Πρέπει η Γερμανία να βγει από το ευρώ;

Το περασμένο καλοκαίρι, ο χρηματιστής Τζορτζ Σόρος κάλεσε τη Γερμανία να συμφωνήσει στη σύσταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, καλώντας την χώρα «είτε να καθοδηγήσει, είτε να φύγει». 

Τώρα λέει, ότι όσο η Γερμανία συνεχίζει να μπλοκάρει την εισαγωγή των ευρωομολόγων, οφείλει να βγει από το ευρώ...

Ο Σόρος παίζει με τη φωτιά. Η έξοδος από την ευρωζώνη είναι ακριβώς αυτό που προτείνει και το νεοϊδρυθέν κόμμα «Εναλλακτική Λύση για τη Γερμανία», το οποίο αντλεί υποστήριξη από ευρύ κομμάτι της κοινωνίας.

Η κρίσιμη στιγμή πλησιάζει. Η Κύπρος είναι σχεδόν εκτός ευρώ, η κατάρρευση των τραπεζών της έχει καθυστερήσει λόγω της παροχής Έκτακτης Ενίσχυσης Ρευστότητας από την ΕΚΤ, ενώ τα κόμματα των ευρωσκεπτικιστών με επικεφαλής τον Μπέπε Γκρίλο και τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, απέσπασαν μαζί ένα συνολικό 55% της λαϊκής ψήφου στις τελευταίες ιταλικές βουλευτικές εκλογές.

Επιπλέον, οι Έλληνες και οι Ισπανοί είναι απίθανο να μπορέσουν να αντέξουν τις πιέσεις της οικονομικής λιτότητας για πολύ ακόμα, με την ανεργία μεταξύ των νέων να φτάνει σιγά-σιγά το 60%.

Το κίνημα ανεξαρτησίας στην Καταλονία έχει ενδυναμωθεί τόσο πολύ, που ο κορυφαίος Ισπανός στρατηγός έχει ορκιστεί να στείλει στρατεύματα στη Βαρκελώνη αν η επαρχία αποφασίσει να προβεί σε δημοψήφισμα σχετικά με την απόσχισή της.

Η Γαλλία επίσης αντιμετωπίζει προβλήματα ανταγωνιστικότητας, και δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της βάσει του Δημοσιονομικού Συμφώνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Πορτογαλία χρειάζεται νέο πρόγραμμα διάσωσης, και η Σλοβενία ενδέχεται να ζητήσει διάσωση σύντομα.

Πολλοί επενδυτές συμμερίζονται την άποψη του Σόρος. Θέλουν να περιορίσουν τις απώλειές τους και να αποχωρίσουν –να ξεφορτώσουν τους τοξικούς τίτλους τους σε διακυβερνητικούς διασώστες, οι οποίοι θα χρειαστεί να πληρώσουν για αυτούς με τις εισπράξεις από τις πωλήσεις ευρωομολόγων, και να τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε ασφαλέστερα καταφύγια. Έχει ήδη γίνει κατάχρηση στο δημόσιο, σε μία προσπάθεια να συμμαζευτούν οι τίτλοι με χαμηλή αξιοπιστία και να υποστηριχτούν οι αδύναμες τράπεζες, μέσω ιδρυμάτων χρηματοδοτημένων από φορολογουμένους, όπως η ΕΚΤ και τα προγράμματα διάσωσης που έχουν μέχρι στιγμής παρέχει €1,2 τρις  σε διεθνή πίστωση.

Αν ο Σόρος έχει δίκιο, και η Γερμανία χρειάζεται να διαλέξει ανάμεσα σε ευρωομόλογα και ευρώ, πολλοί Γερμανοί θα προτιμούσαν σίγουρα να εγκαταλείψουν το ευρώ. Το νέο γερμανικό πολιτικό κόμμα θα μπορούσε να προσελκύσει πολύ μεγαλύτερη στήριξη, και το γενικότερο αίσθημα θα μπορούσε να αλλάξει. Το ίδιο το ευρώ μπορεί να φτάσει στο τέλος του· εξάλλου, ο πρωταρχικός του σκοπός ήταν να σπάσει την κυριαρχία της Bundesbank στη νομισματική πολιτική.

Ωστόσο, ο Σόρος δεν έχει δίκιο. Καταρχάς, δεν υπάρχει καμία νομική βάση για τη ζήτησή του. Το Άρθρο 125 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύει ρητά την αμοιβαιοποίηση του χρέους.

Το χειρότερο απ’ όλα, είναι ότι ο Σόρος δεν αναγνωρίζει την πραγματική φύση των προβλημάτων της ευρωζώνης. Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση είναι απλώς ένα σύμπτωμα της βαθύτερης ασθένειας της νομισματικής ένωσης: της απώλειας της ανταγωνιστικότητας στις χώρες του Νότου.

Το ευρώ έδωσε σε αυτές τις χώρες πρόσβαση στη φθηνή πίστωση, η οποία χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση μισθολογικών αυξήσεων οι οποίες δεν στηρίχθηκαν από αύξηση της παραγωγικότητας. Αυτό οδήγησε σε μία έκρηξη των τιμών και σε τεράστια εξωτερικά ελλείμματα.

Σε αυτές τις χώρες, οι διατήρηση των υπερβολικών τιμών και των ονομαστικών εισοδημάτων με τα τεχνητά φθηνά δάνεια, εγγυημένα από άλλες χώρες, θα μετέτρεπε την απώλεια της ανταγωνιστικότητας σε μόνιμη κατάσταση. Η παγίωση της σχέσης οφειλέτη-δανειστή ανάμεσα στα κράτη της ευρωζώνης, έμελε να τροφοδοτήσει τις πολιτικές εντάσεις –όπως συνέβη και στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τις πρώτες δεκαετίες.

Για να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, οι νότιες χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις τιμές των αγαθών τους, ενώ οι βόρειες χώρες θα χρειαστεί να αποδεχθούν υψηλότερο πληθωρισμό. Τα ευρωομόλογα, ωστόσο, θα αποτελούσαν εμπόδιο σε αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα, διότι οι σχετικές τιμές στο Βορρά μπορούν να αυξηθούν μόνο όταν οι βόρειοι αποταμιευτές επενδύσουν τα κεφάλαιά τους στην πατρίδα τους, αντί να τα βλέπουν να μεταφέρονται μετά συνοδείας στο Νότο με πιστωτικές εγγυήσεις χρηματοδοτούμενες από τους φορολογουμένους.

Σύμφωνα με μελέτη της Goldman Sachs, χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία θα πρέπει να γίνουν 20-30% φθηνότερες, και οι γερμανικές τιμές θα πρέπει να αυξηθούν κατά 20% σε σχέση με το μέσο όρο της ευρωζώνης. Σίγουρα, εάν η Γερμανία εγκατέλειπε το κοινό νόμισμα, η επιστροφή στην ανταγωνιστικότητα θα ήταν πολύ πιο εύκολη για τις νότιες χώρες, εφόσον το «μικρό» ευρώ θα υφίστατο υποτίμηση. Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα των χωρών που έχουν πληγεί από την κρίση θα παρέμενε το ίδιο, όσο οι υπόλοιπες ανταγωνιστικές χώρες παραμένουν στην ευρωζώνη. Η Ισπανία, για παράδειγμα, θα χρειαζόταν και πάλι να μειώσει τις τιμές της κατά 22-24% σε σχέση με το νέο μέσο όρο της ευρωζώνης.

Από αυτή την άποψη, οι χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση δεν έχουν τη δυνατότητα να γλιτώσουν τις επώδυνες περικοπές, όσο παραμένουν σε μία νομισματική ένωση η οποία περιλαμβάνει ανταγωνιστικές χώρες. Ο μόνος τρόπος να τις αποφύγουν, θα ήταν αν εγκατέλειπαν το ευρώ και υποτιμούσαν τα νέα τους νομίσματα. Όμως, μέχρι στιγμής, οι χώρες αυτές δεν έχουν φανεί πρόθυμες να κάνουν κάτι τέτοιο.

Πολιτικά, θα ήταν μεγάλο λάθος για τη Γερμανία να βγει από το ευρώ, διότι αυτό θα επανέφερε τον Ρήνο, ως το σύνορο μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Η Γαλλογερμανική συμφιλίωση, η μεγαλύτερη επιτυχία της μεταπολεμικής περιόδου στην Ευρώπη, θα κινδύνευε.

Έτσι, η μόνη επιλογή, όσο δυσάρεστη κι αν είναι για ορισμένες χώρες, είναι να ενισχυθούν οι περιορισμοί των προϋπολογισμών στην ευρωζώνη. 

Μετά από χρόνια εύκολου χρήματος, πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος επιστροφής στην πραγματικότητα. Αν μία χώρα έχει χρεοκοπήσει, οφείλει να ενημερώσει τους πιστωτές της ότι δεν είναι σε θέση να εξοφλήσει τα χρέη της. 

Και, οι κερδοσκόποι οφείλουν να αναλάβουν την ευθύνη των αποφάσεών τους, και να σταματήσουν να απαιτούν τα χρήματα των φορολογουμένων κάθε φορά που πάει κάτι στραβά με τις επενδύσεις τους.

sofo10