Ολικό comeback για το ρωσικό φυσικό αέριο στην Ελλάδα

Στην καρδιά της ενεργειακής κρίσης, το 2022, τα slots στη Ρεβυθούσα, δηλαδή οι χρονοθυρίδες υγροποιημένου αερίου, είχαν φτάσει να μισθώνονται ακόμη και προς 4 εκατ. ευρώ το μήνα!

Τρελά νούμερα. Ήταν τέτοια η ζήτηση από τα Βαλκάνια για δυτικής προέλευσης LNG, με τη Ρωσία να εκτοξεύει απειλές ότι μετά τη Βουλγαρία θα διακόψει το αέριο και σε άλλες χώρες, ώστε οι ευκαιρίες κερδοφορίας για τις ελληνικές και ξένες εταιρείες ήταν τεράστιες.

Διαφορετικά δεν θα έδιναν ενοίκια τριών και τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ το μήνα για ένα slot LNG, που ένα χρόνο πριν τον πόλεμο, το 2021, μισθώνονταν… 400% λιγότερο, το πολύ 700.000 ευρώ...

Το ενδιαφέρον για τη δέσμευση χρονοπαραθύρων εκφόρτωσης φορτίων υφροποιημένου αερίου στις δημοπρασίες του ΔΕΣΦΑ για τα έτη 2023, 2024, 2025 και 2026 ήταν τεράστιο.

Το πάρτι αυτό έχει τελειώσει. Τον Ιούνιο του 2023, το ρωσικό αέριο, πρωτίστως μέσω του αγωγού Turkstream έγινε ξανά, για πρώτη φορά μετά την εισβολή στην Ουκρανία, πρωταγωνιστής με μερίδιο 46% στην Ελλάδα.

Το ολικό comeback του ρωσικού φυσικού αερίου κυρίως μέσω αγωγού, που ξεπέρασε στο πρώτο τετράμηνο του 2024 ακόμη και τα προ κρίσης επίπεδα, σήμανε και το τέλος των «χρυσών» ημέρων για το LNG στην ευρύτερη περιοχή.

Ούτε ένα πλοίο LNG δεν κατέπλευσε τον Απρίλιο στη βάση της Ρεβυθούσας.

Δύο μόνο φορτία ήρθαν το Μάιο, αντί για τα τρία του αρχικού πλάνου. Δύο αναμένεται να έρθουν και τον Ιούνιο, αντί για τρία, ενώ ανάλογη θα είναι η εικόνα και τους επόμενους μήνες.

Οι εταιρείες του χώρου ακυρώνουν κρατήσεις και προτιμούν να χάσουν χρήματα από τα χρυσοπληρωμένα slots, επιλέγοντας να φέρουν το φθηνότερο ρωσικό αέριο μέσω του σταθμού στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Από τη βασική πύλη εισόδου αερίου στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα όπου το ελληνικό σύστημα συνδέεται με τον Turkstream.

Αυτό που βλέπουν οι εταιρείες είναι ότι το ρωσικό αέριο είναι φθηνότερο αφού η Gazprom ρίχνει τις τιμές, ότι τους συμφέρουν οι βραχυπρόθεσμες συμφωνίες μέσω αγωγού, αντί τα μακροχρόνια συμβόλαια μέσω LNG και φυσικά ότι κυρώσεις από πλευράς Βρυξελλών στη Μόσχα δεν αναμένονται, παρά τους κατά καιρούς λεονταρισμούς της ευρωπαικής ηγεσίας.

Αν δει κανείς τα επίσημα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ για την κατανομή των εισαγωγών φυσικού αερίου το πρώτο 3μηνο του 2024, προκύπτει ότι:

• Από τις 16,55 TWh που εισάγαμε, οι 7,25 TWh μπήκαν από το Σιδηρόκαστρο (κυρίως ρωσικό), καταγράφοντας αύξηση σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρυσι κατά 114%!
• Από τη Ρεβυθούσα μπήκαν 6,40 TWh μειωμένες κατά 38% από πέρυσι. Μέσω του διαδρατικού αγωγού TAP (Νέα Μεσημβρία) μπήκαν 2,90 TWh (κυρίως αζέρικο), ενώ μηδενικές ήταν οι ποσότητες μέσω Κήπων, δηλαδή από Τουρκία.

Αναλύοντας την πηγή προέλευσης του LNG μέσω Ρεβυθούσας, από τις συνολικά 6,93 TWh, το αμερικανικό παραμένει πρώτο με μερίδιο 65% (4,54 TWh), δεύτερο είναι το ρωσικό με 27% (1,91 TWh) και τρίτο το αλγερινό με 7% (0,48 TWh).

Αθροίζοντας τις εισαγωγές μέσω αγωγού και το LNG, προκύπτει ότι το μερίδιο του ρωσικού αερίου στην Ελλάδα ξεπέρασε το 50%, (ανάλυση της δεξαμενής σκέψης The Green Tank για το πρώτο τετράμηνο). Ακόμη πιο ψηλά από το 47% στο οποίο είχε εκτιμήσει το ρωσικό μερίδιο στην προμήθεια φυσικού αερίου της χώρας πρόσφατη έρευνα του Reuters.

Γιατί κατέρρευσαν οι εξαγωγές στα Βαλκάνια

Τα απολογιστικά στοιχεία του ΔΕΣΦΑ δείχνουν και κάτι ακόμη. Ενώ το 2022 και το 2023 οι εξαγωγές από την Ελλάδα προς τα Βαλκάνια αυξάνονταν αλματωδώς, φέτος μειώνονται αλματωδώς. Στο πρώτο τρίμηνο εξάγαμε μόλις 0,29 TWh, δηλαδή λιγότερες ποσότητες από πέρυσι κατά 94,89%!

Η απάντηση είναι ότι οι γειτονικές χώρες παίρνουν απευθείας αέριο από τους Ρώσους, και μάλιστα πιο φθηνά, μέσω του αγωγού Turkstream, χωρίς να χρειάζεται ο διαμετακομιστικός ρόλος της Ελλάδας ως εξαγωγέα LNG.

Εγείρεται θέμα και για την ίδια την αποτελεσματικότητα του Κάθετου Διαδρόμου (από Ελλάδα μέχρι Ουκρανία) αν οι τιμές του πωλούμενου φυσικού αερίου δεν καταφέρουν να είναι ανταγωνιστικότερες του ρωσικού.

Η Ευρώπη μπορεί να στηρίζει την Ουκρανία, αλλά βολεύεται με το ρωσικό αέριο, το ίδιο κάνει και η Ελλάδα. Η απόπειρα μαζικής απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο κράτησε λίγο πάνω από ένα χρόνο, όσο και η ενεργειακή κρίση του 2022.

Αν δει κανείς τη μεγάλη εικόνα, παραμερίσει τις εικόνες εντυπωσιασμού από τις έρευνες της βελγικής αστυνομίας να ξεσκεπάσει το φιλορωσικό δίκτυο που θεωρείται ότι έχει δωροδοκήσει ευρωβουλευτές, διαπιστώνει ότι η ΕΕ δεν έχει κάνει το παραμικρό για να αποδυναμώσει το βασικό όπλο που κρατά στα χέρια του ο Πούτιν, την ενέργεια.

Με το που απομακρύνθηκε ο κίνδυνος των μπλακ άουτ, τα πράγματα χαλάρωσαν. Κυβερνήσεις και Βρυξέλλες βολεύονται καθώς βλέπουν το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο να επανακάμπτει, να φορτώνεται μαζικά σε LNG τάνκερς, τα οποία κάνουν τη διαδρομή από τη σιβηρική χερσόνησο του Γιαμάλ, μέχρι τα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια και τέρμιναλ της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας, γεμίζοντας την αγορά με όλο και περισσότερες ποσότητες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε μπορεί, αλλά ούτε και θέλει να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία, και ο πόλεμος συνεχίζει να χρηματοδοτείται με τα χρήματα των ευρωπαίων καταναλωτών.

Εκτίναξη 82% στα έσοδα της Ρωσίας

Στα μέσα Μάιου, το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού της Ρωσίας από τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 82,2% σε ετήσια βάση, στα 4,16 δισ. ρούβλια (45,5 δισ. δολάρια) τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024.

Δεν είναι μάλιστα λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι φέτος η εξάρτηση της Ε.Ε. από το φυσικό αέριο της Μόσχας θα μεγαλώσει περαιτέρω. Το μερίδιο του στην τροφοδοσία της ΕΕ που από 40% πριν το πόλεμο, είχε πέσει αμέσως μετά στο 8% και αυξήθηκε πέρυσι στο 15%, φέτος εκτιμάται ότι θα πλησιάσει αθροιστικά το 20%.

Αγνώστου προέλευσης LNG που φτάνει στην Ευρώπη, φορτία που μεταφορτώνονται και δεν αναφέρονται πουθενά στα επίσημα στοιχεία, άρα δεν προσμετρώνται στις ρωσικές εισαγωγές, καθώς και το τυχόν «βαφτισμένο» ως τουρκικό, ενισχύουν το σενάριο τα νούμερα να είναι τελικά μεγαλύτερα απ’ ότι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.

Είναι ένα θέμα πολιτικά άβολο, αφού εξυπηρετεί τους πάντες, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που εξασφαλίζουν για τα νοικοκυριά και τις βιομηχανίες τους φθηνό αέριο και τους ίδιους τους ευρωπαίους πολίτες γιατί απολαμβάνουν χαμηλές τιμές στην ενέργεια.

Ισορροπίες που κανείς δεν δείχνει διατεθειμένος να διαταράξει, με την Ακροδεξιά να «φωνάζει» για τον ακριβό λογαριασμό της πράσινης μετάβασης και ένα εύφλεκτο μέτωπο στη Μ. Ανατολή.

Γιώργος Φιντικάκης