Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2014

Οδοιπορικό στις αρχαιότητες του νομού της Δράμας...

... μέσα από μια χρονολογική κλίμακα , αρχίζοντας από τα παλαιότερα προς τα νεότερα

Ο νομός Δράμας βρίσκεται στα βόρεια της μεγάλης πεδιάδας που σχηματίζεται ανάμεσα στο Παγγαίο όρος και στο Φαλακρό. 
Αυτή η περιοχή παρουσιάζει μια σημαντική πυκνότητα οικισμών με αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Μετά από καταγραφή προκύπτουν στο νομό της Δράμας περί τους 50 προϊστορικούς οικισμούς .
Ενδεικτικά σας αναφέρω : Χρυσοκεφάλου ,Περιθωρίου , Ποταμών, Μικροκάμπου, Μεγαλοκάμπου, Μυλοποτάμου, Πετρούσας, Καλής Βρύσης ,Σιταγρών, Καλού Αγρού, Αρκαδικού,Καλαμπακίου,Κεφαλαρίου,Δοξάτου, Πλατανιάς 1,2, Νικηφόρου.
Από όλους αυτούς τους προϊστορικούς οικισμούς μόνο...
δύο εκείνος του Αρκαδικού και των Σιταγρών έχουμε την δυνατότητα να γνωρίζουμε το μεγαλείο του πολιτισμού τους. 
Τα ευρήματα και από τις δύο περιοχές μας διαφωτίζουν για την ζωή , τις καθημερινές τους συνήθειες , τις πρώτες τεχνολογικές κατακτήσεις του νεολιθικού ανθρώπου και τις πολιτισμικές τους σχέσεις με τις γειτονικές περιοχές Τα ευρήματα περιγράφουν την κατοικία και τις δραστηριότητες του νεολιθικού ανθρώπου που συνδέονται με την παραγωγή και την αποθήκευση τροφής , την ύφανση, την καλαθοπλεκτική καθώς και την προσπάθειά του να προβάλλει το ατομικό πρόσωπο και να επικοινωνήσει με τις δυνάμεις της φύσης μέσα από τα ειδώλια και τα τελετουργικά αγγεία.
Στον οικισμό των Σιταγρών έχουμε επίσης και τα πρώτα δείγματα μεταλλουργίας στα τέλη της νεολιθικής εποχής ,αλλά και της πρώιμης εποχής χαλκού 3000-2000 π.Χ περίοδο μεγάλης πολιτιστικής αλλαγής για όλο τον Ευρωπαϊκό κόσμο .

Στην εποχή χαλκού η Δράμα γενικότερα αναπτύσσει πολιτιστικές σχέσεις με την κεντρική Ευρώπη και το βορειοανατολικό Αιγαίο , τα ηπειρωτικά βαλκάνια, και την Κεντρική Μακεδονία , άλλωστε αυτό μαρτυρείται περίτρανα και από τα ευρήματα των ταφικών τύμβων των Ποταμών και της Εξοχής. 

Η πρώιμη εποχή Σιδήροτ [1050- 700] αποδίδεται άριστα από τους τάφους της βιομηχανικής ζώνης της Δράμας. Μέσα από τα κτερίσματα , αγγεία όπλα , εργαλεία και κοσμήματα απεικονίζεται η πολιτιστική εικόνα της εποχής.
Η ύπαρξη αρχαίου οικισμού που είχε ζωή κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους εντός της πόλεως της Δράμας επιβεβαιώνεται τώρα με την εξέχουσα κεραμική .
Γνωρίζουμε από την ιστορία και από τις πηγές ότι στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. με την ίδρυση των αποικιών των νότιοελλαδικών πόλεων στη Θάσο και στα παράλια της Μακεδονίας , αρχίζει η διείσδυση του ελληνικού κόσμου στην ενδοχώρα του σημερινού νομού Δράμας.
Η Θάσος και οι αποικίες της στα παράλια ανάμεσα στον Στρυμόνα και στο Νέστο άνοιξαν τους δρόμους των εμπορικών συναλλαγών και της πολιτιστικής επικοινωνίας του εσωτερικού της Θράκης με τις ελληνικές πόλεις – κράτη των παραλίων. 
Τους Θάσιους ακολούθησαν οι Αθηναίοι και αργότερα οι Μακεδόνες ενισχύοντας όλο και περισσότερο την πορεία της περιοχής προς την αστικοποίηση. 
Ο ισχυρισμός του αρχαίου οικισμού της Δράμας τοποθετήται σε μια πραγματιστική πλέον βάση με τεκμήρια τα ευρήματα του Σεπτεβρίου του 2014.

Η Διονυσιακή λατρεία είναι ιδιαίτερα έντονη στο νομό της Δράμας
, μαρτυρείται από προτομές του Διονύσου και από το μνημειακό κτίριο της Καλής Βρύσης. 

Στον 4ου π,Χ τοποθετούνται και οι τάφοι της Προσοτσάνης ,.
Αρχές του Σεπτέμβρη εσωτερικά στον οικισμό της Προσοτσάνης , βρέθηκαν κιβωτιόσχημοι τάφοι που φέρουν πλούσια κτερίσματα .
Κωδωνόσχημος κρατήρας νομίσματα κάνθαρος δακρυδόχος σκύφος χάνδρες και καρδιόσχημες χάνδρες είναι μερικά από τα κτερίσματα των τάφων . 
Μερικά από τα αντικείμενα έχουν συντηρηθεί .
Ο κωδωνόσχημος κρατήρας με καμπύλες λαβές που τοποθετούνται ψηλά στο σώμα και κάμπτονται ελαφρώς προς τα πάνω. 

Ο συγκεκριμένος κρατήρας είναι ο χαρακτηριστικός τύπος με στοιχεία ερυθρόμορφης τεχνικής. Στηρίζεται σε χαμηλή δισκοειδή βάση. 
Στη α πλευρά του αγγείου εικονίζεται ο ενθουσιαστικός Διόνυσος με το έμβλημά του το θύρσο . Δεξιά του κάθεται η Αριάδνη που περιπλέκεται με φύλλα κισσού και στα άκρα οι Σάτυροι- Βάκχες οι ακόλουθοι του , ενώ η β΄ πλευρά του φέρει τον Διόνυσο με θύρσο δεξιά του ο φτερωτός έρωτας και στα άκρα οι σάτυροι με θύρσο. 
Όλα τα αντικείμενα πρόκειται να συντηρηθούν και να ανακοινωθούν σε αρχαιολογικό συνέδριο.

Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους και η ζωή των οικισμών μαρτυρείται και από τον μακεδονικό τάφο , που αποτελείται από κτιστό κλιμακωτό δρόμο , προθάλαμο από πωρόπλινθους και νεκρικό θάλαμο , κτισμένο πιθανότατα με πηλόπλινθους από αργιλώδες χώμα της περιοχής .

Στον εξωτερικό τοίχο του προθαλάμου και στον προθάλαμο σώζονται σε αποσπασματική κατάσταση τοιχογραφίες .
Από τον θάλαμο σώζεται το κάτω μέρος των πλάγιων τοίχων με τρεις κλίνες , οι οποίες έχουν λαξευτεί σε φυσικό έδαφος και είναι επιχρισμένες με λευκό κονίαμα. Μολονότι συλημένος διασώζει τμήμα ταφικών κτερισμάτων από αγγεία κοσμήματα και νομίσματα τα οποία χρονολογούνται στο 2ο αιώνα π.Χ.
Στην ελληνιστική Δράμα θα πρέπει να προσθέσουμε και τις τούμπες του Περιθωρίου , το νεκροταφείο του Δασωτού και οι θησαυροί των νομισμάτων από τους ποταμούς που επιβεβαιώνουν την ένταξη της περιοχής στο βασίλειο της Μακεδονίας με νέο νόμισμα του βασιλιά Φιλίππου Β’ .


Στην πρώιμη ελληνιστική εντάσσονται και οι πρώτες φάσεις των 30 ακροπόλεων του νομού Δράμας.Ενδεικτικά σας αναφέρω Καλύβας ,Πολυσύκου,Θόλου, Πλατανιάς, Πλατανόβρυσης, Νικηφόρου, Αγοράς, Κεφαλαρίου, Αδριανής Τείχους , Υψηλής Ράχης, Καλής Βρύσης, Πανοράματος ,Μικροπόλεως, Αγγίτη, Πύργων, Ξηροποτάμου, Κορυλόβου, Μακρυπλαγίου. 

Αρχικά ως σημεία παρατήρησης της περιοχής με τα ανάλογα πολίσματα έλεγχαν την διάβαση των στενών και των φυσικών περασμάτων .Η κύρια διαμόρφωση των ακροπόλεων συνδέεται άρρητα με την δραστηριότητα του Φιλίππου που προσάρτησε στο βασίλειό του εκείνο των Θρακών . 
Έτσι ίδρυσε και τα πολίσματα και τις ακροπόλεις σε επιλεγμένες θέσεις με κύριο στόχο την οργάνωση αποτελεσματικού ελέγχου των κατακτηθέντων εδαφών. Ο ίδιος ο Φίλιππος βασιλιάς της Μακεδονίας μερίμνησε για την προετοιμασία όλου αυτού του οικοδομικού υλικού εξωτερικών μεγάλων τειχών που φτάνουν τα 5 μέτρα ύψος και 3-2,5 πλάτους με σκοπό τη εξασφάλιση εγκαίρως του έλεγχου των στενών. 
Σε αυτά τα στενά σύμφωνα με τον Αππιανό η διάβαση αλλά και η μετακίνηση στρατιωτικών μονάδων και εφοδίων ήταν ασφαλέστερη της Εγνατίας οδού και βεβαίως επιβεβαιώνεται με την ανεύρεση όλων των ακροπόλεων . Στις ακροπόλεις του Δήμου Παρανεστίου ανευρέθηκαν και αμαξιτοί λιθόστρωτοι δρόμοι που αποτελούσαν το οδικό δίκτυο των ακροπόλεων και πιθανόν να αποτελούσαν τον βασικό άξονα επικοινωνίας μεταξύ Μακεδονίας και Θράκης. Οι πρώτοι δρόμοι στην ενδοχώρα της Δράμας ήταν τα φυσικά περάσματα τα οποία με την ένταξη της περιοχής στο βασίλειο της Μακεδονίας στα μέσα του 4ου π.Χ εξελίχθηκαν σε οργανωμένο οδικό δίκτυο . 
Αυτό το οδικό δίκτυο των Μακεδόνων ακολούθησαν και βελτίωσαν οι Ρωμαίοι όταν κατασκεύασαν και την Εγνατία οδό στα τέλη του 2ΟΥ π.Χ Μια από τις γέφυρες που ένωνε την ενδοχώρα με τη ν περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας ήταν και η γέφυρα του Καντιμ – Κιουπρού ή αλλιώς γνωστή στους ντόπιους κατοίκους ως γέφυρα του μεγάλου Αλεξάνδρου. 
Την περιγράφουν οι γάλλοι περιηγητές . Φέρει εντοιχισμένες ρωμαϊκές επιγραφές οι οποίες αποκολλήθηκαν και μεταφέρθηκαν στο μουσείο Φιλίππων. Μεγάλο μέρος του νομού της Δράμας αποτέλεσε τμήμα της ρωμαιοκρατίας αποικίας των Φιλίππων. Μετά από το 42 π.Χ ο Αντώνιος οργανώνει την εγκατάσταση παλαίμαχων στρατιωτικών. Μετά το 30 π.Χ ο Αντώνιος νικιέται από τον Οκταβιανό Αύγουστο ο οποίος δημιούργησε την ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων με πολλές κώμες και με αγροικίες. Η Δράμα και τα προάστια της αποτέλεσαν κώμη της ρωμαϊκής αποικίας των Φιλίππων και δέχτηκε την επίδραση του ρωμαϊκού πολιτισμού ως τόπος αναψυχής πλουσίων ρωμαίων αξιωματούχων και τόπος κατοικίας δεκουριώνων. Τα ευρήματα περιγράφουν την συνύπαρξη του ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου μέσα στα οποία εντάσσονται και αφομοιώνονται τα τοπικά θρακικά φύλα .Επιγραφές , σαρκοφάγοι , το αγαλματίδιο του Διός Κεραύνιου από την Μαρμαριά , η στήλη της Γραμμένης που περιγράφει την λαμπρή στρατιωτική καριέρα του Τιβέριου Κλαυδίου Μάξιμου του ρωμαίου λεγεωνάριου που αποκεφάλισε τον τελευταίο βασιλιά της Δακίας Δεκάβαλο.
Ένας σημαντικός τάφος όσο αναφορά την θέση του αλλά και την κατασκευή του , ρωμαϊκής εποχής υπάρχει στη ν οδό Βενιζέλου τον οποίο και ανοίξαμε πρώτη φορά μετά την εύρεσή του προκειμένου να προτείνουμε την ανάδειξή του .
Οι πλευρές του είναι κτισμένες από αργολιθοδομή με ασβεστοκονίαμα και ημικυλινδρική καμάρα της οροφής του, στην οποία διακρίνεται και η επιχείρηση τυμβωρυχίας . Διάδρομος οδηγεί στην είσοδο του τάφου η οποία και πλαισιώνεται από μάρμαρα λαξευτά θυρώματα και φράζονταν από μαρμάρινη θύρα .Εντός του τάφου διακρίνονται δεξιά και αριστερά νεκρικές κλίνες κτισμένες με λίθους και ασβεστοκονίαμα . Στη βόρεια πλευρά του υπάρχει λιθόκτιστη τράπεζα. 

Τα συστήματα ύδρευσης της ρωμαικρατίας δίνουν την δικιά τους παρουσία με τους αρχαίους αγωγούς Κεφαλαρίου , Ξηροποτάμου, Πλατανιάς . 
Όλοι τους είναι κτιστοί με πέτρα και πηλό διαμορφωμένοι κατά μέσω όρο ύψους 2 και πλάτους 2,5 – 300 μέτρα ακολουθώντας τις φυσικές ροές και κλίσεις του εδάφους . Ο Κεφαλαρίου ύδρευε τους Φιλίππους, ο αγωγός Ξηροποτάμου όλα τα πολισματα , τις κωμες και τις αγροικίες της περιοχής , όπως και εκείνος της Πλατανιάς
Ο αγωγός της Πλατανιάς έχει εν μέρει εξερευνηθεί και με την βοήθεια των σπηλαιοεξευρευνητών , μόνο τα 126 μέτρα έχουν χαρτογραφηθεί και έχει γίνει κατανοητή η διαδρομή του .Διασώζει αεραγωγούς που μερικοί μπαζώθηκαν από τους κατοίκους της Πλατανιάς



εικόνα 1: Ρωμαϊκός τάφος της οδού Βενιζέλου Δράμας





εικόνα 2: Ρωμαϊκός αγωγός Κεφαλαρίου




εικόνα 3: Ακρόπολη Τείχους

εικόνα 4: Αγγεία του 5ου π.Χ από την Δράμα


εικόνα 5: Αγγεία ερυθρόμορφα του 4ου π.Χ από την Δράμα




Αγγείο που βρέθηκε στην Προσοτσάνη συντηρημένο με όλες τις παραστάσεις του




Πουλιούδη Βασιλική
Αρχαιολόγος




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου