Τα τρία τελευταία χρόνια η κυριαρχία του δίπολου Μνημόνιο - Αντιμνημόνιο, αντί του πραγματικού διλήμματος: διεκδίκηση μιας ήπιας, ρεαλιστικής, αντι-υφεσιακής συμφωνίας ή επιλογή του δραχμικού χάους, έφτιαξε μια αντιπαράθεση «προδοτών» εναντίον «οπαδών του Στάλιν».
Από τον πυρήνα της ηγετικής ομάδας του, αντί πολιτικής αντιπαράθεσης, εκτοξεύονται ατάκες του τύπου «αρχιστράτηγος της συγκάλυψης ο Σαμαράς», «κομπάρσος ο Κουβέλης» κ.λπ. Οι παρεμβάσεις του στενού ηγετικού πυρήνα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κινούνται σε ένα απολίτικο πεδίο, με τις πολιτικές θέσεις να υποκαθίστανται από προσπάθεια ηθικής σπίλωσης του αντιπάλου, από «κουτσαβακισμό» και από ογκώδη άγνοια των δεδομένων, συνοδευόμενη από μια συντηρητική ηθικολογία.
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ παραμείνει στην αντιμνημονιακή ρητορεία δεν θα έχει τίποτα να προσφέρει στην ελληνική κοινωνία. Αν όμως αποδεχτεί ότι δεν «υπάρχει ευρωπαϊκή ζωή» χωρίς ευρώ, άρα και χωρίς Μνημόνιο, σίγουρα τροποποιημένο, τότε υπάρχουν άνθρωποι σε αυτόν τον χώρο που πολλά χρόνια πριν είχαν καταθέσει ενδιαφέρουσες προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό της χώρας.
Για να κάνει όμως αυτό το κόμμα το βήμα από την πολιτική των αναθεμάτων στην πολιτική των θέσεων χρειάζεται να τα «στρίψει» η ηγεσία του.
Για να κάνει όμως αυτό το κόμμα το βήμα από την πολιτική των αναθεμάτων στην πολιτική των θέσεων χρειάζεται να τα «στρίψει» η ηγεσία του.
Και εδώ προκύπτει το πρόβλημα, αφού ο στενός πυρήνας της ηγετικής του ομάδας δεν μπορεί να αλλάξει καθαρά τη μέχρι σήμερα στάση του. Οχι γιατί δεν το θέλει αλλά γιατί κάτι τέτοιο είναι πολιτική - και αυτή η ηγεσία δεν ξέρει να κάνει πολιτική, γι' αυτό και ασκεί αυτό που ξέρει, την αντιπαράθεση τύπου «αμφιθεάτρου».
Σε τελική ανάλυση, ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελείται μόνο από οπαδούς των γκουλάγκ. Δεν είναι όμως και Κεντροαριστερά. Το ποσοστό που μπορεί να εκπροσωπήσει η σημερινή ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι το 3% των συνιστωσών του. Αυτή η ηγεσία αδυνατεί να διαχειριστεί το υπόλοιπο 24%. Ενα ποσοστό που περιλαμβάνει απελπισμένους αλλά και πρώην προνομιούχους ανθρώπους με αγωνία για το μέλλον του τόπου· ανθρώπους που έχασαν προνόμια που τους έδινε η συμμετοχή τους στη νομή της εξουσίας· ευρωπαϊστές αλλά και νοσταλγούς του Χότζα· ηθικά ακέραιους αγωνιστές της Αριστεράς αλλά και προσκολλημένους στην κάθε εξουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα γίνει ωφέλιμο κόμμα αν πολιτικοποιήσει την πολιτική του.
Το ίδιο όμως πρόβλημα, της επαναπολιτικοποίησης της πολιτικής, αντιμετωπίζει και το ΠΑΣΟΚ. Και αν θέλει να επανέλθει στο πολιτικό προσκήνιο χρειάζεται άμεσα να αφήσει πίσω τη μετανεωτερική του περίοδο (2004-2011), την περίοδο της απολίτικης πολιτικής, που το άφησε γυμνό να αντιμετωπίζει την κρίση. Αυτό, π.χ., σημαίνει πως η αυτοκριτική του για την κυβερνητική του πορεία δεν μπορεί να αφορά μόνο τη μομφή του κυβερνητισμού. Το να κατηγορείται για κυβερνητισμό ένα κόμμα που στα 38 χρόνια της ζωής του κυβερνά τα 22 είναι σαν να κατηγορείται η σφαίρα για τον φόνο και όχι αυτός που πυροβόλησε. Και στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ ο κυβερνητισμός ήταν η σφαίρα, αλλά ο δολοφόνος ήταν η αδυναμία αυτού του κόμματος, από μια στιγμή και ύστερα, να ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ του εκσυγχρονισμού του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Το πρόβλημά του ήταν η αδυναμία του να συγκρουστεί με το μοντέλο των συντεχνιακών και πελατειακών σχέσεων της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Η ηθική αποτυχία της διαχείρισης της εξουσίας εκ μέρους του «στελεχικού δυναμικού της παράταξης», όπως αναφέρεται στη διακήρυξη για το 9ο Συνέδριο, οφείλεται στις πολιτικές που ακολουθήθηκαν. Δεν ήταν κάποια στελέχη που διέφθειραν τις πολιτικές - μολονότι συνέβη και αυτό -, αλλά ήταν η αδυναμία να χαραχθούν νέες πολιτικές, όταν ήδη το μοντέλο του κρατισμού έδειξε τα όριά του που οδήγησε στην ηθική διαφθορά.
Το ΠΑΣΟΚ, από μια στιγμή και ύστερα, κλήθηκε να κινηθεί στον δρόμο του εκσυγχρονισμού - και εκεί βραχυκύκλωσε. Γιατί έπρεπε τότε να αρνηθεί όχι μόνο κάποιες πολιτικές που ακολουθούσε αλλά και γιατί έπρεπε να αποφασίσει «με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει» - με τις συντεχνίες εναντίον της δημιουργικής Ελλάδας ή το αντίθετο; Αυτό καλείται να κάνει και σήμερα, αν θέλει να διασωθεί. Ελπίζω πως δεν θα αμελήσει να το κάνει.
Σε τελική ανάλυση, ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελείται μόνο από οπαδούς των γκουλάγκ. Δεν είναι όμως και Κεντροαριστερά. Το ποσοστό που μπορεί να εκπροσωπήσει η σημερινή ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι το 3% των συνιστωσών του. Αυτή η ηγεσία αδυνατεί να διαχειριστεί το υπόλοιπο 24%. Ενα ποσοστό που περιλαμβάνει απελπισμένους αλλά και πρώην προνομιούχους ανθρώπους με αγωνία για το μέλλον του τόπου· ανθρώπους που έχασαν προνόμια που τους έδινε η συμμετοχή τους στη νομή της εξουσίας· ευρωπαϊστές αλλά και νοσταλγούς του Χότζα· ηθικά ακέραιους αγωνιστές της Αριστεράς αλλά και προσκολλημένους στην κάθε εξουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα γίνει ωφέλιμο κόμμα αν πολιτικοποιήσει την πολιτική του.
Το ίδιο όμως πρόβλημα, της επαναπολιτικοποίησης της πολιτικής, αντιμετωπίζει και το ΠΑΣΟΚ. Και αν θέλει να επανέλθει στο πολιτικό προσκήνιο χρειάζεται άμεσα να αφήσει πίσω τη μετανεωτερική του περίοδο (2004-2011), την περίοδο της απολίτικης πολιτικής, που το άφησε γυμνό να αντιμετωπίζει την κρίση. Αυτό, π.χ., σημαίνει πως η αυτοκριτική του για την κυβερνητική του πορεία δεν μπορεί να αφορά μόνο τη μομφή του κυβερνητισμού. Το να κατηγορείται για κυβερνητισμό ένα κόμμα που στα 38 χρόνια της ζωής του κυβερνά τα 22 είναι σαν να κατηγορείται η σφαίρα για τον φόνο και όχι αυτός που πυροβόλησε. Και στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ ο κυβερνητισμός ήταν η σφαίρα, αλλά ο δολοφόνος ήταν η αδυναμία αυτού του κόμματος, από μια στιγμή και ύστερα, να ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ του εκσυγχρονισμού του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Το πρόβλημά του ήταν η αδυναμία του να συγκρουστεί με το μοντέλο των συντεχνιακών και πελατειακών σχέσεων της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Η ηθική αποτυχία της διαχείρισης της εξουσίας εκ μέρους του «στελεχικού δυναμικού της παράταξης», όπως αναφέρεται στη διακήρυξη για το 9ο Συνέδριο, οφείλεται στις πολιτικές που ακολουθήθηκαν. Δεν ήταν κάποια στελέχη που διέφθειραν τις πολιτικές - μολονότι συνέβη και αυτό -, αλλά ήταν η αδυναμία να χαραχθούν νέες πολιτικές, όταν ήδη το μοντέλο του κρατισμού έδειξε τα όριά του που οδήγησε στην ηθική διαφθορά.
Το ΠΑΣΟΚ, από μια στιγμή και ύστερα, κλήθηκε να κινηθεί στον δρόμο του εκσυγχρονισμού - και εκεί βραχυκύκλωσε. Γιατί έπρεπε τότε να αρνηθεί όχι μόνο κάποιες πολιτικές που ακολουθούσε αλλά και γιατί έπρεπε να αποφασίσει «με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει» - με τις συντεχνίες εναντίον της δημιουργικής Ελλάδας ή το αντίθετο; Αυτό καλείται να κάνει και σήμερα, αν θέλει να διασωθεί. Ελπίζω πως δεν θα αμελήσει να το κάνει.
Του Γιώργου Σιακαντάρη, ΝΕΑ, 12.2.13
Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, επιστημονικός διευθυντής του ΙΣΤΑΜΕ
Πολιτική Επιθεώρηση
Gustave Flaubert
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου