Ημερολόγιο Ανάγνωσης

Του Νίκου Δήμου

Ορθολογιστές δεν είμαστε, κριτική σκέψη δεν διαθέτουμε – όμως στον λυρισμό είμαστε πρώτοι

Εντάξει, ορθολογιστές δεν είμαστε, κριτική σκέψη δεν διαθέτουμε – όμως στον λυρισμό είμαστε πρώτοι. Αυτή είναι η δύναμη και η αδυναμία μας. 
Το πάθος, το συναίσθημα, που μας θρέφει και μας βουλιάζει.
Παρακολουθώ ξένες λογοτεχνίες, ακούω ξένη μουσική. Ακόμα και σε χώρες μεγαλύτερες, πιο πλούσιες και με καλλιτεχνική παράδοση μακρύτερη, δεν βρίσκω λυρικούς δημιουργούς σαν τους δικούς μας.
Λυρικούς; Εννοώ ποιητές, συνθέτες αλλά και στιχουργούς...


Σε όλα τα χρόνια μετά τον πόλεμο έγραφαν και γράφουν στην Ελλάδα εκατοντάδες καλών ποιητών. (Σίγουρα υπάρχουν και χιλιάδες κακών – αλλά αυτή είναι η προϋπόθεση για την ύπαρξη καλών). 
Παρόλη την κρίση, οι ποιητικές συλλογές έρχονται με ρυθμό αμείωτο. Εντυπωσιακό, γιατί είναι γνωστό πως οι ποιητές στην Ελλάδα (εκτός από 2-3) πληρώνουν για να εκδοθούν.
Έρχονται, λοιπόν, οι ποιητικές συλλογές κατά δεκάδες (και πολλές συγγνώμες γιατί πια αδυνατώ να απαντήσω στην καθεμιά). Οι περισσότερες είναι άνευ ενδιαφέροντος. Όμως, ανάμεσα στα (πολλά) σκουπίδια, υπάρχουν, ξαφνικά, διαμάντια. Ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος αποκάλυψε ένα στο περασμένο τεύχος. Παράλληλα, είχα βρει κι εγώ μια νέα, εκθαμβωτική, ποιήτρια. Τρία μικρά δείγματα:

Θυμός
Αν ήξερες πως ήμουν γυάλινη
δεν θα με πετούσες στον τοίχο
Θα περίμενες να μεγαλώσω
Κι αν ήξερα ότι θα πεθάνεις
Θα σου έπλενα τα πόδια κάθε μέρα
Μα αν σου έπλενα τα πόδια κάθε μέρα
Δεν θα πέθαινες. Θα ήσουν στο διπλανό δωμάτιο…
Έχουν αγριέψει οι άνθρωποι, τα πουλιά, οι σερβιτόροι…

Λαθρεπιβάτης ποδηλάτου
-κοίτα μπαμπά! χωρίς βοηθητικές,
χωρίς χέρια
χωρίς εσένα σπάω το φράγμα της ενηλικίωσης
γερνάω, μηδενίζω
γίνομαι ωάριο έφηβης γαλανομάτας
σπέρμα ανειδίκευτου αρσενικού
big bang
χτυπώ το κουδούνι… στην άκρη όλοι
βγάζω φρονιμίτες, έρχομαι να σ’ το πω
σε βλέπω από μακριά να τινάζεις τα
πέτα από το χώμα
χαμογελάς, σωπαίνω

Δυο ακρωτηριασμένα αποσπάσματα από τα δύο πρώτα ποιήματα της συλλογής Ανάσκελη με πυρετό (Νίκη Χαλκιαδάκη, εκδόσεις Μανδραγόρας). Κι ένα ολόκληρο τρίτο:

Απλοποίηση
Πρωτότοκα επισφαλής παρατηρούσα τη μαμά
να φουσκώνει επικίνδυνα
Στην κοιλιά της, είπαν, είχε μπει ένα
σποράκι.
Πέντε μήνες μετά πέθαναν οι
αγκαλιές
Τα παιχνίδια
Ο μπαμπάς
Από έξι χρονών έχω να φάω πασατέμπο.

Ναι, σε αυτήν τη χώρα που όλα μοιάζουν να πεθαίνουν, ο λυρισμός ζει. Έλαβα προχθές την τελευταία συλλογή, Άψινθος, ενός από τους μείζονες ποιητές μας, του Μιχάλη Γκανά. Που κατεβαίνει τώρα βαθύτερα στα μυστικά υπόγεια του νου. Πέντε επίκαιροι στίχοι:

… αυτοί παιδί μου δεν
δεν ξέρουν δεν αγαπούν
ξέρουνε μόνο ν’ απαιτούν
περισσότεραπερισσότεραπερισσότεραπερι-
που έτσι γράφεται το μέλλον μας.

Αλλά ο λυρισμός κερδίζει και η αγάπη θριαμβεύει. Τελικοί στίχοι από την Επίκληση:

… Αυτό δεν είναι αγάπη
είναι ένα ζώο που γυρεύει την αγάπη
δεν θα τη βρει θα την παρεξηγήσει
θ’ αφήσει το ’να πόδι του στο δόκανο
και θα χαθεί στο δάσος.