Αναζητώντας τα «κλειδιά» προς την εθνική ευημερία

Σε πολλές από τις πιο επιτυχημένες οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην ιστορία, οι έξυπνες χώρες έχουν διδαχθεί από την επιτυχημένη πολιτική άλλων, προσαρμόζοντάς την στις τοπικές συνθήκες. 

Στη μακρά ιστορία της οικονομικής εξέλιξης, 

η Βρετανία του 18ου αιώνα διδάχθηκε από την Ολλανδία. 

Η Πρωσία των αρχών του 18ου αιώνα πήρε μαθήματα από Βρετανία και Γαλλία. 

Η Ιαπωνία των μέσων του 19ου αιώνα (επί εποχής αυτοκράτορα Meiji) πήρε μαθήματα από τη Γερμανία. 

Η Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο διδάχθηκε από τις ΗΠΑ. Και η Κίνα επί εποχής Deng Xiaoping διδάχθηκε από την Ιαπωνία.

Μέσω μιας διαδικασίας θεσμικού δανεισμού και δημιουργικής προσαρμογής, επιτυχημένοι οικονομικοί θεσμοί και τεχνολογίες αιχμής διαδίδονται ανά τον κόσμο, συμβάλλοντας στην...

ενίσχυση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Υπάρχουν και σήμερα μεγάλες ευκαιρίες γι’ αυτού του είδους την «πολιτική arbitrage», εάν περισσότερες χώρες βρουν το χρόνο να πάρουν μαθήματα από τις επιτυχίες άλλων χωρών.

Για παράδειγμα, ενώ πολλές χώρες αντιμετωπίζουν κρίση απασχόλησης, ένα μέρος του καπιταλιστικού κόσμου τα καταφέρνει μια χαρά: η Βόρεια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, Ολλανδίας και Σκανδιναβικών Χωρών. Το καλοκαίρι, το ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία ήταν περίπου στο 5,5% και η ανεργία μεταξύ των νέων περίπου στο 8% -σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα εν συγκρίσει με άλλες οικονομίες υψηλού εισοδήματος.
Πώς τα καταφέρνουν οι Βορειο-Ευρωπαίοι; 

Όλοι τους χρησιμοποιούν ενεργούς πολιτικές για την αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένου ευέλικτου ωραρίου, συνδυασμός σχολικής και εργασιακής μαθητείας (ειδικά στη Γερμανία) και εκτεταμένη εργασιακή επιμόρφωση και αντιστοίχιση θέσεων εργασίας.

Κατά παρόμοιο τρόπο, σε μια εποχή χρόνιων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, Γερμανία, Σουηδία και Ελβετία εμφανίζουν σχεδόν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. 

Και οι τρεις χώρες βασίζονται σε δημοσιονομικούς κανόνες που υπαγορεύουν κυκλικά προσαρμοσμένο ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Επιπλέον, και οι τρεις διατηρούν, ως προληπτικό μέτρο, υπό έλεγχο τις δαπάνες για προνοιακά επιδόματα: το όριο ηλικίας τουλάχιστον στα 65 έτη. 

Χάρη σε αυτό το μέτρο, το κόστος διατηρείται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι -για παράδειγμα- σε Γαλλία και Ελλάδα, όπου το όριο ηλικίας είναι στα 60 έτη ή και χαμηλότερα και που, ως αποτέλεσμα, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες είναι σημαντικά αυξημένες.

Σε μια εποχή αυξανόμενου κόστος υγειονομικής περίθαλψης, οι περισσότερες χώρες υψηλού εισοδήματος -Καναδάς, οι δυτικές οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η Ιαπωνία- καταφέρνουν να διατηρήσουν τις συνολικές δαπάνες για την υγεία κάτω από το 12% του ΑΕΠ, με εξαιρετικά αποτελέσματα για τον τομέα της υγείας, ενώ οι ΗΠΑ δαπανούν σχεδόν το 18% του ΑΕΠ και παρ’ όλα αυτά επιτυγχάνουν μέτρια αποτελέσματα. 

Το σύστημα υγείας της Αμερικής είναι το μοναδικό με ιδιωτική συμμετοχή μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών. 

Μια νέα έκθεση από το Ινστιτούτο Ιατρικής των ΗΠΑ διαπιστώνει ότι το αμερικανικό σύστημα υγείας, παρά την ιδιωτική συμμετοχή, χάνει περίπου 750 δισ. δολάρια -ή ποσοστό 5% του ΑΕΠ- σε σπατάλες, απάτες, πλαστογραφίες και γραφειοκρατία.

Σε μια εποχή αυξημένου πετρελαϊκού κόστους, είναι ελάχιστες οι χώρες που πραγματικά έχουν σημειώσει πρόοδο στην ενεργειακή επάρκεια. Οι χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, κατά μέσο όρο χρησιμοποιούν ενέργεια που ισοδυναμεί με 160 κιλά πετρελαίου για κάθε 1.000 δολάρια του ΑΕΠ (με βάση την αγοραστική δύναμη). Όμως στην ενεργειακά αποδοτική Ελβετία, η ενεργειακή χρήση ανέρχεται μόλις στα 100 κιλά ανά 1.000 δολάρια του ΑΕΠ και στη Δανία είναι μόλις 110 κιλά, έναντι 190 κιλών στις ΗΠΑ.

Σε μια εποχή κλιματικών αλλαγών, ορισμένες χώρες δείχνουν το δρόμο για τη μετάβαση σε μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές ρύπων. Κατά μέσο όρο, οι πλούσιες χώρες εκπέμπουν 2,3 κιλά διοξειδίου του άνθρακα για κάθε μονάδα ενέργειας που ισοδυναμεί με ένα κιλό πετρελαίου. Αλλά η Γαλλία εκπέμπει μόλις 1,4 κιλό, γεγονός που οφείλεται στην τεράστια επιτυχία της χώρας στην ανάπτυξη ασφαλούς και χαμηλού κόστους πυρηνικής ενέργειας.

Η Σουηδία, με την υδροηλεκτρική ενέργεια, βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα, στο 0,9 κιλά. Και, παρόλο που η Γερμανία εγκαταλείπει για πολιτικούς λόγους την εγχώρια παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι θα συνεχίσει -πάραυτα- να στηρίζει τις εισαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος από τα πυρηνικά εργοστάσια της Γαλλίας.

Σε μια εποχή έντονου τεχνολογικού ανταγωνισμού, οι χώρες που συνδυάζουν δημόσια και ιδιωτικά κονδύλια χρηματοδότησης του τομέα έρευνας και ανάπτυξης αποκτούν προβάδισμα έναντι των υπολοίπων. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν και υπερέχουν, με τεράστιες, επαναστατικές προόδους στην εξερεύνηση του ʼρη και στον τομέα εξερεύνησης των γονιδιωμάτων, αν και τώρα θέτει σε κίνδυνο αυτή την υπεροχή εξαιτίας των δημοσιονομικών δαπανών. Εν των μεταξύ, Σουηδία και Νότια Κορέα υπερέχουν οικονομικά, με τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξης να ανέρχονται περίπου στο 3,5% του ΑΕΠ, ενώ τα κονδύλια του Ισραήλ για έρευνα και ανάπτυξη ανέρχονται στο εντυπωσιακό ποσοστό του 4,7% του ΑΕΠ.

Σε μια εποχή μεγαλύτερων ανισοτήτων, τουλάχιστον κάποιες χώρες έχουν περιορίσει τις διαφορές πλούτου και εισοδήματος. Η Βραζιλία ηγείται των προσπαθειών, έχοντας διευρύνει σημαντικά τη δημόσια παιδεία και εξαπολύοντας συστηματικές επιθέσεις κατά της φτώχειας, μέσω στοχευμένων προγραμμάτων μεταφοράς. Κατά συνέπεια, η διαφορά εισοδήματος στη Βραζιλία μειώνεται.

Και, σε μια εποχή διάχυτων ανησυχιών, το Μπουτάν στοχάζεται βαθιά ερωτήματα για τη σημασία και τη φύση της ίδιας της ευτυχίας. Σε αναζήτηση μιας πιο εξισορροπημένης κοινωνίας που συνδυάζει οικονομική ευημερία, κοινωνική συνοχή και περιβαλλοντική σταθερότητα, το Μπουτάν αναζητεί την Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία, αντί για το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Πολλές άλλες χώρες -συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας- ακολουθούν πλέον το παράδειγμα του Μπουτάν στη διεξαγωγή έρευνας για τα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή μεταξύ των πολιτών.

Οι χώρες στις ανώτερες θέσεις της κλίμακας ως προς το βαθμό ικανοποίησης για τη ζωή είναι Δανία, Φινλανδία και Νορβηγία. 

 Υπάρχει όμως ελπίδα και για εκείνες τις χώρες στις κατώτερες θέσεις της κλίμακας. Η τροπική Κόστα Ρίκα βρίσκεται, επίσης, κοντά στην κορυφή της κατάταξης με βάση την ευτυχία. Αυτό που μπορούμε εύκολα να πούμε είναι ότι όλες οι χώρες με τη μεγαλύτερη βαθμολογία στην ευτυχία δίνουν έμφαση στην ισότητα, αλληλεγγύη, δημοκρατική ευθύνη, περιβαλλοντική σταθερότητα και ισχυρούς δημοσίους θεσμούς.

Αρα, υπάρχει ένα μοντέλο για την οικονομία: γερμανική πολιτική στην αγορά εργασίας, σουηδικές συντάξεις, γαλλική, χαμηλή σε εκπομπές ρύπων ενέργεια, καναδικό σύστημα υγείας, ελβετική ενεργειακή αποδοτικότητα, αμερικανική επιστημονική περιέργεια, βραζιλιάνικα προγράμματα κατά της φτώχειας και τροπική ευτυχία αλά Κόστα-Ρίκα.

Φυσικά, επιστρέφοντας στον πραγματικό κόσμο, οι περισσότερες χώρες δεν θα επιτύχουν τέτοια ευτυχία σύντομα. 

Αλλά, ανοίγοντας τα μάτια μας απέναντι στις επιτυχημένες πολιτικές στο εξωτερικό, θα επιταχύναμε, αδιαμφισβήτητα, την πορεία προς εθνική βελτίωση σε χώρες ανά τον κόσμο.

JEFFREY SACHS, καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Earth Institute, στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Είναι, παράλληλα, ειδικός σύμβουλος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας.

  Copyright: Project Syndicate, 2012.  

  Πηγη: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ της 5/10/2012

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com