Η «γύμνια» του Πούτιν και οι παγίδες για το Κίεβο

Μαζί με τις καίριας σημασίας για τις ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού γέφυρες στο Κουρσκ, το Κίεβο πλήττει το προφίλ ενός «αήττητου» Βλαντιμίρ Πούτιν καθιστώντας τη Μόσχα από επιτιθέμενη δύναμη, αμυνόμενη. 

Η εισβολή στο ρωσικό έδαφος εκλαμβάνεται από την κυβέρνηση Ζελένσκι ως μία ζωτικής σημασίας τακτική κίνηση για να εμποδιστεί ο Πούτιν να «παγώσει» τη σύγκρουση σε βάρος της Ουκρανίας.

Δεν παύει, ωστόσο, να αποτελεί στρατηγική υψηλού ρίσκου καθώς έρχεται σε στιγμή κατά την οποία η Ουκρανία χάνει συστηματικά εδάφη από τις ρωσικές δυνάμεις στο ανατολικό μέτωπο, και μένει να διαφανεί αν ο αντιπερισπασμός στο Κουρσκ μπορεί να μεταφραστεί σε μόνιμο στρατηγικό πλεονέκτημα που θα χρησιμοποιηθεί όταν η ώρα της διαπραγμάτευσης έλθει...

Παραθέτοντας για πρώτη φορά με σαφήνεια τη στόχευση του Κιέβου πίσω από τον απόλυτο αιφνιδιασμό που πέτυχε μεταφέροντας τον πόλεμο στο έδαφος της Ρωσίας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε χθες πως ζητούμενο είναι η εγκαθίδρυση «ουδέτερης ζώνης» για να αποτραπούν ρωσικές επιθέσεις κατά της ουκρανικής επικράτειας και η ενίσχυση της θέσης του Κιέβου εν όψει προσεχών διπλωματικών διεργασιών με τη συμμετοχή Ευρώπης, ΗΠΑ και Παγκόσμιου Νότου, κατά δήλωσή του.

Η εισβολή της 6 Αυγούστου ήταν ένας έξοχα εκτελεσμένος ελιγμός που αιφνιδίασε άπαντες και πρωτίστως το Κρεμλίνο, με τους αναλυτές να μην μπορούν να «διαβάσουν» αν ήταν σε γνώση ακόμη και των Ηνωμένων Πολιτειών η επιχείρηση που εκτέλεσαν επίλεκτες ουκρανικές ταξιαρχίες με δυτικής προέλευσης οχήματα μάχης πεζικού και τεθωρακισμένα φθάνοντας εν μέσω ασθενούς, έως ανύπαρκτης, ρωσικής αντίστασης να έχουν θέσει έως τώρα υπό τον έλεγχό τους 90 οικισμούς και πάνω 1.000 τετ. χλμ ρωσικού εδάφους.

Προελαύνοντας σε ρωσικές μεθοριακές κοινότητες -δίχως να διαπράττουν τις φρικαλεότητες του ρωσικού στρατού επί ουκρανικού εδάφους- οι δυνάμεις του Κιέβου εξέθεσαν τη «γύμνια» του αντιπάλου και τσαλάκωσαν στα μάτια των Ρώσων, που εγκατέλειπαν μαζικά (121.000 έως χθες) τις μεθοριακές ζώνες, την εικόνα του Πούτιν ως απόλυτου προστάτη της «μητέρας πατρίδας». Ήταν μία σοβαρή «υπενθύμιση» στον Πούτιν πως δεν ελέγχει την τροπή του επιθετικού πολέμου που κήρυξε εναντίον κυρίαρχης χώρας, αλλά και μια προσπάθεια απόκρουσης του αφηγήματος περί «αναπόφευκτης ρωσικής νίκης» που διακινείται μεταξύ των λιγότερο αποφασισμένων συμμάχων της Ουκρανίας.

Σαφώς η χρονική στιγμή δεν ήταν τυχαία. Είναι η στιγμή που το καθεστώς Πούτιν φαινόταν να ανοίγει χώρο για «ειρηνευτικές» συνομιλίες, οι οποίες κατά την εκδοχή της Μόσχας δεν είναι τίποτα παραπάνω από συνθηκολόγηση του Κιέβου και παράδοση των προσαρτημένων από τη Ρωσική Ομοσπονδία εδαφών του, ενώ οι προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες απέχουν πια μόλις τρεις μήνες και μία ενδεχόμενη νίκη Τραμπ δεν προοιωνίζει τίποτα καλό για το Κίεβο.

Στο Κουρσκ ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι «βλέπει» ένα διαπραγματευτικό χαρτί που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πιεστεί η Ρωσία να επιστρέψει κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη. Εφόσον ο Πούτιν αρέσκεται να μιλά για την κατάσταση επί του πεδίου, τώρα και η Μόσχα αντιμετωπίζει μία «κατάσταση» επί του πεδίου. Είναι και η λέξη που έχει χρησιμοποιήσει ο Πούτιν, μαζί με «εξελίξεις» στο Κουρσκ, και «σοβαρή πρόκληση» εκ μέρους της Ουκρανίας. Ούτε εισβολή, ούτε διείσδυση ουκρανικών δυνάμεων στο ρωσικό έδαφος.

Δεν έχει, εν τω μεταξύ, μιλήσει δημοσίως για το Κουρσκ από την 12η Αυγούστου και τη σύσκεψη του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας, όταν ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμοφ, έλεγε ψευδώς ότι η ουκρανική επίθεση έχει αποκρουστεί. Ακόμη και εθνικιστές στρατιωτικοί μπλόγκερ έχουν διαψεύσει ισχυρισμούς του υπουργείου Άμυνας δημοσιεύοντας δικές τους αναφορές για τα εδαφικά κέρδη των Ουκρανών. Βίντεο που διακίνησε το υπουργείο Άμυνας με υποτιθέμενες ρωσικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών δυνάμεων στο Κουρσκ αποδείχθηκε ψευδές, καθώς είχε γυριστεί στην Ουκρανία νωρίτερα το καλοκαίρι όπως ανακάλυψε το Insider.

Οι τρεις γέφυρες που κατέστρεψαν οι ουκρανικές δυνάμεις στον ποταμό Σέιμ της περιφέρειας Κουρσκ αποτελούσαν ζωτικό σκέλος του οδικού δικτύου της περιοχής. 

Είναι ένα επιπλέον βαρύ πλήγμα καθώς δυσχεραίνουν σημαντικά τις δυνατότητες επιμελητειακής υποστήριξης των Ρώσων. Προσωρινές κατασκευές δημιουργούν τώρα σε όλη την έκταση του Σέιμ, ενώ μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό και την αδράνεια στέλνουν όλο και περισσότερες ενισχύσεις προς απόκρουση του ουκρανικού στρατού, που δεν είναι σαφές εάν θα επιχειρήσει να προωθηθεί σε μεγαλύτερο βάθος ή θα εστιάσει την προσπάθεια στο να κρατήσει τα εδάφη που ήδη ελέγχει. Μέσα σε μόλις λίγες ημέρες, ο ουκρανικός στρατός προήλασε σε έδαφος συγκρίσιμο με αυτό που έχει καταλάβει ο ρωσικός στρατός στην Ουκρανία από τις αρχές του 2023, είναι δεδομένο όμως πως η ρωσική αντεπίθεση, και ας καθυστέρησε, θα είναι έντονη.

Ίσως, κατ’ εκτιμήσεις οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να υπαναχωρήσουν πιο κοντά στα ουκρανικά σύνορα, «κρατώντας» την άμυνα με όσο το δυνατόν λιγότερο κόστος για έναν στρατό που ήδη αντιμετωπίζει μεγάλες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και έχει ορθάνοιχτο το μέτωπο του Ντονμπάς, όπου ο ρωσικός στρατός προελαύνει και το Κίεβο κινδυνεύει να χάσει πλέον και τη στρατηγικής σημασίας πόλη Ποκρόβσκ, όπου οι τοπικές αρχές εξέδωσαν χθες εντολή προς τους κατοίκους για εκκένωση.

Εκεί έγκειται και το μεγάλο στοίχημα που ανέλαβε ο Ζελένσκι. 

Η εισβολή στο Κουρσκ του δίνει μεν νέα μόχλευση για μια ευνοϊκή συμφωνία με το Κρεμλίνο, αλλά το ανατολικό μέτωπο «αιμορραγεί» και από την άμυνα λείπουν οι δυνάμεις που επιχειρούν στη νότια Ρωσία. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδωσε χθες «σήμα» ότι το Κίεβο σκοπεύει να κρατήσει αρκετό ρωσικό έδαφος για αρκετό καιρό ώστε να το χρησιμοποιήσει τόσο ως «νεκρή ζώνη», όσο και ως διαπραγματευτικό χαρτί σε ενδεχόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα. Τα εδάφη αυτά θα έχουν πολιτική αξία για κάθε είδους μελλοντική ειρηνευτική διαπραγμάτευση, και ίσως θα μπορούσαν να ανταλλαγούν με κάποια από τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία στην Ουκρανία.

Πέραν των «μηνυμάτων» προς εχθρούς και συμμάχους και της τόνωσης του ηθικού που είχαν ανάγκη τόσο ο στρατός, όσο και οι πολίτες της Ουκρανίας, ένας από τους πιο άμεσους στόχους της εισβολής ήταν να αναγκαστούν να διασπαστούν οι ρωσικές δυνάμεις και να μετακινηθούν από το Ντονμπάς.
Μία σημαντική ρωσική αναδιάταξη δεν έχει συμβεί, τουλάχιστον όχι ακόμη.

Αντίθετα, οι ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις γνωστοποίησαν ότι κατέλαβαν την πόλη Ζάλιζνε στο Ντονέτσκ, η οποία απέχει λιγότερο από 70 χιλιόμετρα από το Ποκρόβσκ, το οποίο αποτελεί βασικό κόμβο εφοδιασμού για την Ουκρανία. Πρόκειται για πόλη-προπύργιο της ουκρανικής άμυνας και βρίσκεται στη διασταύρωση της βασικής διαδρομής μέσω του οποίας ανεφοδιάζονται στρατεύματα και πόλεις σε όλο το ανατολικό μέτωπο.

Οι τοπικές αρχές του Ποκρόβσκ κάλεσαν τις οικογένειες με παιδιά να απομακρυνθούν επειγόντως από την πόλη και τα περίχωρα. Ο περιφερειακός κυβερνήτης, Βαντίμ Φιλάσκιν, ανέφερε ότι περίπου 53.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 4.000 παιδιών, παραμένουν στο Ποκρόσβσκ και σε παρακείμενους οικισμούς. Από πλευράς του, ο επικεφαλής της στρατιωτικής διοίκησης της πόλης δήλωσε ότι οι πολίτες «έχουν μία ή δύο εβδομάδες το πολύ» για να φύγουν, λέγοντας ότι οι αρχές έχουν τη δυνατότητα να απομακρύνουν τουλάχιστον 1.000 άτομα την ημέρα, αλλά μόνο 500-600 άτομα την ημέρα φεύγουν επί του παρόντος.

Ευαγγελία Μπίφη