Γράφει ο Γεώργιος Π. Λυρίτης, Ομότιμος
Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του
Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης (ΕΛ.Ι.ΟΣ.)
Η
επισήμανση προηγουμένως των δεδομένων της φυσιολογίας των οστών και η
κατανόηση της παθογένειας της οστεοπόρωσης οδηγεί στην αναθεώρηση
ορισμένων από τα σημεία που αφορούν στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Η αναθεώρηση αυτή είναι επίσης αποτέλεσμα πολλών επιδημιολογικών ευρημάτων, καθώς επίσης από δημογραφικές μεταβολές, τόσο στην Ελλάδα όπως επίσης και σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας.
Οι συστάσεις για την αποφυγή ανάπτυξης της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης, δηλαδή της πρόληψής της συνοψίζονται στις ακόλουθες εντολές:
Οι συνιστώμενες ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο έχουν ελαφρά περιορισθεί πρόσφατα. Ένα μικρό παιδί χρειάζεται περίπου 800mg στοιχειακού ασβεστίου την ημέρα. Στην εφηβική ηλικία μέχρι την επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας χρειάζεται 1200mg. Στην ενήλικη ζωή μέχρι την εμμηνόπαυση χρειάζονται 800mg καθημερινά. Στη μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα 1000mg καθημερινά. Σε ηλικιωμένους άνδρες 1000mg την ημέρα.
Κύρια πηγή πρόσληψης του ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μόνο το 10% περίπου του απαιτούμενου ασβεστίου προσλαμβάνεται από τις άλλες τροφές, σπουδαιότερη από τις οποίες είναι το νερό.
Οι διαιτητικές ανάγκες σε βιταμίνη D εξατομικεύονται ανάλογα με την ικανότητα απορρόφησης της βιταμίνης D από τις τροφές, την ηλιακή ακτινοβολία, τη γεωγραφική περιοχή και την περιεκτικότητα της μελανίνης στο δέρμα. Λόγω της μικρής πρόσληψης βιταμίνης D από τις τροφές συνιστάται η συμπληρωματική (φαρμακευτική) λήψη βιταμίνης D3 σε ημερήσια δόση 400 IU σε άτομα μέχρι 70 ετών και 800 IU σε ηλικιωμένα άτομα.
Άσκηση: Η καλή κινητική λειτουργία του αναπτυσσόμενου σκελετού προσφέρει τα απαραίτητα μηχανικά ερεθίσματα στον οστικό μεταβολισμό. Η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην αύξηση της οστικής πυκνότητας μπορεί να συνεχισθεί και μετά το τέλος της σκελετικής ανάπτυξης, μέχρι το 30ο έτος της ηλικίας. Η αύξηση είναι εντονότερη όταν γίνεται συνδυασμός άρσης βαρών και αεροβικής γυμναστικής. Η επίδραση της σωματικής αδράνειας στην οστική απώλεια που παρατηρείται μετεμμηνοπαυσιακά έχει δειχθεί κυρίως σε άτομα που έχουν ακινητοποιηθεί ή ζουν καθιστική ζωή.
Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D είναι απαραίτητη στην πρόληψη και την θεραπεία της οστεοπόρωσης. Η καλή διατροφή με γαλακτοκομικά προϊόντα, βιταμίνες κλπ όπως και η συστηματική άσκηση συνήθως δεν είναι αρκετά να αναστρέψουν την οστική απώλεια ή να θεραπεύσουν το νόσημα. Αυτό φυσικά δεν υπονοεί ότι οι γυναίκες αυτές δεν πρέπει να ασκούνται ή να τρέφονται σωστά. Η χορήγηση φαρμάκων από τον θεράποντα ιατρό γίνεται κυρίως με κριτήριο τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς και σε σχέση με την αποτελεσματικότητα κάθε φαρμάκου.
Πρόωρη εμμηνόπαυση: μετά την εμμηνόπαυση η γυναίκα χάνει φυσιολογικά οστούν με ρυθμό 0,5-1,5% το χρόνο. Ο ρυθμός αυτός είναι γρηγορότερος τα πρώτα πέντε μετεμμηνοπαυσιακά χρόνια, ακολούθως δε μειώνεται προοδευτικά μέχρι το 15ο μετεμμηνοπαυσιακό χρόνο. Συνήθως, η εμμηνόπαυση παρουσιάζεται το 45ο-55ο έτος της ηλικίας, αλλά προοδευτική ελάττωση των οιστρογόνων έχει αρχίσει αρκετά χρόνια πριν. Πρόωρη θεωρείται η εμμηνόπαυση που εμφανίζεται προ του 40ου έτους της ζωής. Στις περιπτώσεις αυτές κατά κανόνα απαιτείται άμεση έναρξη προληπτικής αγωγής για την οστεοπόρωση. Σε χειρουργική εμμηνόπαυση (ωοθηκεκτομή) ο ρυθμός απώλειας οστού είναι μεγαλύτερος, οπότε απαιτείται ορμονική θεραπεία υποκατάστασης. Οι γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία οιστρογονικής υποκατάστασης, και ανεξάρτητα του χρόνου που παίρνουν τα οιστρογόνα πρέπει να γνωρίζουν ότι αμέσως μετά την διακοπή των ορμονών πρέπει να προστατεύονται από την ταχεία οστική απώλεια για δύο τουλάχιστον χρόνια με χορήγηση μη ορμονικών αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων. Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλες αυτές τις γυναίκες, ανεξάρτητα αν πάσχουν από οστεοπόρωση.
Το κάπνισμα και μάλιστα η κατάχρηση του καπνίσματος (περισσότερα από 20 τσιγάρα καθημερινά) προδιαθέτει σε οστεοπόρωση. Η διακοπή του καπνίσματος έστω και καθυστερημένα βοηθά στην πρόληψη μελλοντικών οστεοπορωτικών καταγμάτων.
Η αυξημένη πρόσληψη οινοπνευματωδών ποτών προκαλεί επίσης οστεοπόρωση, επιδρώντας στο μεταβολισμό της βιταμίνης D και δρώντας τοξικά στους οστεοβλάστες.
Ο σωματικός τύπος και το βάρος του σώματος έχει δειχθεί ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της οστικής απώλειας. Οι υπέρβαρες γυναίκες προστατεύονται από ταχεία οστική απώλεια, σε σχέση με τις αδύνατες, μετά την εμμηνόπαυση.
Η αναθεώρηση αυτή είναι επίσης αποτέλεσμα πολλών επιδημιολογικών ευρημάτων, καθώς επίσης από δημογραφικές μεταβολές, τόσο στην Ελλάδα όπως επίσης και σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας.
Οι συστάσεις για την αποφυγή ανάπτυξης της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης, δηλαδή της πρόληψής της συνοψίζονται στις ακόλουθες εντολές:
- Διατροφή σε τροφές πλούσιες σε απορροφήσιμο ασβέστιο
- Επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D
- Αποφυγή τροφίμων/ουσιών που αυξάνουν την οστική απώλεια
- Αποφυγή απότομης απώλειας σωματικού βάρουςΆσκηση εξειδικευμένη κατά ηλικίες με επικέντρωση στην Τρίτη ηλικία
- Ειδική φυσιοθεραπεία για την αποφυγή πτώσεων
- Αποφυγή μακρόχρονης χρήσης φαρμάκων καθημερινής χρήσης και συγκεκριμένα θυροξίνης, αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI), αναστολέων της αντλίας πρωτονίων, αντιεπιληπτικών και αντιόξινων
- Ειδικά μέτρα σε γυναίκες που λαμβάνουν αναστολείς της αρωματάσης λόγω καρκίνου του μαστού
- Ειδικά μέτρα εάν γίνεται λήψη κορτιζόνης από το στόμα ή εισπνεόμενης
- Ευαισθητοποίηση για τον αυξημένο κίνδυνο και την προληπτική αγωγή σε άτομα που έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού με οστεοπόρωση
- Διόρθωση έλλειψης οιστρογόνων σε νέες γυναίκες και πρόωρης εμμηνόπαυσης
- Αποφυγή καπνίσματος (έστω και καθυστερημένη διακοπή καπνίσματος βοηθά στην πρόληψη εμφάνισης οστεοπορωτικών καταγμάτων)
- Αποφυγή χρήσης οινοπνευματωδών ποτών πάνω από 2 μονάδες στις γυναίκες και 4 σε άνδρες
Οι συνιστώμενες ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο έχουν ελαφρά περιορισθεί πρόσφατα. Ένα μικρό παιδί χρειάζεται περίπου 800mg στοιχειακού ασβεστίου την ημέρα. Στην εφηβική ηλικία μέχρι την επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας χρειάζεται 1200mg. Στην ενήλικη ζωή μέχρι την εμμηνόπαυση χρειάζονται 800mg καθημερινά. Στη μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα 1000mg καθημερινά. Σε ηλικιωμένους άνδρες 1000mg την ημέρα.
Κύρια πηγή πρόσληψης του ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μόνο το 10% περίπου του απαιτούμενου ασβεστίου προσλαμβάνεται από τις άλλες τροφές, σπουδαιότερη από τις οποίες είναι το νερό.
Οι διαιτητικές ανάγκες σε βιταμίνη D εξατομικεύονται ανάλογα με την ικανότητα απορρόφησης της βιταμίνης D από τις τροφές, την ηλιακή ακτινοβολία, τη γεωγραφική περιοχή και την περιεκτικότητα της μελανίνης στο δέρμα. Λόγω της μικρής πρόσληψης βιταμίνης D από τις τροφές συνιστάται η συμπληρωματική (φαρμακευτική) λήψη βιταμίνης D3 σε ημερήσια δόση 400 IU σε άτομα μέχρι 70 ετών και 800 IU σε ηλικιωμένα άτομα.
Άσκηση: Η καλή κινητική λειτουργία του αναπτυσσόμενου σκελετού προσφέρει τα απαραίτητα μηχανικά ερεθίσματα στον οστικό μεταβολισμό. Η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην αύξηση της οστικής πυκνότητας μπορεί να συνεχισθεί και μετά το τέλος της σκελετικής ανάπτυξης, μέχρι το 30ο έτος της ηλικίας. Η αύξηση είναι εντονότερη όταν γίνεται συνδυασμός άρσης βαρών και αεροβικής γυμναστικής. Η επίδραση της σωματικής αδράνειας στην οστική απώλεια που παρατηρείται μετεμμηνοπαυσιακά έχει δειχθεί κυρίως σε άτομα που έχουν ακινητοποιηθεί ή ζουν καθιστική ζωή.
Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D είναι απαραίτητη στην πρόληψη και την θεραπεία της οστεοπόρωσης. Η καλή διατροφή με γαλακτοκομικά προϊόντα, βιταμίνες κλπ όπως και η συστηματική άσκηση συνήθως δεν είναι αρκετά να αναστρέψουν την οστική απώλεια ή να θεραπεύσουν το νόσημα. Αυτό φυσικά δεν υπονοεί ότι οι γυναίκες αυτές δεν πρέπει να ασκούνται ή να τρέφονται σωστά. Η χορήγηση φαρμάκων από τον θεράποντα ιατρό γίνεται κυρίως με κριτήριο τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς και σε σχέση με την αποτελεσματικότητα κάθε φαρμάκου.
Πρόωρη εμμηνόπαυση: μετά την εμμηνόπαυση η γυναίκα χάνει φυσιολογικά οστούν με ρυθμό 0,5-1,5% το χρόνο. Ο ρυθμός αυτός είναι γρηγορότερος τα πρώτα πέντε μετεμμηνοπαυσιακά χρόνια, ακολούθως δε μειώνεται προοδευτικά μέχρι το 15ο μετεμμηνοπαυσιακό χρόνο. Συνήθως, η εμμηνόπαυση παρουσιάζεται το 45ο-55ο έτος της ηλικίας, αλλά προοδευτική ελάττωση των οιστρογόνων έχει αρχίσει αρκετά χρόνια πριν. Πρόωρη θεωρείται η εμμηνόπαυση που εμφανίζεται προ του 40ου έτους της ζωής. Στις περιπτώσεις αυτές κατά κανόνα απαιτείται άμεση έναρξη προληπτικής αγωγής για την οστεοπόρωση. Σε χειρουργική εμμηνόπαυση (ωοθηκεκτομή) ο ρυθμός απώλειας οστού είναι μεγαλύτερος, οπότε απαιτείται ορμονική θεραπεία υποκατάστασης. Οι γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία οιστρογονικής υποκατάστασης, και ανεξάρτητα του χρόνου που παίρνουν τα οιστρογόνα πρέπει να γνωρίζουν ότι αμέσως μετά την διακοπή των ορμονών πρέπει να προστατεύονται από την ταχεία οστική απώλεια για δύο τουλάχιστον χρόνια με χορήγηση μη ορμονικών αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων. Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλες αυτές τις γυναίκες, ανεξάρτητα αν πάσχουν από οστεοπόρωση.
Το κάπνισμα και μάλιστα η κατάχρηση του καπνίσματος (περισσότερα από 20 τσιγάρα καθημερινά) προδιαθέτει σε οστεοπόρωση. Η διακοπή του καπνίσματος έστω και καθυστερημένα βοηθά στην πρόληψη μελλοντικών οστεοπορωτικών καταγμάτων.
Η αυξημένη πρόσληψη οινοπνευματωδών ποτών προκαλεί επίσης οστεοπόρωση, επιδρώντας στο μεταβολισμό της βιταμίνης D και δρώντας τοξικά στους οστεοβλάστες.
Ο σωματικός τύπος και το βάρος του σώματος έχει δειχθεί ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της οστικής απώλειας. Οι υπέρβαρες γυναίκες προστατεύονται από ταχεία οστική απώλεια, σε σχέση με τις αδύνατες, μετά την εμμηνόπαυση.
health.in.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου