Το μεταναστευτικό στρώνει το έδαφος στην ακροδεξιά

Η εισβολή των 7.000 μεταναστών σε μια μέρα στη Λαμπεντούζα τρομάζει, όπως τρομάζει και η αμηχανία της Ευρώπης απέναντι στην έκταση του φαινομένου και τις επιπτώσεις που προοιωνίζει. 

Εκατό πλεούμενα σε 24 ώρες, 124.000 μετανάστες από την αρχή του έτους, αριθμοί που καμία χώρα δεν μπορεί να διαχειριστεί. Και αποτελούν προάγγελο κακών εξελίξεων. Μπορεί να συνεχιστεί αυτό; Προφανώς και όχι.

Και αυτή είναι η απορία της κοινής γνώμης τόσο στην Ιταλία, όσο... και την Ελλάδα, όπου χθες έφτασαν στη Λέσβο τουλάχιστον 225 μετανάστες, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό από τις αρχές του έτους σε πάνω από 23.000 έναντι 18.000 για όλο το 2022.

Το γεγονός ότι η έξαρση των ροών δεν είναι συγκυριακή δεν μπορεί να αποτελεί βολική δικαιολογία για την Ευρώπη, αλλά αιτία για να αναλάβει δράση. H επισιτιστική κρίση, η πρωτοφανής καταστροφή στην Λιβύη με πάνω από 5.000 νεκρούς, ο σεισμός στο Μαρόκο, τα πραξικοπήματα στις χώρες του Σαχέλ με ρωσικό δάκτυλο, όπως στον Νίγηρα, όπου οι Ευρωπαίοι έχασαν το τελευταίο τους ανάχωμα στον αγώνα για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, έχουν φουντώσει το πρόβλημα και μαζί με την δειλία τους να το αντιμετωπίσουν, δίνουν ζωτικό χώρο στην άκρα δεξιά να το διαχειριστεί. Όσο αυξάνονται οι ροές, τόσο θα αυξάνεται η επιρροή της και στην Ελλάδα, ακολουθώντας την ευρωπαϊκή τάση.

Στην Γερμανία, το φασιστικό AfD είναι δεύτερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου (22%), στην Ισπανία το φρανκικό VOX παραλίγο να συγκυβερνήσει, στην Ολλανδία οι εκλογές του Νοεμβρίου προκλήθηκαν και κυριαρχούνται από το μεταναστευτικό, το ίδιο και στην Πολωνία που απειλεί με δημοψήφισμα για το ίδιο θέμα, ενώ στην Σουηδία οι ακροδεξιοί «Δημοκράτες» στηρίζουν την κυβέρνηση, στη Γαλλια η Λεπέν είναι πλέον η δεύτερη πιο δημοφιλής πολιτικός και στην Ιταλία είναι κραταιά η Μελόνι.

Το μεταναστευτικό θα φέρνει όλο και μεγαλύτερη φθορά για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μαζί με εντάσεις. Η άρνηση της κυβέρνησης Μελόνι να σταματήσει να δέχεται αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στη Γερμανία αλλά εισήλθαν στην ΕΕ από την Ιταλία (ως «χώρα άφιξης» πρέπει να εξετάσει το αίτημά τους, σύμφωνα με τον Κανονισμό του Δουβλίνου) και η απάντηση του Βερολίνου ότι σταματά να υποδέχεται μετανάστες που βρίσκονται στην Ιταλία, είναι μόνο η αρχή, εκτιμούν αναλυτές στα ιταλικά μέσα. Είμαστε μπροστά σε μια νέα κόντρα Νότου - Βορρά.

Στατιστικά ροών παράτυπων μεταναστών από Τουρκία προς Ελλάδα από την αρχή του 2023 έως σήμερα, στοιχεία  τηςΎπατης Αρμοστείας Ηνωμένων Εθνών

Η επαμφοτερίζουσα πολιτική της Ευρώπης στο μεταναστευτικό, που από τη μια αναγνωρίζει την ανάγκη να μπουν όρια, αλλά από την άλλη φοβάται μην κακοχαρακτηριστεί από τους επαγγελματίες ανθρωπιστές και απαιτεί από Ελλάδα και Ιταλία να μην προστατεύουν επαρκώς τα σύνορά τους, έχει αφήσει όλο το βάρος να πέφτει στις πλάτες των χωρών υποδοχής. Και επεισόδια, όπως η απόβαση σε μια μέρα 7.000 με 120 πλεούμενα στη Λαμπεντούζα, ασκούν πιέσεις στην ελίτ του Βορρά να αλλάξει μεταναστευτική πολιτική. Το δείχνει η παταγώδης αποτυχία της συμφωνίας της Ευρωπαικής Ενωσης με την Τυνησία, χώρα από την οποία προέρχεται ένα μεγάλο νούμερο αφίξεων, η οποία είχε δεσμευτεί να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές με αντάλλαγμα πάνω από 100 εκατ ευρώ. 

Τούτη τη φορά πάντως δεν είχαμε τις συνήθεις σπαραξικάρδιες δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, όπως κάθε φορά που οι λαθροδιακινητες στέλνουν καραβιές μεταναστών στην Ευρώπη ή όταν συμβαίνουν ναυτικές τραγωδίες, όπως εκείνη της Πύλου. Το τελευταίο 48ωρο, πλην της αναφοράς της Ούρσουλα Φον Ντερ Λαίνεν, κατά την ετήσια ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, ότι η ΕΕ θα διοργανώσει διεθνή διάσκεψη για την καταπολέμηση της διακίνησης ανθρώπων, απουσιάζουν τοποθετήσεις από άλλους αξιωματούχους για την έξαρση στη Λαμπεντούζα, όπως η καθ’ ύλην αρμόδια Επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον, την οποία η κάμερα «συνέλαβε» να πλέκει μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο την ώρα που μιλούσε η πρόεδρος της ΕΕ.

Στην Ελλάδα μπορεί να μην βρισκόμαστε στο 2015, όμως οι ροές αυξάνονται επικίνδυνα. Το 2022 διπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2021, ενώ φέτος ξεπερνούν μέχρι σήμερα τις 23.000, δηλαδή παρουσιάζουν άνοδο 35% έναντι όλης της περυσινής χρονιάς και είμαστε ακόμη στα μισά του Σεπτεμβρίου. Εκατοντάδες διασώσεις, χωρίς να κερδίζουν πάντα δημοσιότητα, γίνονται καθημερινά από το Λιμενικό και την Frontex, εκατοντάδες είναι και οι συλλήψεις, όπως και οι αποτροπές, με όλο και πιο συχνή την τακτική πρόκλησης από τους διακινητές «τεχνητών ναυαγίων» στην περιοχή Έρευνας και Διάσωσης της Ελλάδας. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν και παρά την προσπάθεια να αποσυμφορίζονται εγκαίρως τα νησιά για να μην ξαναζήσουμε φαινόμενα Μόριας (στην Λέσβο σήμερα βρίσκονται 3.000 μετανάστες έναντι 24.000 το 2020), οι αντοχές κάποια στιγμή θα λιγοστέψουν.

Η έξαρση που βιώνει η Ελλάδα δεν οφείλεται μόνο στην γενικότερη απορρύθμιση του διεθνούς συστήματος και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που αύξησε κατακόρυφα τις τιμές των τροφίμων, πυροδοτώντας νέα επισιτιστική κρίση στην Αφρική.

Η Τουρκία συνεχίζει να υπονομεύει τις προσπάθειες της Ελλάδας για περιορισμό των ροών. Η Τουρκία έχει καταστεί κόμβος παράτυπης μετανάστευσης, αφού δεν απαιτείται για την πλειονότητα των υπηκόων τρίτων χωρών η έκδοση visa για την είσοδο στη χώρα, ενώ η κρατική αεροπορική εταιρεία Turkish Airlines έχει επεκτείνει το δίκτυό της ακόμα και στην υποσαχάρια Αφρική, και σε αποτυχημένα κράτη, όπως η Σομαλία, εφαρμόζοντας πολιτική φθηνών εισιτηρίων για πτήσεις προς την Άγκυρα.

Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να ενεργοποιήσει την επιρροή του Βερολίνου στην Τουρκία. Στην ανάγκη να χρησιμοποιήσει το Βερολίνο την επιρροή του προς την Άγκυρα, ώστε να διαπραγματευθεί μαζί της μια νέα συμφωνία στο μεταναστευτικό, για τον έλεγχο των ροών, την αποφυγή δυστυχημάτων και την πάταξη των δικτύων των διακινητών, αναφέρθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του στη γερμανική Bild, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης. Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε μια νέα συμφωνία και η υποστήριξη της γερμανικής κυβέρνησης δεν μπορεί να υποτιμηθεί, όπως είχε  αναφέρει.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η συμφωνία του 2016 μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας απεδείχθη θνησιγενής, οι γείτονες αρνούνται να δεχτούν πίσω παράτυπους μετανάστες, αλλά ανέχονται προκλητικά τη δράση των κυκλωμάτων των διακινητών. Στα παράλια της Μικράς Ασίας λειτουργούν ακόμα και βιοτεχνίες κατασκευής φθηνών φουσκωτών βαρκών μετατρέποντας την παράτυπη μετανάστευση σε προσοδοφόρα επιχείρηση, κερδοσκοπώντας σε κάθε επίπεδο.

Γιώργος Φιντικάκης