιστικές ιδεολογίες και πρακτικές. Και αυτό έρχεται μετά την αποδεδειγμένη στήριξη των ισλαμικών οργανώσεων στην Συρία αλλά και την σχέση με το ISIS..

Η κρίση στο Αφγανιστάν όμως έδωσε την ευκαιρία στην Άγκυρα και για πρωτοφανείς μέχρι τώρα κινήσεις. Όπως ανακοινώθηκε από την τουρκική Προεδρία χθες το απόγευμα, ο Τ. Ερντογάν είχε συνάντηση στην Άγκυρα με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Tahnoun bin Zayed Al Nahyan στην πρώτη μετά πολύ μεγάλο διάστημα επαφή μεταξύ των δυο χωρών οι οποίες είναι σε διαρκή στρατηγική αντιπαράθεση σε διάφορα μέτωπα από την Συρία έως την Λιβύη.
Η αφορμή για την συνάντηση ήταν οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν καθώς ο πρόεδρος του Αφγανιστάν Ασράφ Γκάνι που εγκατέλειψε την χώρα του, βρήκε τελικά καταφύγιο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και προφανώς θα αποτελέσει έναν από τους πόλους για την διαμόρφωση του νέου σκηνικού στο Αφγανιστάν.

Το γειτονικό και ανταγωνιστικό Κατάρ είναι που διατηρεί σχέση με τους Ταλιμπάν και ετσι η Τουρκία ίσως επιδιώξει ρόλο γεφυροποιού. Σε κάθε περίπτωση πάντως η συνάντηση αυτή ανοίγει έναν δίαυλο επικοινωνίας που θα έχει ανεξαρτήτως αποτελέσματος γεωστρατηγικό αποτύπωμα, λόγω και της επιλογής των ΗΑΕ να αντιπαρατεθούν με την Τουρκία σε κάθε μέτωπο που ανοίγει στον αραβικό ή μουσουλμανικό κόσμο ακόμη και στην Ανατολική Μεσόγειο...
Η όλο και εντεινόμενη προσπάθεια της Τουρκίας για επίδειξη δύναμης σε διαφορετικά πεδία την απομακρύνει πάντως ουσιαστικά όλο και περισσότερο από την Δύση και αυτό βάζει την σφραγίδα του στον γενικότερο προσανατολισμό της Τουρκίας.

Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι 

εάν η Τουρκία θα είναι αυτή που θα μπορέσει να μεσολαβήσει ώστε να έχει ρόλο στο Αφγανιστάν και να οδηγήσει τους Ταλιμπάν σε ένα μονοπάτι συμβιβασμού με τον υπόλοιπο κόσμο ή 

εάν θα εγκλωβισθεί η ίδια σε μια αδιέξοδη αντιπαράθεση με συνέπειες αποσταθεροποιητικές και για την ίδια.
Γιατί η σημερινή συμπόρευση με τις ΗΠΑ δεν είναι σίγουρο ότι θα συνεχισθεί, μια και η Τουρκία έχει και θέλει να προωθήσει την δική της ατζέντα μέσω του Αφγανιστάν, η οποία κάθε άλλο παρά είναι συμβατή με τις επιδιώξεις της Δύσης.

Νίκος Μελέτης