Το αφεντικό και τρελάθηκε και ξέμεινε από λεφτά

Η ιδέα του κράτους ως απόλυτου 'αφεντικού' φαντάζει ως εξωτική για πολλούς Ευρωπαίους που θεωρούν το ότι το δημόσιο θα πρέπει να λειτουργεί αθόρυβα, ευέλικτα και με περιορισμένες αρμοδιότητες. 

Στην Ελλάδα ακόμα βασιλεύει η ιδέα  του παντοδύναμου δημόσιου τομέα χωρίς συλλογική ευθύνη, μια ιδέα που μας έχει στοιχίσει πολύ ακριβά. Από ότι φαίνεται όμως οι περισσότεροι μάλλον προτιμούν να συνεχίζουν να πληρώνουν παρά να αλλάξουν τα πράγματα.

Το κράτος δεν γεννά πλούτο. Η, όποτε τον γεννά, τον σπαταλά στο πολλαπλάσιο με τους πλέον στρεβλούς τρόπους...

Στο δυτικό κόσμο, στον οποίο η Ελλάδα υποτίθεται ότι θέλει να ανήκει, αυτά τα ερωτήματα έχουν από πολύ καιρό απαντηθεί. Και μάλιστα, σε χώρες πολύ πιο πλούσιες από τη δική μας, όπου υπάρχει και οικονομική δραστηριότητα ικανή να συντηρήσει ακόμα και κάποιες παρεκβάσεις αυτής της μορφής. Εδώ, δεν υπάρχει.

Η αντίληψη που θεωρεί ότι το κράτος μπορεί και πρέπει να συνεχίσει να είναι ο μεγάλος εργοδότης σε αυτή τη χώρα, είτε ως στενός δημόσιος τομέας, είτε ως ευρύτερος, είτε, πολύ περισσότερο, ως «επιχειρηματίας», βρίσκεται στη ρίζα των μεγαλύτερων δεινών της, οικονομικών και, εν τέλει, κοινωνικών.

Κι αυτό, για έναν πολύ απλό λόγο που οφείλουμε επιτέλους να τον κατανοήσουμε: επειδή το κράτος, πρώτον, δεν παράγει και, κυρίως, δεν μπορεί να πληρώνει, δεν έχει να πληρώνει. Ο μόνος τρόπος για να το κάνει, είναι να καταφεύγει σε επαχθή δανεισμό. Κι όταν αυτός ο δανεισμός τελειώσει, όπως εδώ και καιρό συμβαίνει, τότε η χώρα χάνει την κυριαρχία της, τότε το κόστος το καλύπτουν εκείνοι που δεν φταίνε και ισοπεδώνονται τάξεις ολόκληρες, τότε έρχεται η κατάρρευση. Ηδη, όλα αυτά, ενώ τα ζούμε, κάνουμε ότι δεν τα βλέπουμε...

Και ένα κράτος που κρατά τα πάντα στα χέρια του είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα καταρρεύσει, όπως έχει έτσι κι αλλιώς συμβεί ήδη στην Ελλάδα, όχι μόνον επειδή δεν μπορεί να πληρώσει, αλλά και επειδή η παρουσία του λειτουργεί, σε πολλά επίπεδα, απολύτως αρνητικά για την πραγματική οικονομική δραστηριότητα.

Είναι αστείο να συζητά κανείς στον 21ο αιώνα για όλα αυτά. Είναι απλώς εξωπραγματικό. 

Εκείνο που πρέπει να συζητηθεί, είναι όχι το αν το κράτος θα απαλλαγεί από τις… «επιχειρηματικές» του δραστηριότητες, αλλά το πώς αυτό θα γίνει με τον βέλτιστο τρόπο: πώς θα διασφαλίσει ουσιαστικά τιμήματα, πώς θα αξιοποιήσει τη σημαντική δυνατότητα οικονομικής διπλωματίας που έχει, πώς θα διαμορφώσει τους μηχανισμούς ελέγχου και εν τέλει προστασίας του δημοσίου συμφέροντος έτσι ώστε το  κοινωνικό σύνολο να μην υποστεί βλάβη, αλλά να αποκομίσει οφέλη από τις αποκρατικοποιήσεις.

Ομως, η χώρα, χωρίς αυτές, ασφαλώς και δεν θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα. Δεν αποτελούν πανάκεια, αλλά αποτελούν αναγκαία συνθήκη για την επιβίωσή της. Ως προς το ζήτημα αυτό, η πορεία της κυβέρνησης πρέπει να κριθεί από το πώς – και αν – θα τα καταφέρει όλα αυτά. Κι όχι επειδή αντιλαμβάνεται την αυτονόητη σημασία τους.

Πρέπει να το αντιληφθούμε όλοι ότι το κράτος δεν μπορεί να είναι άλλο ο μεγάλος εργοδότης. Πρέπει και να μικρύνει και να σταματήσει να κάνει τον «επιχειρηματία». Όμως, αυτό, δεν φτάνει. 

Ταυτόχρονα, πρέπει να βρει τους τρόπους να ανοίξει, επιτέλους, τη χώρα σε ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα. Είναι φοβερό ένας λαός με τόσο άξιους ανθρώπους, σε  μία χώρα με τέτοιες δυνατότητες, να είναι αιωνίως όμηρος του συστήματος λειτουργίας της. Αυτό, είναι ένα πολύ μεγάλο στοίχημα για τον τόπο και ως τέτοιο πρέπει, απ’ όλους, να αντιμετωπιστεί.

sofo10