Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών είναι γνωστά:
από τη μία αστυνομικές δυνάμεις να προσπαθούν να «πατάξουν» το έγκλημα με επιχειρήσεις σε «γκέτο»,
από την άλλη οι «οργανωμένες συλλογικότητες» που λειτουργούν για «καλό» της κοινωνίας και των αδυνάμων.
Απόρροια, να είμαστε όλες και όλοι είτε με το ένα μπλοκ είτε με το άλλο και να αναζητάμε ποιος παραβίασε περισσότερο τον νόμο, ποιο είναι το μικρότερο αναγκαίο κακό...
Αφενός οι αστυνομικοί δεν μπορεί να επιχειρούν και να συλλαμβάνουν «με το σεις και με το σας», οπότε η βία είναι απαραίτητη (είτε φυσική είτε σε ιδιοκτησιακά δικαιώματα), λέει η μία πλευρά,
αφετέρου τα κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται γίνονται πολιτιστικές και κοινωνικές εστίες προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο, διατείνεται η άλλη πλευρά.
Και ο μανιχαϊστικός τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα κυριαρχεί.
Ωστόσο, η κρατική βία είναι πάντα αυτή που γεννάει ερωτήματα και που πρέπει πάντα να είναι δικαιολογημένη.
Η κοινωνική βία, που συναντάμε από τα άτομα καθημερινά στη ζωή μας (κλοπές, δολοφονίες, καταπατήσεις κ.λπ.) είναι φυσική, με την έννοια πως ακόμα και αν δεν είχαμε κράτος, αυτό το είδος της βίας των ατόμων θα υπήρχε. Το ότι τα άτομα ενεργούν βίαια προς άλλα άτομα είναι και ο λόγος για τον οποίο οργανωθήκαμε σε κοινωνία, σύμφωνα με τις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου. Περάσαμε, δηλαδή, από μία φυσική κατάσταση βίας σε οργανωμένη πολιτεία για να προστατευτούμε (Χομπς).
Ο τρόπος που θα προστατευθούμε είναι να αποδεχθούμε πως ορισμένες ελευθερίες που είχαμε στη φυσική κατάσταση θα τις παραχωρήσουμε στο κράτος (μία κεντρική δομή) που μαζί με πόρους που θα συγκεντρώνουμε από κοινού για τη λειτουργία του θα μας προστατεύει από την αυθαίρετη βία (που είχαμε πριν) και θα επιβάλλει τους κανόνες, που συμφωνήσαμε να διέπουν την οργανωμένη κοινωνία μας.
Άρα, δίνουμε κάποιες ελευθερίες μας για να μειώσουμε την πιθανότητα να παραβιάζονται όλες οι άλλες.
Σε μία κατάσταση χωρίς κράτος έχεις όλες τις ελευθερίες, με πολύ μεγάλο κίνδυνο να παραβιάζονται συνέχεια.
Σε μία κατάσταση με κράτος, έχεις λιγότερες ελευθερίες, αλλά με μικρότερη πιθανότητα να παραβιάζονται οι υπόλοιπες που διατηρείς.
Εν τούτοις, όταν συγκεντρώνεται μεγάλη δύναμη επιβολής σε μία ομάδα (στρατός, αστυνομία, πολιτικοί) τα όρια της πρέπει να ελέγχονται συνεχώς και κάθε δράση βίαιης επιβολής πρέπει να δικαιολογείται επαρκώς στο σύνολο που παρέχει την εντολή. Σε διαφορετική περίπτωση η κατάχρηση εξουσίας (εξουσία που έδωσαν τα άτομα στο κράτος για να τα προστατεύσει) γίνεται δύναμη ελέγχου των ατόμων και παραβίασης των ατομικών τους δικαιωμάτων. Δεν είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε ένα κράτος που αστυνομεύει κάθε πτυχή της ζωής μας και διαμορφώνει μία δική του κοινωνική ηθική.
Το λεγόμενο «κράτος της Δεξιάς», δηλαδή το κράτος της περιόδου 1949-1967 δεν είναι ένα αφήγημα των αριστερών που δεν υπήρξε. Είναι μία πραγματικότητα ελέγχου των ατόμων, είναι μία περίοδος που τα ατομικά δικαιώματα στην Ελλάδα δεν προστατεύονταν και καταστρατηγούνταν. Ήταν η εποχή (μαζί με τη μετέπειτα επταετία) που οι Active Member περιγράφουν με τους παρακάτω στίχους: «Γυρνάνε, έξω απ’ την πόρτα μας οι μπάτσοι τριγυρνάνε, μας ζητάνε. Λυσσάνε, κρύψ’ τα βιβλία αν τα βρουν, θα μας τραβάνε. Χτυπάνε, κι απ’ το μισάνοιχτο παράθυρο κοιτάνε και ρωτάνε, πού να 'ναι αυτή η παράξενη σκιά που κυνηγάνε...», με εξορίες, απαγορεύσεις, βασανιστήρια.
Φυσικά, η σημερινή Αριστερά προσπαθεί να φέρει το κλίμα της τότε εποχής στο σήμερα, ψάχνοντας για αντιπάλους που πολλές φορές δεν υπάρχουν. Από τότε βέβαια, δεν μπορούμε να πούμε πως δεν έχει υπάρξει πρόοδος και πως σήμερα έρχεται ξανά η ίδια «Δεξιά», όσο και αν σε ισχυρές δόσεις βρίσκεται στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ωστόσο δεν μπορούμε επίσης να κλείσουμε τα μάτια στις μεθόδους της ελληνικής αστυνομίας και τη νοοτροπία που καλλιεργείται σε ορισμένες ομάδες της. Τόσο πολλοί πολίτες τελευταία τρελάθηκαν ή/και στρατεύθηκαν στην αντιπολίτευση και διαμαρτύρονται; Στη δολοφονία του Ζακ δηλαδή, ποιος ήταν ο ρόλος της αστυνομίας, μάθαμε;
Τέλος, ας μην ξεχνάμε πως η χώρα μας παρακολουθείται από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τις συνθήκες κράτησης σε φυλακές και αστυνομικά τμήματα και την απάνθρωπη μεταχείριση κρατουμένων σε σωφρονιστικά καταστήματα, ενώ η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει με δύο εκθέσεις της (2012, 2014) πως η αστυνομική βία στην Ελλάδα δεν είναι απλώς «μεμονωμένα περιστατικά».
Του Κωνσταντίνου Σαραβάκου*
*Ο κ. Κωνσταντίνος Σαραβάκος είναι ερευνητής του ΚΕΦίΜ, πολιτικός επιστήμονας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου