Δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχετε συναντήσει αμετροεπείς και υπερφίαλους ανθρώπους που ‘πουλάνε’ τον εαυτό τους σαν να είναι οι ικανότεροι του πλανήτη, με την πραγματικότητα να είναι άρδην διαφορετική.Ή ικανότατους ανθρώπους να χάνονται μέσα στην ταπεινοφροσύνη τους.
Ίσως να είστε και ένας από αυτούς.
Ή τους άλλους.
Και για τα δύο παραδείγματα υπάρχει εξήγηση. Είναι το φαινόμενο Dunning–Kruger effect.
Περί τίνος πρόκειται;
Πρώτα θα δούμε τι είχε να πει μια ειδικός για αυτό:... Δραστηριοποιείται σε όλα τα social networks, με τα βιντεάκια που αναρτά στο TikTok να συγκεντρώνουν χιλιάδες views. Τα πιο δημοφιλή έχουν κοντά στο 1.000.000. Στη λίστα αυτή ανήκει η απλή και κατανοητή ανάλυση μιας κατάστασης που μάς αφορά όλους. «Οι έξυπνοι άνθρωποι υποτιμούν τον εαυτό τους. Οι βλάκες θεωρούν τον εαυτό τους ικανότατο και ευφυέστατο. Αυτό έχει αποδειχθεί επιστημονικά και ονομάζεται Dunning–Kruger effect.
«Όσο πιο ανήξερος, όσο πιο ανίκανος και ανεκπαίδευτος είναι κάποιος, τόσα περισσότερα νομίζει και πιστεύει ότι αξίζει και ξέρει».
Οι ευφυής άνθρωποι είναι ικανοί για την αυτοϋποτίμηση, επειδή είναι ικανοί για περισσότερη ενσυναίσθηση.
Για κάθε ανασφάλεια σου, σκέψου κάποιο χάρισμα σου που έχεις παραμελήσει να εκτιμήσεις, γιατί η ζωή θα σου προσφέρει αυτά που εσύ πιστεύεις ότι αξίζεις».
Τι είναι το Dunning–Kruger effect
Το φαινόμενο Dunning-Kruger είναι μια γνωστική προκατάληψη, σύμφωνα με την οποία τα άτομα με χαμηλή ικανότητα σε μια συγκεκριμένη περιοχή υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους. Πήρε το όνομά του από τον David Dunning και τον Justin Kruger, δηλαδή τους ερευνητές που το αναγνώρισαν πρώτοι, όταν ο κόσμος ζούσε το 1999.
Η κεντρική ιδέα έχει ως εξής: σκεφτείτε κάποιον που μόλις έχει αρχίσει να παίζει ένα μουσικό όργανο, παρ’ όλα αυτά αισθάνεται πολύ σίγουρος για τις ικανότητες του -μολονότι αντικειμενικά θέλει πολλή δουλειά ακόμα. Αυτό του συμβαίνει γιατί του λείπει η γνώση και η εμπειρία που θα τον βοηθούσαν να αναγνωρίσει τις δικές του ελλείψεις.
Γιατί συμβαίνει το Dunning–Kruger effect
Σύμφωνα με τους ερευνητές που ανακάλυψαν το φαινόμενο, η εξήγηση έχει να κάνει με δυο πράγματα: την έλλειψη δεξιοτήτων και αυτήν επί των μεταγνωστικών ικανοτήτων. Δηλαδή, τα άτομα με χαμηλή ικανότητα απλά δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να έχουν καλή απόδοση σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Επίσης, όταν σου λείπει η μεταγνώση (βλ. η επίγνωση του τρόπου λειτουργίας της σκέψης μας και των τρόπων με τους οποίους επεξεργαζόμαστε τη γνώση -η επίγνωση του τι γνωρίζουμε και τι όχι), δεν ξέρεις… ότι δεν ξέρεις.
Το φαινόμενο συχνά απεικονίζεται ως ένα γράφημα με μια καμπύλη σχήματος U. Είναι η καμπύλη της αυτοπεποίθησης που λειτουργεί ως εξής:
- χαμηλή ικανότητα/υψηλή αυτοπεποίθηση (οι αρχάριοι με περιορισμένες ικανότητες τείνουν να έχουν διογκωμένη εμπιστοσύνη στις δεξιότητές τους),
- αύξηση δεξιοτήτων/αύξηση της επίγνωσης (καθώς οι άνθρωποι αποκτούν εμπειρία και γνώση, η αυτοπεποίθησή τους πέφτει καθώς αποκτούν μεγαλύτερη επίγνωση της πολυπλοκότητας της εργασίας) και
- υψηλή ικανότητα/ υψηλή (αλλά βαθμονομημένη) αυτοπεποίθηση (οι πραγματικά ειδικοί αναπτύσσουν τελικά μια πιο ρεαλιστική και ακριβή κατανόηση των ικανοτήτων τους).
Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ένα αντίστοιχο αποτέλεσμα για άτομα με υψηλή εξειδίκευση. Μπορεί να υποτιμούν τις ικανότητές τους επειδή υποθέτουν ότι οι εργασίες που βρίσκουν εύκολες είναι επίσης απλές για όλους τους άλλους.
Τονίζεται πως το φαινόμενο Dunning-Kruger ισχύει για συγκεκριμένες δεξιότητες και γνώσεις, όχι για τη γενική νοημοσύνη. Μολονότι δεν είναι θέσφατο για όσα συμβαίνουν στην πραγματικότητα, προσφέρει την εικόνα για την τάση που υπάρχει και δη στην σύγχρονη κοινωνία, να κρίνουμε εσφαλμένα τις ικανότητές μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου