Η κηδεία του τέως βασιλιά από άποψη θεσμών, εθίμων και παραδόσεων

Του Λέανδρου Ρακιντζή

Με αφορμή τον θάνατο και την κηδεία του τέως Βασιλέως Κωνσταντίνου επανήλθε στο προσκήνιο της δημοσιότητας η σημασία της τηρήσεως του διεθνούς πρωτοκόλλου για τις περιπτώσεις αυτές, σε συνδυασμό με την τήρηση των θεσμών, των εθίμων και των παραδόσεων κάθε χώρας και το κατά πόσο μπορούν τα παραπάνω να προσαρμόζονται στους εκάστοτε πολιτικούς συσχετισμούς της χώρας.
Θεσμός είναι η παγιωμένη πρακτική ή σχέση μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής, που συχνά επικυρώνεται νομοθετικά, διαφέρει όμως από τα έθιμα, που δημιουργούνται με την επανάληψη κοινωνικών αντιλήψεων ή συμπεριφορών σε σημείο να γίνουν συνήθεια με καθολικό χαρακτήρα, που... τηρείται από όλα τα μέλη της κοινωνικής ομάδας.

Παράδοση είναι η μεταβίβαση από γενιά σε γενιά των ηθών, των δοξασιών, της πίστεως και των κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς, όπως είναι ο σεβασμός στους νεκρούς με συμμετοχή στην εξόδιο ακολουθία. Η έννοια της παράδοσης περιλαμβάνει όχι μόνο τα προφορικά μεταδιδόμενα στοιχεία αλλά και αυτά που περιέχονται σε γραπτά κείμενα, που αποτελούν συνεκτικό δεσμό με το παρελθόν και δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να σχηματίσουν μια εικόνα για τις ιδέες, αντιλήψεις, απόψεις των προγόνων τους και να ρυθμίσουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους.
Η μη συμμόρφωση προς τις παραδόσεις μπορεί να επιφέρει κυρώσεις πολλές φορές αυτόματα, όπως τη γενική κατακραυγή ή την ηθική καταδίκη από μεγάλο μέρος της κοινωνίας ή ακόμα και πολιτικές συνέπειες. Άλλωστε με τις παραδόσεις ανακαλύπτομε τις ρίζες μας και τη φυσιογνωμία μας ως λαός και θωρακίζουμε τη συνέχιση του έθνους.
Φυσικά, η επίκληση των παραδόσεων δεν πρέπει να γίνεται υποκριτικά a la carte για κομματικά ή άλλα οφέλη, αλλά η τήρησή τους πρέπει να είναι συνεχής, συνειδητή και καθολική με κάθε κόστος ακόμα και πολιτικό.

Η κυβέρνηση κατά τον χειρισμό του όλου ζητήματος της κηδείας του τέως βασιλιά έπρεπε να επιλύσει τέσσερα κρίσιμα αλληλοσυγκρουόμενα μεταξύ τους σημεία: 

α) την τήρηση του διεθνούς πρωτοκόλλου για τις κηδείες των εστεμμένων, το οποίο φαινομενικά ξεπέρασε, γιατί, κατόπιν συνεννοήσεως με την οικογένεια του εκλιπόντος, κηδεύτηκε ως ιδιώτης, 

β) την κηδεία με δημοσία δαπάνη και με τριήμερο προσκύνημα της σωρού του εκλιπόντος με τιμές αρχηγού κράτους ως και κήρυξη πένθους, αλλά και αυτό το ξεπέρασε με την κηδεία του τέως βασιλιά ως ιδιώτη με κυβερνητική όμως εκπροσώπηση. 

Φαίνεται όμως ότι η ρύθμιση αυτή δεν ικανοποίησε όχι μόνο κάποιους από τους παλιούς βασιλόφρονες, αλλά και κάποιους που ήθελαν την τήρηση των παραδόσεων με τριήμερο προσκύνημα της σωρού, επίσημη κηδεία με άγημα και μουσική και με δεδομένο, ότι κάποιοι άλλοι όχι ανώτατοι άρχοντες είχαν κηδευτεί επισήμως, 

γ) να διαφυλάξει το διεθνές κύρος της χώρας λόγω της ευρείας προβολής στα διεθνή ΜΜΕ της κηδείας, που όπως φαίνεται το πέτυχε εκτός από την καθυστερημένη τακτοποίηση του χώρου των βασιλικών τάφων, 

δ) να προλάβει τυχόν πολιτικές αντιδράσεις και κινητοποιήσεις, που δεν προέκυψαν.

Το πολιτικό όμως κόστος από τους κυβερνητικούς χειρισμούς θα φανεί στις προσεχείς εκλογές.

* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.