Ανασυγκρότηση σαν… από πολεμική καταστροφή

Η φύση έχει μνήμη και επιστρέφει. Κάποτε η Θεσσαλία ήταν λίμνη. Μικρό απομεινάρι είχε μείνει η λίμνη Κάρλα που αποξηράνθηκε το 1962, χάριν ανάπτυξης της ελληνικής γεωργίας.

Με την αποξήρανση αποδόθηκαν 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στους αγρότες της Θεσσαλίας. Στη συνέχεια, βλέποντας τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προέκυψαν, θέλησαν ένα μικρό μέρος της να το επαναφέρουν ως λίμνη.

Η φύση επιστρέφει στην κοίτη της, χωρίς αυτό να δικαιολογεί τον πρόσφατο όλεθρο. Επιστημονικές προειδοποιήσεις υπήρχαν. Όπως η σχετική μελέτη για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος που αφορούσε τον κίνδυνο πλημμύρας στην περιοχή, με προσομοιώσεις συχνότητας που συμβαίνει μια φορά στα 50, στα 100 και στα… 1.000 χρόνια...

Σοβαρή έρευνα 145 σελίδων, παραδόθηκε το 2017, αλλά υπερβαίνει τα όρια της φθαρτής ζωής μας, και πολύ περισσότερο της φθαρτής ζωής των κυβερνήσεων. Οπότε ποιος να ασχοληθεί;

Ούτως ή άλλως ο υδάτινος εφιάλτης ήταν κάτι σπάνιο, που ίσως πάψει να είναι σπάνιο στους καιρούς μας. Ο Γερμανός μετεωρολόγος του δημόσιου δικτύου ZDF Εζντέν Τερλί δήλωσε «απίστευτες ποσότητες βροχής, που δεν έχω ξαναδεί. Καμία περιοχή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτή τη μάζα βροχής χωρίς καταστροφές».

Να θυμίσουμε ότι και η Γερμανία είχε έρθει αντιμέτωπη με καταστροφικές πλημμύρες στην κοιλάδα του Αρ τον Ιούλιο του 2021, οι οποίες άφησαν πίσω τους 134 νεκρούς και ανυπολόγιστες υλικές ζημίες. Η εφημερίδα της Κολωνίας Kölner Stadt Anzeiger υπενθυμίζει ότι τότε είχαν καταγραφεί μόλις 100 με 200 λίτρα νερού ανά τ.μ. Στην Ελλάδα αντίθετα καταγράφηκαν έως και 754 λίτρα νερού ανά τ.μ.

«Ακόμη κι αν όλα λειτουργούσαν σωστά, δεν θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί οι καταστροφές. Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις τέτοιους όγκους νερού», εξηγεί στην Καθημερινή ο Χρήστος Δαμβέργης, υδραυλικός μηχανικός με εμπειρία τεσσάρων δεκαετιών στη μελέτη και κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων.

Και ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος, πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στα υδραυλικά έργα και 47 χρόνια εμπειρίας: «Η κατάσταση στη Θεσσαλία είναι εξαιρετικά ακραία. Δεν νομίζω ότι υπάρχει έργο που θα μπορούσε να την αντιμετωπίσει. Εδώ βλέπουμε ολόκληρο τον Θεσσαλικό Κάμπο να έχει μετατραπεί σε λίμνη».

Αυτά ξεπερνούν την πολιτική διαμάχη κατά πόσο έδρασε με επάρκεια η κυβέρνηση. Δεν πήρε άριστα αλλά απεγκλωβίστηκαν χιλιάδες άνθρωποι. Από εδώ έχουμε εντοπίσει ότι ήταν εμφανής απουσία των κομάντος του στρατού (και μόνο αυτών λόγω εκπαίδευσης) με λαστιχένιες βάρκες τις πρώτες ώρες. Αλλά να μετακινήσει ολόκληρους πληθυσμούς, όπως διαβάζουμε κριτικές με βάση μετεωρολογικές προβλέψεις (όταν ακόμη και διαρκούσης της βροχής κάποιοι δεν ήθελαν να φύγουν από τα σπίτια τους και το πλήρωσαν με τη ζωή τους), είναι στη σφαίρα του φανταστικού - ή της μικροπολιτικής.

Αττική 

Τα χειρότερα ίσως δεν έγιναν στη Θεσσαλία. Σε μια παρόμοια ποσότητα νερού ο όλεθρος θα γίνει στην Αθήνα. Καμπανάκι κινδύνου έκρουσαν ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, αλλά και ο καθηγητής Νίκος Μπελαβίλας.

Ο κ. Παπαδόπουλος προειδοποίησε λέγοντας ότι «η καταστροφή θα ήταν πολλαπλάσια για τον απλούστατο λόγο ότι μια τέτοια μεγάλη πλημμύρα βρίσκει την Αττική ως μία περιφέρεια η οποία είναι η πιο ευάλωτη στη χώρα, διότι έχει μία υπερσυγκέντρωση πληθυσμού, υπερσυγκέντρωση βιομηχανικών, εμπορικών και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων, υπερσυγκέντρωση τουρισμού και άλλα πάρα πολλά προβλήματα, κακής πολεοδόμησης, κακής χωροταξίας, και αυτά θα πρέπει σταδιακά να αρχίσουμε να τα αντιμετωπίζουμε».

Και ο καθηγητής Μπελαβίλας διερωτήθη, «τι θα γίνει εάν πλημμυρίσουν ο Ιλισός και ο Κηφισός. «Αν γίνει το κακό, από το ΚΙΣ «Σταύρος Νιάρχος» ως τον Ρέντη και ως τον σταθμό μετρό στο λιμάνι του Πειραιά τα πάντα θα βρεθούν κάτω από το νερό. H μισή Καλλιθέα, όλο το Μοσχάτο, όλο το Νέο Φάληρο, τα Καμίνια, η Παλιά Κοκκινιά και τμήμα του Ταύρου. Μαζί τους εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι».

Μοιάζει απίθανο αλλά απίθανο έμοιαζε και για την Θεσσαλία. Τα όποια έργα έγιναν, έγιναν με προδιαγραφές πεπερασμένης εμπειρίας, όπως αυτής του Ιανού.

Προσωπικά, στο μεγάλο ενθουσιασμό των έργων για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από τους πολιτικούς θυμάμαι μόνο τον τότε πρόεδρο του Συνασπισμού Νίκο Κωνσταντόπουλο, να ωρύεται στην κυριολεξία, καταγγέλλοντας ότι αν υπερχειλίσει ο -σκεπασμένος- Κηφισός θα καταστρέψει τα πάντα, θα παρασύρει ακόμη και πολυκατοικίες στη θάλασσα. Ήταν ο μόνος, αλλά αν ο μη γένοιτο συμβεί, θα βρεθούν πολλοί μετά Χριστόν προφήτες να διεκδικήσουν την πρόβλεψη.

Κυβέρνηση 

Η κυβέρνηση και η χώρα μπήκαν σε ένα συρίγγιο. Η ανόρθωση της Θεσσαλίας δεν λύνεται μόνο με αποζημιώσεις. Χάθηκε το 5% του ΑΕΠ της χώρας σε μια συγκυρία που ευελπιστούσαμε ανάπτυξη. Επλήγη ο αγροτικός τροφοδότης της χώρας. Πέραν των επί πλέον αντιπλημμυρικών, η ανάταξη της περιοχής επιβάλλει ένα τεράστιο πρόγραμμα οικονομικής, παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης. Είναι διαδικασία ανασυγκρότησης σαν από πολεμική καταστροφή.

Η δηλητηριασμένη γη, το όξινο νερό, η κατεστραμμένη παραγωγή, τα χωράφια που θα αργήσουν να αποδώσουν, τα νεκρά ζώα (και πηγή μόλυνσης), τα κατεστραμμένα χωριά, δύσκολα θα ανασυνταχθούν. Θα πρέπει να συγκροτηθεί ένα επιτελείο σε επίπεδο σπουδαίων μάνατζερ που θα υπερβαίνει τον μέσο όρο δυνατοτήτων των κυβερνητικών στελεχών. Το που θα βρεθεί, αφορά τον Πρωθυπουργό.

Γιάννης Σιδέρης