Ενα απέραντο δικαστήριο

I. K. Πρετεντέρης | Κυριακή 26 Απριλίου 2009

Αυτή την εβδομάδα το ΔΝΤ ανακοίνωσε επισήμως ότι για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο ο πλανήτης θα βυθιστεί σε παγκόσμια ύφεση. Αυτή την εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Ενωση αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις της για την οικονομία. Αυτή την εβδομάδα το ελληνικό πολιτικό σύστημα ασχολήθηκε με τους λογαριασμούς του Παυλίδη και τη δικογραφία του Σανιδά.

Δεν είναι η πρώτη φορά. Πριν από το 1989 η ΝΔ και ο Κ. Μητσοτάκης διαμόρφωσαν πρώτοι την πολιτική με όρους ποινικής δικονομίας. Τότε διατυπώθηκε το αίτημα της «Κάθαρσης», το οποίο οδήγησε στη φαρσοκωμωδία της συγκυβέρνησης και του Ειδικού Δικαστηρίου. Επεφτε το Τείχος του Βερολίνου κι εμείς συζητούσαμε για τα λεφτά στις κούτες με τα «Ρampers».

Είκοσι χρόνια στο ίδιο έργο θεατές. Με κάθαρση ήλθε ο Μητσοτάκης, με κάθαρση τον έδιωξε ο Α. Παπανδρέου, με κάθαρση πολέμησαν τον Σημίτη ο Εβερτ και ο Καραμανλής, με κάθαρση απειλεί τον Καραμανλή ο επόμενος Παπανδρέου. Είκοσι χρόνια τώρα η πολιτική ζωή παίζει«κλέφτες κι αστυνόμους», με όλους τους κορυφαίους να υποδύονται τον έναν ή τον άλλον ρόλο, συνήθως και τους δύο.

Είναι ένας φαύλος κύκλος όλο και πιο αποκρουστικός. Δεν υπάρχουν, δηλαδή, σκάνδαλα; Ασφαλώς υπάρχουν. Αλλά για να παραφράσω τη Μάργκαρετ Θάτσερ, «τα σκάνδαλα δεν είναι πολιτική, τα σκάνδαλα είναι σκάνδαλα». Σκάνδαλα προκύπτουν παντού, σε όλες τις χώρες του κόσμου, ακόμη και στις πιο προηγμένες δημοκρατίες. Παντού, η πολιτική περιλαμβάνει παρόμοια ποσοστά αγγέλων και διαβόλων. Η διαφορά μας όμως με τις άλλες δημοκρατίες είναι ότι εκεί οι ποινικές υποθέσεις δεν τζογάρονται πολιτικά. Κάποιοι ελέγχουν, κάποιοι διερευνούν, κάποιοι επιμερίζουν ευθύνες, πάμε παρακάτω. Οι πολιτικοί κάνουν αυτό για το οποίο εκλέχθηκαν.

Στην Ελλάδα, αντιθέτως, μια ολόκληρη εικοσαετία η πολιτική ζωή στηρίζεται σε ένα ανομολόγητο αλλά δημοφιλές αξίωμα:

κάθε κυβερνητική πράξη ή απραξία υποκρύπτει ένα σκάνδαλο,κάθε σκάνδαλο συγκροτεί μια ποινική υπόθεση, κάθε ποινική υπόθεση αποτελεί ευκαιρία πολιτικής εκμετάλλευσης.

Είναι ένα αξίωμα το οποίο προκαλεί τριπλή βλάβη. Βουλιάζει την πολιτική ζωή στον βούρκο και στην υποψία, κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα και φέρνει τη δικαιοσύνη στο επίκεντρο της κομματικής αντιπαράθεσης. Από τη στιγμή που η πολιτική ασκείται με όρους πρωτοδικείου, είναι εύλογο οι πολιτικοί να ανταγωνίζονται τους εισαγγελείς.

Εύλογο και εύκολο. Εκεί κρύβεται το μυστικό της κακοδαιμονίας. Διότι είναι προφανώς απλούστερο να φωνάζεις «κάτω οι κλέφτες!» παρά να διαμορφώνεις ένα σχέδιο για τον τόπο. Ο δρόμος της κακοπιστίας και της καχυποψίας είναι πάντα η πιο ανέξοδη εκδοχή της δημοσιογραφίας και της πολιτικής. Ενας δρόμος όπου η καταγγελία ισούται με ετυμηγορία και όταν η έρευνα δεν επιβεβαιώνει την καταγγελία, φωνάζεις για «κουκούλωμα!». Αυτού του τύπου η πολιτική δεν είναι επιλογή ευαισθησίας. Είναι τεκμήριο ανεπάρκειας. Είναι ο δρόμος της εξουσίας για τους ανίκανους, τον οποίο βαδίζουν όλο και πιο ανίκανοι. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε καθημερινά.

Είκοσι χρόνια, λοιπόν, αυτή η κουβέντα εξαντλήθηκε!

Είναι εθνικά καταστροφική και αισθητικά ανυπόφορη. Δεν γίνεται να ορίζει την κοινωνική ατζέντα κάθε κομματικός«εισαγγελέας», έτοιμος να αρπάξει την εξουσία με όποιον τρόπο του προκύψει, χωρίς να αντιλαμβάνεται ο μωρός ότι σε αυτό το θρασύ παιχνίδι ο σημερινός θύτης είναι απλώς το αυριανό θύμα.

Oχι επειδή δεν υπάρχουν κλέφτες. Αλλά επειδή υπάρχουν πολύ σοβαρότερα πράγματα για την κοινωνία μας από τους κλέφτες. Και επειδή η δημοσιογραφία δεν είναι πρωτοδικείο, η Βουλή δεν είναι εφετείο, ούτε η δημοκρατία μας ένα απέραντο δικαστήριο.

Ευτυχώς, αισθάνομαι ότι έχει αρχίσει να βαριέται την κουβέντα και ο ελληνικός λαός. Την παρακολουθεί πλέον ως θέατρο σκιών που παίζεται από σκιές. Μόνο που, δυστυχώς, αυτές οι σκιές δεν μας αφήνουν ακόμη να κοιτάξουμε το μέλλον μας.