Πόσες «χρεοκοπίες» θα αντέξουμε;

Αν κοιτάξουμε ψύχραιμα τα γεγονότα, θα διαπιστώσουμε ότι η χώρα μας έχει χρεοκοπήσει ήδη δύο φορές τα τελευταία χρόνια - και πάμε για την τρίτη.

Το πρώτο μνημόνιο προήλθε από αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών μας. Το δεύτερο μνημόνιο από αδυναμία αποπληρωμής του πρώτου - και συνοδεύθηκε από το κούρεμα των ιδιωτών πιστωτών.

Όλα δείχνουν ότι σύντομα θα έχουμε την τρίτη χρεοκοπία...

Την αδυναμία κάλυψης του «χρηματοδοτικού κενού», που κατά πάσα πιθανότητα θα συνοδευτεί από μια γενικότερη νέα «ρύθμιση» των χρεών μας, αυτήν τη φορά προς τους «θεσμικούς» δανειστές.

Για πολιτικούς λόγους, αυτή η ρύθμιση δεν θα αφορά «κούρεμα» στο κεφάλαιο, αλλά μείωση του επιτοκίου και παράταση των λήξεων, η οποία στην πράξη κούρεμα είναι σε ό,τι αφορά την πραγματική αξία του δανείου, θεωρείται όμως λύση πιο εύπεπτη πολιτικά (ως προς τους πολίτες του χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά, με πρώτη και καλύτερη της Γερμανίας) μια και δεν αλλάζει η ονομαστική αξία του κεφαλαίου που πρέπει να αποπληρωθεί.

Το κακό με τις «χρεοκοπίες» που προηγήθηκαν -και με αυτήν που έπεται εντός του 2014- είναι ότι δεν αλλάζουν σε τίποτε τη μεσομακροπρόθεσμη εικόνα της ελληνικής οικονομίας.

Πληθώρα αναλυτών έχει σημειώσει ότι το μέγεθος του ελληνικού χρέους είναι τεράστιο κι ότι πρακτικά δεν είναι δυνατόν να αποπληρωθεί στο σύνολό του.

Θεωρητικά βεβαίως, αν υποθέσουμε ότι οι λήξεις επεκτείνονται προς το… άπειρο, παύει και να υπάρχει πρόβλημα. Στην πράξη όμως, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά.

Η Ελλάδα σήμερα μοιάζει με έναν πολίτη που χρωστά μεγάλο ποσό χρημάτων στην τράπεζα κι εκείνη του δίνει αέρα με το σταγονόμετρο, διασφαλίζοντας ότι ο πελάτης συνεχίζει μεν να «ζει», άρα και να πληρώνει, αλλά εκείνη παίρνει το μεγαλύτερο μέρος του «διαθέσιμου» εισοδήματός του, σε βαθμό που κάθε τόσο να κάνει και νέα ρύθμιση γιατί αντιλαμβάνεται ότι τα ποσά που του επιβάλλει δε βγαίνουν με τις σημερινές συνθήκες.

Προφανώς, ο συγκεκριμένος πελάτης δεν πρόκειται να «αναπτυχθεί» σε ό,τι αφορά την περιουσία του, πολύ απλά διότι δεν έχει καθόλου διαθέσιμα. Απλώς θα φυτοζωεί, δέσμιος του χρέους του για πάρα πολλά χρόνια..

Ασφαλώς τα πράγματα είναι πιο σύνθετα στην περίπτωση ενός κράτους. Οι βασικές προδιαγραφές όμως είναι αντίστοιχες. Με την διαιώνιση του υπέρογκου χρέους, πράγματι υπάρχει το πλεονέκτημα της «εξάτμισής» του, σταδιακά, μέσα στον χρόνο.

Τα μειονεκτήματα όμως είναι τεράστια. Πρώτον, διότι το χρέος επικρέμαται στα μακροοικονομικά στοιχεία της χώρας, λειτουργώντας σαν μπαμπούλας για τους ξένους επενδυτές.

Δεύτερον, γιατί θέτει τη χώρα σε καθεστώς ομηρίας», η οποία αν συνεχίσουμε έτσι με τις «ρυθμίσεις» θα διαρκέσει πολλές δεκαετίες. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα παραμείνει υπό καθεστώς «κηδεμονίας» για πολλές γενεές, ό,τι κάτι τέτοιο συνεπάγεται για τις δυνατότητές της να χαράξει αυτόνομη πολιτική.

Τρίτον, ακριβώς όπως συμβαίνει και με τον πολίτη, ο «κορσές» του χρέους δυναμιτίζει τη δυνατότητα ανάπτυξης, στερώντας πόρους (που δεσμεύονται πρακτικά για την αποπληρωμή του) απαραίτητους για την κινητοποίησή της.

Είμαι σίγουρος για το σχόλιο που πολλοί θα κάνουν. Ότι εάν δεν υπάρχει ο «χωροφύλακας» από το εξωτερικό η ελληνική πολιτική ηγεσία θα εξοκείλει τάχιστα προς τις κακές πρακτικές του παρελθόντος.

Κι ότι ακόμη και τώρα δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτε σε ό,τι αφορά τη λήψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, θεσμικού χαρακτήρα, που στο κάτω-κάτω έχουν ελάχιστο ή και μηδενικό κόστος (προώθηση του ανταγωνισμού στις αγορές, προστασία πνευματικών και περιουσιακών δικαιωμάτων, κτηματολόγιο, χρήσεις γης και πολλά άλλα) πέρα από το «πολιτικό κόστος» έναντι φατριών και «ημετέρων».

Δεν θα διαφωνήσω με τα παραπάνω. Πράγματι, η μέχρι τώρα στάση των εγχώριων ηγεσιών όχι μόνο δεν έχει φέρει στο τραπέζι ένα «Εθνικό Σχέδιο» για την επανίδρυση του κράτους και την παλινόρθωση της χώρας, αλλά ενισχύει και την «επικυριαρχική» στάση της τρόικας, προσφέροντας διαρκώς επιχειρήματα υπέρ της.

Ο τραγέλαφος που έχει επικρατήσει στον χώρο των ιδιωτικοποιήσεων αποτελεί ένα μόνο από τα πολλά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Το δυστύχημα είναι ότι και η ακολουθούμενη πολιτική είναι αδιέξοδη. Η χώρα χρεοκοπεί σε δόσεις, που δεν φαίνεται να έχουν τέλος, ενώ τα θετικά στοιχεία (όπως για παράδειγμα η επίτευξη μικρού έστω πρωτογενούς πλεονάσματος) αδυνατούν να αλλάξουν τη «μεγάλη εικόνα».

Αν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο, χωρίς θαρραλέες κινήσεις, τόσο από την πλευρά της εγχώριας πολιτικής σκηνής, όσο και από την πλευρά των δανειστών, η χώρα μας θα είναι χρεωμένη κυριολεκτικά«στον αιώνα τον άπαντα».

Η κοινωνία της, όμως, δεν νομίζω να το αντέξει.

Γιώργος Παπανικολάου

Euro2day