10 θέματα σχετικά με την οικονομία

Ακόμη και αν δεν είσαστε οικονομολόγοι, είναι λογικό πως ενδιαφέρεστε για τη μελέτη της οικονομίας. Κάθε άνθρωπος θα πρέπει να έχει μια βασική κατανόηση των οικονομικών, καθώς αυτά είναι τόσο σημαντικά για να κατανοήσει κανείς καλύτερα τον κόσμο που ζούμε σήμερα...

Αν και η παρακάτω λίστα περιέχει ορισμένες απόψεις που ίσως είναι αμφιλεγόμενες, δεν έχει στόχο να εξοργίσει ή να προκαλέσει διαφωνίες. Αντίθετα, στόχος της είναι να ρίξει λίγο φως σε κάποια λιγότερο γνωστά, αλλά σημαντικά, οικονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας και να δώσει στους αναγνώστες τροφή για σκέψη...

10. Το Παράδοξο της Αξίας

Είναι επίσης γνωστό και ως το «παράδοξο διαμαντιού/νερού», το παράδοξο της αξίας είναι η αντίφαση ότι ενώ το νερό είναι μεν πιο χρήσιμο, από την άποψη της επιβίωσης, από τα διαμάντια, τα διαμάντια έχουν υψηλότερη τιμή της αγοράς. Θα μπορούσε κανείς να πει πως τα διαμάντια είναι πιο σπάνια από το νερό, ως εκ τούτου, η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά, γεγονός που σημαίνει ότι η τιμή θα ανεβεί. Θα πρέπει, ωστόσο, να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι λιγότερο από το 1% του νερού της γης είναι πόσιμο. Επίσης, σκεφτείτε το γεγονός ότι η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό είναι ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα του κόσμου, κάθε χρόνο 2 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν και μισό δισεκατομμύριο αρρωσταίνουν από έλλειψη πόσιμου νερού.

Αυτό το παράδοξο μπορεί ενδεχομένως να εξηγηθεί από την Υποκειμενική Θεωρία της Αξίας, η οποία λεει ότι η αξία βασίζεται στις ανάγκες και στις επιθυμίες μιας κοινωνίας, σε αντίθεση με την αξία που ενυπάρχει σε ένα αντικείμενο. Στις αναπτυγμένες χώρες, το πόσιμο νερό όχι μόνο είναι άφθονο, αλλά θεωρείται δικαίωμα. Επειδή εμείς δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για την πληρωμή του νερού, αυτό μας δίνει χρήματα για να πληρώσουμε για τα πράγματα όπως τα διαμάντια, τα οποία δεν τρέχουν από τις βρύσες μας. Όσοι ζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες σίγουρα θέτουν μια υψηλότερη αξία στο καθαρό νερό.

9. Το Αξίωμα Khazzoom–Brookes

Η πρόταση πήρε το όνομα της από τους οικονομολόγους Daniel Khazzoom και Leonard Brookes, οι οποίοι υποστήριξαν ότι η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, κατά παράδοξο τρόπο, τείνει να οδηγήσει σε αυξημένη κατανάλωση ενέργειας. Στη δεκαετία του 1990 διαπιστώθηκε πως αυτό είναι αληθές. Πώς είναι κάτι τέτοιο δυνατό; Η Wikipedia εξηγεί πολύ αποτελεσματικά: «Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση ενέργειας με τρεις τρόπους. Πρώτον, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης καθιστά τη χρήση της ενέργειας σχετικά φθηνότερη, με αποτέλεσμα την ενθάρρυνση της αυξημένης χρήσης. Δεύτερον, η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης οδηγεί σε αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία αυξάνει τη χρήση της ενέργειας στο σύνολο της οικονομίας. Τρίτον, η αύξηση της αποδοτικότητας κάθε πεπερασμένου πόρου πολλαπλασιάζει τη χρήση όλων των σχετιζομένων τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών που είχαν περιοριστεί από αυτό.»

8. Οριακός Ορθολογισμός

Η οικονομική θεωρία υποθέτει γενικά ότι τα άτομα είναι απολύτως λογικά, και ως εκ τούτου, λαμβάνουν ορθολογικές αποφάσεις. Πρόσφατα βιβλία για τα συμπεριφορικά οικονομικά, κυρίως εκείνο του Dan Ariely με τίτλο «Προβλέψιμα Παράλογο» έχουν φέρει στο προσκήνιο στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι δεν παίρνουν πάντα ορθολογικές αποφάσεις. Σύμφωνα με την ιδέα του Οριακού Ορθολογισμού, η ατομική λήψη αποφάσεων περιορίζεται από τις προσωπικές πληροφορίες και υπόκειται σε γνωστικούς και χρονικούς περιορισμούς.

Η βασική ιδέα της οικονομικής θεωρίας είναι ότι οι άνθρωποι ενεργούν έτσι ώστε μεγιστοποιήσουν το ατομικό τους συμφέρον. Κάνουμε πράγματα που θα αυξήσουν την «χρησιμότητα» μας, ή την ευτυχία μας. Φαίνεται λογικό ότι θα προβούμε σε ορθολογικές αποφάσεις, προκειμένου να το επιτύχουμε αυτό. Δυστυχώς, η Ασυμμετρία στη Πληροφόρηση (περιγράφεται παρακάτω), γνωστικές προκαταλήψεις και άλλοι παράγοντες συνωμοτούν για να δεσμεύεται η λογική μας και οι άνθρωποι συχνά κάνουν επιλογές που οδηγούν σε αποτελέσματα που αντίθετα με τις επιθυμίες τους.

7. Το Φαινόμενο του Κραγιόν

Στα οικονομικά υπάρχουν πολλές κατηγορίες εμπορευμάτων. Είδη πολυτελείας είναι εκείνα τα αγαθά που αγοράζουν περισσότερο οι άνθρωποι όταν το εισόδημά τους αυξάνεται, σε αντίθεση με την αναγκαία αγαθά, όπως η τροφή και η στέγη, των οποίων η ζήτηση δεν εξαρτάται από το εισόδημα. Στα είδη πολυτελείας περιλαμβάνονται τα κοσμήματα, τα ακριβά σπορ αυτοκίνητα και τα ρούχα γνωστών σχεδιαστών. Το «Φαινόμενο του Κραγιόν» είναι μια θεωρία η οποία υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής καταστροφής, οι άνθρωποι αγοράζουν περισσότερο λιγότερο δαπανηρά είδη πολυτελείας. Αντί να αγοράσουν ένα γούνινο παλτό, θα αγοράσουν ακριβά κραγιόν. Η ιδέα είναι ότι οι άνθρωποι αγοράζουν τα είδη πολυτελείας, ακόμη και κατά τη διάρκεια οικονομικής δυσκολίας, απλά θα επιλέξουν μόνο τα εμπορεύματα εκείνα που έχουν μικρότερο αντίκτυπο στα κεφάλαια τους. Άλλα λιγότερο ακριβά είδη πολυτελείας, εκτός από τα καλλυντικά προϊόντα, περιλαμβάνουν ακριβές μπύρες και τα ηλεκτρονικά gadgets.

Ενδιαφέρον γεγονός: Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11^ης Σεπτεμβρίου στην Αμερική, οι πωλήσεις κραγιόν διπλασιάστηκαν.

6. Η Τραγωδία των Κοινών Αγαθών

Η τραγωδία των κοινών αγαθών είναι μια κατάσταση στην οποία πολλά διαφορετικά άτομα, που ενεργούν ανεξάρτητα, καταστρέφουν ένα κοινό αγαθό, ακόμα και όταν δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να το πράξει. Το καλύτερο σημερινό παράδειγμα είναι ίσως οι ψαράδες. Κανείς δεν είναι ιδιοκτήτης των πληθυσμών των ψαριών της γης, καθώς αυτά είναι ένα κοινό αγαθό. Τα ψάρια είναι ένα αγαθό που καταναλώνουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, και ως εκ τούτου, υπάρχουν πολλοί ψαράδες που ανταγωνίζονται για αυτά τα ψάρια. Κάθε ψαράς θα προσπαθήσει να πιάσει το δυνατόν περισσότερα ψάρια, προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του. Ωστόσο, είναι επίσης προς το συμφέρον των αλιέων να διατηρήσουν τους πληθυσμούς των ψαριών, δηλαδή, να αφήσουν αρκετά ψάρια για να συμπληρωθεί εκ νέου ο πληθυσμός τους, έτσι ώστε αργότερα, να εξακολουθούν να υπάρχουν ψάρια προς αλιεία. Εάν κάθε ψαράς ασχολείται με την αειφορία, αν δεν θέλει να ακολουθήσει μια νέα σταδιοδρομία στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει θεωρητικά να εργαστεί για τη διατήρηση των πληθυσμών των ψαριών. Το πρόβλημα είναι πως υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης. Ένας ψαράς που δρα με υπευθυνότητα και περιορίζει τη ποσότητα των ψαριών που πιάνει θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση αν όλοι οι άλλοι ψαράδες δεν πράξουν το ίδιο. Οι άλλοι ψαράδες θα πιάσουν περισσότερα ψάρια, θα κερδίσουν περισσότερα και θα καταστρέψουν τελικά τον πληθυσμό των ψαριών ούτως ή άλλως. Έτσι κάθε ψαράς, πιστεύοντας ότι οι άλλοι θα ψαρέψουν περισσότερα από όσα αντιστοιχούν στο βιώσιμο μερίδιο τους, θα ψαρέψει όσο πιο πολλά ψάρια μπορεί, και οι πληθυσμοί των ψαριών παγκοσμίως θα εξαντληθούν, ακόμη και αν κανένας δεν θέλει να συμβεί κάτι τέτοιο.

5. Η Τραγωδία των Μη Κοινών Αγαθών

Το αντίθετο από τη παραπάνω τραγωδία των κοινών αγαθών, συμβαίνει όταν πολλοί ιδιοκτήτες (και η γραφειοκρατία) αποθαρρύνουν την επίτευξη ενός κοινωνικά επιθυμητού αποτέλεσμα. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Αν ένα προϊόν που απαιτεί πολλά συστατικά ή τεχνικές που είναι πατενταρισμένες από διαφορετικά άτομα ή εταιρείες, τότε γίνεται δύσκολη, χρονοβόρα και εξαιρετικά δαπανηρή η διαπραγμάτευση με όλους τους ιδιοκτήτες των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, και το προϊόν δεν μπορεί να παραχθεί. Αυτό μπορεί να είναι μια τεράστια απώλεια, αν το προϊόν έχει μεγάλη ζήτηση ή αν συνεπάγεται μεγάλα κοινωνικά οφέλη. Στη περίπτωση αυτή είναι όλοι χαμένοι, οι κάτοχοι διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, η εν δυνάμει κατασκευαστές του προϊόντος και οι καταναλωτές που θα αγόραζαν το προϊόν.

Ενδιαφέρον γεγονός: Ένα και μόνο μικροτσίπ περιλαμβάνει μέχρι και 5.000 διαφορετικές πατέντες. Κανείς δεν μπορεί να κατασκευάσει ένα μικροτσίπ, αν κάθε κάτοχος των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας δεν συμφωνήσει να παραχωρήσει το δικαίωμα χρήσης της πατέντας του.

4. Στρεβλά Κίνητρα

Ένα στρεβλό κίνητρο είναι ένα κίνητρο που έχει μια ακούσια και ανεπιθύμητη ενέργεια που είναι αντίθετη με τα αρχική συμφέροντα. Ως ένας τύπος ακούσιων συνεπειών, τα στρεβλά κίνητρα είναι το αποτέλεσμα μιας ειλικρινούς καλής πρόθεσης. Ένα ιστορικό παράδειγμα καταδεικνύει καλύτερα το πρόβλημα: Οι παλαιοντολόγοι του 19^ου αιώνα που ταξίδευαν στη Κίνα συνήθιζαν να αμείβουν τους αγρότες για κάθε κομμάτι οστών δεινοσαύρων που τους παρουσίαζαν. Αργότερα ανακάλυψαν πως οι χωρικοί έβρισκαν τα οστά και στη συνέχεια τα έσπαζαν σε πολλά μικρότερα κομμάτια, κάτι που μείωνε σημαντικά την επιστημονική αξία τους, ώστε να πληρωθούν περισσότερες φορές. Πιο μοντέρνα παραδείγματα περιλαμβάνουν την αμοιβή των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών με βάση το κόστος του έργου, κάτι που οδηγεί σε υπερβολικά δαπανηρά έργα, καθώς και σε υπέρβαση του προϋπολογισμού τους χωρίς λόγο απλά για να αυξηθεί το εισόδημα τους.

3. Η Ασυμμετρία στη Πληροφόρηση

Η ασυμμετρία στη πληροφόρηση είναι ένα διαδεδομένο θέμα στα οικονομικά. Στις περισσότερες συναλλαγές πώλησης, ο πωλητής έχει περισσότερες πληροφορίες από τον αγοραστή, και ως εκ τούτου έχει την ευκαιρία να προσπαθήσει να πουλήσει χαμηλής ποιότητας ή ελαττωματικά προϊόντα σε υψηλότερες τιμές. Αυτό οδηγεί σε δυσπιστία του αγοραστή και στο παλιό ρητό: «Ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά την απομάκρυνση από το ταμείο».

Η ανεπιθύμητη επιλογή είναι μια διαδικασία της αγοράς όπου η ασυμμετρία στη πληροφόρηση προκαλεί αρνητικά αποτελέσματα. Ένα καλό παράδειγμα είναι η ασφάλιση υγείας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες εξαρτώνται από ένα μίγμα των πελατών: χρειάζονται έναν ορισμένο αριθμό υγιών ατόμων (χαμηλού κινδύνου) για να πληρώνουν τα ασφάλιστρα και να μην χρησιμοποιούν πολλές υπηρεσίες, έτσι ώστε η μειώνεται ο μέσος όρος των πριμοδοτήσεων. Ωστόσο, οι άνθρωποι που είναι πιθανότερο να αγοράσουν ασφάλιση υγείας είναι οι άνθρωποι που το έχουν ανάγκη, λόγω προβλημάτων υγείας (υψηλού κινδύνου). Αυτοί οι άνθρωποι στοιχίζουν περισσότερο στις ασφαλιστικές εταιρείες, επειδή χρειάζονται περισσότερες υπηρεσίες από ότι ένα υγιές άτομο. Οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν γνωρίζουν τη κατάσταση της υγείας καθενός που κάνει μια αίτηση ασφάλισης (αλλά σίγουρα κάνουν ότι μπορούν για να τη μάθουν), και αυτή η έλλειψη πληροφοριών απαιτεί από τις εταιρείες να αυξάνουν τα ασφάλιστρα ώστε να μετριάσουν τον κίνδυνο τους. Αυτή η αύξηση των ασφαλίστρων έχει ως αποτέλεσμα οι πλέον υγιείς ασφαλισμένοι να ακυρώνουν τα συμβόλαια τους. Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των ασφαλίστρων, καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν πλέον μια πιο επικίνδυνη ομάδα, η οποία ξανά οδηγεί τους περισσότερο υγιείς ανθρώπους σε ακύρωση των ασφαλειών τους, συνεχίζοντας τον φαύλο κύκλο, μέχρι που τα μόνα άτομα που πλέον θα είναι ασφαλισμένα θα είναι τα εμφανώς άρρωστα. Σε αυτό το σημείο, τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται δεν θα μπορούν καν να αντισταθμίσουν το κόστος των ασθενών. Θεωρητικά, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση του ασφαλιστικού κλάδου υγείας, είναι ωστόσο ένα απίθανο σενάριο, καθώς ο κίνδυνος είναι περιορισμένος λόγω από άλλα πράγματα όπως η προσφορά ασφάλισης από τους εργοδότες, στην οποία περιλαμβάνονται πολλά υγιή άτομα που χαμηλώνουν τον μέσο όρο του κινδύνου.

Ένα άλλο παράδειγμα ασυμμετρίας στη πληροφόρηση είναι η αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, η οποία χαρακτηρίζεται από την αβεβαιότητα σε σχέση με τη ποιότητα. Ένα ελαττωματικό μεταχειρισμένο αυτοκίνητο είναι γενικά το αποτέλεσμα ενεργειών που είναι δύσκολο να εντοπιστούν, όπως το οδηγικό στυλ των προηγούμενων ιδιοκτητών του, οι συνήθειες τους ως προς τη συντήρηση του και τα ατυχήματα τους. Επειδή ο αγοραστής δεν έχει αυτές τις πληροφορίες, η καλύτερη υπόθεση του είναι ότι το όχημα είναι της μέσης ποιότητας, και ως εκ τούτου είναι διατεθειμένος να πληρώσει μόνο μια μέση εύλογη τιμή. Ως αποτέλεσμα, ο ιδιοκτήτης ενός αυτοκινήτου σε άριστη κατάσταση, δεν θα είναι σε θέση να πιάσει μια τιμή αρκετά υψηλή ώστε να κάνει την πώληση του οχήματος του να αξίζει τον κόπο. Τελικό αποτέλεσμα: οι ιδιοκτήτες των καλών αυτοκινήτων δεν θα πωλούν τα οχήματα τους στην αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Αυτό μειώνει την ποιότητα στην αγορά των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, κάτι που μειώνει την τιμή που θα πληρώσουν οι αγοραστές, και θα μειώσει περαιτέρω την ποιότητα των αυτοκινήτων προς πώληση.

2. Το Φαινόμενο της Κόμπρα

Αυτό συμβαίνει όταν η λύση σε ένα πρόβλημα κάνει στην πραγματικότητα το πρόβλημα χειρότερο. Ο όρος προέρχεται από ένα ανέκδοτο στην αποικιακή Ινδία. Η βρετανική κυβέρνηση, θέλοντας να μειώσει τον πληθυσμό του δηλητηριώδη φίδια κόμπρα, προσέφερε μια ανταμοιβή για κάθε νεκρό φίδι. Ωστόσο, οι Ινδοί άρχισαν να εκτρέφουν κόμπρες για να αυξήσουν τα εισοδήματα τους. Όταν η κυβέρνηση συνειδητοποίησε τι συνέβαινε, η ανταμοιβή ακυρώθηκε, και οι εκτροφείς απελευθέρωσαν τα φίδια τους. Τα φίδια στη συνέχεια πολλαπλασιάστηκαν, αυξάνοντας τον πληθυσμό των φιδιών κόμπρα. Ο όρος σήμερα χρησιμοποιείται για να δείξει τη προέλευση μιας λανθασμένης τόνωσης της οικονομικής πολιτικής. Δυστυχώς, μερικές από τις κρίσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας είναι το αποτέλεσμα ειλικρινών προσπαθειών για την επίλυση των προβλημάτων.

1. Το Δίλημμα του Σαμαρείτη

Το Δίλημμα του Σαμαρείτη είναι σχετικό με την αντίληψη ότι δίνοντας ελεημοσύνη μειώνεται το κίνητρο ενός ατόμου να βοηθήσει τον εαυτό του. Όταν χορηγείται βοήθεια, ο δικαιούχος έχει δύο επιλογές: να χρησιμοποιήσει την ενίσχυση για να βελτιώσουν την κατάστασή του, ή να στηριχθεί στην βοήθεια για να επιβιώσει. Προφανώς, οι καλοί Σαμαρείτες παρέχουν τη συνδρομή τους, με την ελπίδα, ότι ο παραλήπτης της θα την χρησιμοποιήσει για να βελτιώσει την κατάσταση του. Για παράδειγμα, όταν μια χώρα παρέχει οικονομική βοήθεια σε μια άλλη χώρα που έχει βιώσει μια φυσική καταστροφή, υποθέτουμε ότι τα χρήματα θα πάνε για να βοηθήσουν τα θύματα, τον καθαρισμό, την ανοικοδόμηση, κτλ. Όσοι επιχειρηματολογούν κατά της φιλανθρωπίας αναφέρονται συχνά σε αυτό το δίλημμα, υποστηρίζοντας ότι οι δικαιούχοι αυτών των ενισχύσεων χάνουν το κίνητρο για να εργαστούν ή να γίνουν παραγωγικά μέλη της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να το δει κανείς, όταν οι άνθρωποι που θέλουν να δώσουν ένα ευρώ σε έναν άστεγο τελικά δεν το κάνουν, γιατί φοβούνται ότι εκείνος θα το χρησιμοποιήσει για να αγοράσει αλκοόλ ή ναρκωτικά. Μια «μεταφορά πλούτου» μερικών ευρώ από κάποιον που μπορεί να τα διαθέσει σε κάποιον που θα τα χρησιμοποιήσει για να βελτιώσει την κατάστασή του είναι ένας θαυμάσιος διακανονισμός. Ωστόσο, αν ο αποδέκτης των χρημάτων δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσει για έναν ιερό σκοπό, και αντ “αυτού πρόκειται να αγοράσει με αυτά ναρκωτικά, είναι μια λιγότερο επιθυμητή ρύθμιση, και οι φιλάνθρωποι θα αρνηθούν να δώσουν τα χρήματα. Εδώ είναι το πρόβλημα: είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς πώς το άτομο το οποίο βοηθάει οικονομικά θα χρησιμοποιήσει τα χρήματα, έτσι οι άνθρωποι μπορεί τελικά να επιλέξουν να μην προσφέρουν βοήθεια σε κανέναν άστεγο. Και στη περίπτωση αυτή, υποφέρουν τα άτομα τα οποία θα είχαν χρησιμοποιήσει τα χρήματα αυτά για να βελτιώσουν τη κατάσταση τους

Πηγή : http://www.marketbet.gr/ , http://listverse.com/

by Αντικλείδι , http://antikleidi.wordpress.com