Ο κύκλος της κρίσης – Ένα πακέτο διάσωσης ανά 6 μήνες

Οδεύοντας στον τρίτο χρόνο απ' το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης, όλα δείχνουν πως ο καταστροφικός κύκλος που απειλεί με διάλυση την ευρωζώνη ολοκληρώνει μία πλήρη περιστροφή του κάθε έξι μήνες, διάστημα στο οποίο 'καταβροχθίζει' μία νέα χώρα και αναγκάζει την ΕΕ να εγκρίνει ένα νέο πακέτο διάσωσης.

Έξι μήνες απ' το ξέσπασμα της κρίσης το Νοέμβριο του 2009, ανακοινώθηκε η απόφαση για παροχή δανείων στήριξης ύψους 130 δις ευρώ στην Ελλάδα, με την επίσημη έγκριση να ακολουθεί στις 10 Μαΐου του 2010.  

Περίπου έξι μήνες αργότερα, στις 28 Νοεμβρίου του 2010, ο κύκλος της κρίσης ολοκλήρωσε τη δεύτερη πλήρη περιστροφή του αναγκάζοντας την Ιρλανδία να προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης προκειμένου να εξασφαλίσει δάνεια ύψους 85 δις ευρώ. 

Θύμα της τρίτης περιστροφής του κύκλου η...

Πορτογαλία, που έξι μήνες μετά την Ιρλανδία, στις 11 Μαΐου 2011 συμφώνησε σε πακέτο δανείων ύψους 78 δις ευρώ.

Έξι μήνες αργότερα, στην ολοκλήρωση της τέταρτης περιστροφής του κύκλου της κρίσης, ανακοινώθηκε δεύτερο πακέτο στήριξης της Ελλάδας με παράλληλη αναδιάρθρωση του χρέους της ώστε να αποφύγει την πτώχευση. Έξι μήνες από τότε μας φέρνουν στο σήμερα, όπου βιώνουμε τις συνέπειες της ολοκλήρωσης της πέμπτης περιστροφής του κύκλου της κρίσης, με την Ισπανία να συμφωνεί σε ευρωπαϊκή βοήθεια προκειμένου να σώσει τις τράπεζες της και την Κύπρο να οδηγείται είτε στο μηχανισμό στήριξης είτε στη λήψη και νέας εξωτερικής βοήθειας, πιθανώς, απ' τη Ρωσία

Το γεγονός πως από το Μάιο του 2010 και μετά ανά έξι μήνες εγκρίνεται και ένα νέο πακέτο στήριξης μίας χώρας της ευρωπαϊκής περιφέρειας είναι ενδεικτικό της ταχύτητας και της δυναμικής της εξάπλωσης της κρίσης αλλά και της αποτυχίας των Ευρωπαίων ηγετών να την αντιμετωπίσουν και να τη σταματήσουν.

Με την Ισπανία να αποτελεί, επισήμως, πλέον την τέταρτη χώρα που ζήτησε ευρωπαϊκά δάνεια, το κύριο ερώτημα είναι αν μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα χρειαστούν ένα ή περισσότερα νέα πακέτα στήριξης και αν ναι τότε σε ποιον θα απευθυνθούν. 

Η απάντηση θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, απ' το κατά πόσο το πακέτο που εγκρίθηκε, μόλις, για την Ισπανία θα μπορέσει να λύσει τα προβλήματα της χώρας και να περιορίσει την εξάπλωση της κρίσης.

Η Ισπανία αντιμετωπίζει μία βαθιά και πολύπλευρη κρίση με την οικονομία της να αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 1,7% στο 2012 κάνοντας δύσκολη την υλοποίηση των μέτρων ύψους 37 δις ευρώ που έχουν εξαγγελθεί και προκαλώντας αυξητικές πιέσεις στο χρέος της. Ήδη, η μείωση της της κατανάλωσης είναι θεαματική με τις λιανικές πωλήσεις να καταγράφουν πτώση ρεκόρ της τάξης του 9,8% τον Απρίλιο σε ετήσια βάση, ενώ η επίσημη ανεργία κατατάσσει τη χώρα στην 4η χειρότερη θέση στον κόσμο.

Στον τραπεζικό κλάδο επί συνόλου στεγαστικών δανείων ύψους 323 δις ευρώ τα 175 δις ευρώ είναι επισφαλή. 

Παράλληλα, οι τιμές των ακινήτων συνεχίζουν την πτώση τους με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για επερχόμενη μείωση τους κατά 60%, γεγονός που θα αυξήσει περαιτέρω τις επισφάλειες, τις ιδιωτικές πτωχεύσεις και τελικά θα μεγαλώσει την τρύπα στον τραπεζικό κλάδο. Ο ισπανικός χρηματοοικονομικός κλάδος έχει έκθεση στην Πορτογαλία ύψους 78,81 δις ευρώ και ένα ατύχημα με αναδιάρθρωση τμήματος του πορτογαλικού χρέους θα επέφερε σημαντικές απώλειες.

Δεν είναι λίγες οι αυτόνομες περιφέρειες της χώρας που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο πτώχευσης ενώ δεν έχει δοθεί προσοχή στο πρόβλημα της υπερβολικής έκθεσης των ιδιωτών σε δανεισμό και της μεγάλης εξάρτησης τους απ' αυτόν που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των ιδιωτικών πτωχεύσεων.

Το κόστος κρατικού δανεισμού έχει επιστρέψει σε επίπεδα ρεκόρ, η αρνητική ροή κεφαλαίων συνεχίζεται με εκροές καταθέσεων, χρηματιστηριακών και επενδυτικών κεφαλαίων ενώ το χρηματιστήριο καταρρέει σε χαμηλό δέκα ετών

Στο μεταξύ, οι δανειακές ανάγκες της κυβέρνησης για το δεύτερο μισό του 2012 ανέρχονται σε 117,5 δις ευρώ ενώ το έλλειμμα ανέρχεται στα 52 δις ευρώ. Η έγκριση, μάλιστα, των νέων ευρωπαϊκών δανείων θα οδηγήσει σε αύξηση 10 μονάδων του ΑΕΠ το ισπανικό χρέος, βάζοντας το στο δρόμο για το ποσοστό ορόσημο του 100% του ΑΕΠ και προκαλώντας ενίσχυση της πίεσης απ' τις αγορές. Τρεις ημέρες μετά την ανακοίνωση του πακέτου διάσωσης των ισπανικών τραπεζών τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων της χώρας εκτοξεύτηκαν στο 7%.

Αν δεν παρέμβει η ΕΚΤ η Ισπανία δε θα αντέξει για πολύ να δανείζεται σε αυτό το κόστος και θα χρειαστεί μία πλήρους κλίμακας διάσωση, που με τα σημερινά δεδομένα αποτιμάται στα 200 με 400 δις ευρώ.

Το πρόβλημα δε σταματά εδώ αλλά επεκτείνεται στην Ιταλία όπου το χρηματιστήριο κατέρρευσε και τα επιτόκια κρατικού δανεισμού απογειώθηκαν στην ανακοίνωση της έγκρισης του πακέτου της Ισπανίας. 

Το Ιταλικό χρέος ανέρχεται κοντά στα 2 τρις ευρώ και η χρηματοδότηση του απαιτεί περίπου, 35 δις ευρώ το μήνα. Οι κατά τα άλλα υγιείς ιταλικές τράπεζες έχουν συσσωρεύσει ιταλικά κρατικά ομόλογα σε μία κατάσταση που θυμίζει Ελλάδα και ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα ο ρυθμός με τον οποίο τα αγοράζουν είναι υψηλότερος απ' αυτόν που τα εκδίδει το κράτος, που σημαίνει πως απορροφούν πωλήσεις ξένων επενδυτών στη δευτερογενή αγορά κάτι που δεν είναι δυνατό να συνεχίζεται για πολύ.

Το ΑΕΠ της Ιταλίας σημείωσε πτώση στο πρώτο τρίμηνο του 2012 κατά 0,8% που αναγόμενη σε ετήσια βάση μεταφράζεται σε ύφεση μεγαλύτερη του 3%. Μέχρι το 2014 το χρέος της χώρας αναμένεται να αυξηθεί στο 137% του ΑΕΠ (πρόβλεψη Citi) ενώ ακόμη νωρίτερα φαίνεται πως θα χρειαστούν είτε μεγάλες παρεμβάσεις από την ΕΚΤ είτε ευρωπαϊκά δάνεια.

Συμπερασματικά, στο ερώτημα αν ο καταστροφικός κύκλος της ευρωπαϊκής κρίσης μοιάζει να έχει τελειώσει με την έγκριση του τελευταίου πακέτου στήριξης της Ισπανίας η απάντηση, μάλλον, δεν είναι θετική.  

Αυτό που φαίνεται πιθανότερο είναι να έχει, απλά, ολοκληρωθεί η πέμπτη περιστροφή του και να έχει ξεκινήσει μία νέα.

Κατά τη διάρκεια της είναι πιθανό να απειληθούν με πλήρη αποκλεισμό τους απ' τις αγορές κεφαλαίων η Ισπανία και η Ιταλία και να κριθεί η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η νέα περιστροφή του κύκλου της κρίσης αναμένεται να είναι και η κρισιμότερη μέχρι στιγμής.

Πάνος Παναγιώτου

Χρηματιστηριακός Τεχνικός Αναλυτής

Διευθυντής GSTA / EKTA

sofo10