Εντός ευρώ, εκτός ευρώ και το λουρί της μάνας

Η πολιτική διαχείριση των τελευταίων ημερών άλλα­ξε άρδην την ατζέντα. 

Την προεκλογική χαλάρωση διαδέχθηκε γρήγορα η αβεβαιότη­τα και λίγο αργότερα η... βεβαιότητα πως τον επόμενο μήνα πολλά μπορεί εξελιχθούν... αναπάντεχα.

Πριν από δέκα ημέρες η απαίτηση που διατυπωνόταν ήταν να υπάρξει τάχιστα μια νέα κυβέρνηση, η οποία να πάρει τις επώδυνες αποφάσεις, ακόμη κι αν επετύγχανε καλύτερους όρους σε μια επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. 

Σήμερα η κυβέρνη­ση αυτή απλώς δεν υπάρχει και όλα τα ξένα μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να μιλήσουν για το ενδεχόμενο μιας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ!

Το πώς μπορεί να προκύψει αυτό το κακό σενάριο το περιέγραψε ο Gideon Rachman στους «Financial Times » της περασμένης Τρίτης:

«Η νέα έκρηξη στο ελληνικό πο­λιτικό ηφαίστειο, όμως, περιπλέκει πάρα πολύ την εικόνα. Το ελληνικό πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο, ώστε δεν μπορεί να επιδιορθωθεί με με­ρικές έξυπνα σχεδιασμένες ρήτρες που θα προστεθούν σε μια συνθήκη. Απαιτεί πραγματικές, ρηξικέλευθες κι επικίνδυνες αποφάσεις. Ειδικότε­ρα η Ελλάδα άραγε θα προωθήσει και θα εφαρμόσει πρόσθετες περικο­πές στον προϋπολογισμό αξίας δισ. ευρώ, μέσα σε λίγους μήνες, όπως απαιτείται στην πιο πρόσφατη συμ­φωνία διάσωσης;

Αν αρνηθεί να το κάνει, τότε το ΔΝΤ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα εγκρίνει την εκταμίευση της επόμενης δόσης βοήθειας. Αυτό, με τη σειρά του, ση­μαίνει απλά ότι η ελληνική κυβέρνη­ση θα ξεμείνει από χρήμα. Τότε οι διαχειρίσιμες, αν και επίπονες, περι­κοπές σε μισθούς και συντάξεις θα αντικατασταθούν από κάτι πολύ πιο χαοτικό κι επικίνδυνο. Τότε η υποχρε­ωτική έξοδος της Ελλάδας από το ευ­ρώ θα γίνει πάρα πολύ πιθανή.

Ο συνδυασμός του πολιτικού χάους στην Ελλάδα και του ανελαστικού ΔΝΤ δείχνει ότι την Ελλάδα θα τη χτυπήσει νέα κρίση το καλοκαίρι. 

Σε εκείνο το σημείο η Ε.Ε. θα αντιμετωπίσει ένα ιστορικό δίλημμα:  

Θα προστρέξει σε περισσότερη βοήθεια στην Ελλάδα, ακόμα κι αν το ΔΝΤ κάνει πίσω; 

Ή θα αρνηθεί να τη βοηθήσει αποδεχόμε­νη όλους τους πολιτικούς και οικονο­μικούς κινδύνους που σημαίνει αυτή η απόφαση;»...

«F.T.» και... Τσίπρας

Ως προς το ποια είναι «μια συνταγ­ματικά και οικονομικά λογική επιλογή για την Ελλάδα», ο αρθρογράφος των «Financial Times» Walter Munchau έδωσε τέσσερα σενάρια, που παραθέτουμε αυτούσια, στα οποία περι­γράφεται και το τι θα σημάνει η πα­ραμονή αλλά και η έξοδος της Ελλά­δα από το ευρώ:

1. Η πρώτη επιλογή είναι η διατή­ρηση του σημερινού status quo : Πε­ρισσότερη λιτότητα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως τις επιτάσσουν το ΔΝΤ και η Ε.Ε. «Ένας κίνδυνος εί­ναι ότι έτσι θα παραμείνει η Ελλά­δα σε μια αιώνια παγίδα ύφεσης και χρέους, όπου η οικονομική παραγω­γή θα μειώνεται γρηγορότερα, παρά θα αναπτύσσεται. Ένας άλλος κίνδυ­νος είναι ότι, ενώ στη θεωρία ίσως θα μπορούσε να αποδώσει οικονομικά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτύχει πολιτικά.

Πράγματι, ίσως συμβαίνει ήδη αυ­τό. Ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στις δημο­σκοπήσεις. Αν αυτό το αποτέλεσμα επαναληφθεί σε μελλοντικές εκλο­γές, θα εξασφαλίσει επιπλέον 50 θέσεις στο Κοινοβούλιο, το ένα έκτο από το σύνολο των εδρών. Οπότε θα καταλήξει σε θρίαμβο των ακραίων κομμάτων. Δεδομένου ότι αυτή η επι­λογή δεν αποδίδει ούτε οικονομικά ούτε πολιτικά, δεν μπορεί να θεωρη­θεί λογική επιλογή».

2. Η δεύτερη επιλογή: Να προωθη­θεί το ίδιο σχέδιο μέχρι να επιτύχει η Ελλάδα πρωταρχικό ισολογισμό, «δη­λαδή δημοσιονομική ισορροπία πριν από την πληρωμή τόκων και στη συ­νέχεια να κηρύξει στάση πληρωμών ή τουλάχιστον να αναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. Αυτή είναι πιο ρεαλιστική από την πρώτη επιλογή.

Μια εκδοχή αυτής της επιλογής τέ­θηκε προς συζήτηση στις διαπραγμα­τεύσεις της περασμένης εβδομάδας. Ενέχει όμως τον κίνδυνο η λιτότητα που απαιτείται για να φτάσουμε σε εκείνο το σημείο να είναι τόσο σοβα­ρή ή να κρατήσει τόσο πολύ που θα αρχίσει να επιδρά επίσης ο πολιτικός κίνδυνος».

3. Η τρίτη επιλογή είναι εκείνη που περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας.  

«Θέλει να ακυρώσει η Ελλάδα το πρόγραμμα αμέσως, να ανατρέψει ορισμένες με­ταρρυθμίσεις και να μελετήσει την πιθανότητα στάσης πληρωμών στο εναπομένον εξωτερικό χρέος. Ισχυ­ρίζεται ότι αυτό δεν θα οδηγήσει σε έξοδο από την ευρωζώνη. Δηλώνει ότι η Ε.Ε. μπλοφάρει. Δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι έχει δίκιο για το τελευ­ταίο. Αλλά και πάλι δεν είμαι σίγου­ρος ότι έχει και άδικο».

Η μονομερής ακύρωση

Τι θα γινόταν αν η Ελλάδα ακύρω­νε το πρόγραμμα μονομερώς; «Κατ’ αρχάς, η Ε.Ε. θα σταματούσε τα δά­νεια προς την Ελλάδα. Η Ελλάδα τό­τε θα έκανε στάση πληρωμής όλου του εξωτερικού χρέους. Αλλά, με δε­δομένο το πρωτογενές έλλειμμα, θα έπρεπε να επιβάλει ακόμη σκληρότε­ρο πρόγραμμα λιτότητας. Αν υποθέ­σουμε ότι συνεχίζει να θέλει να μεί­νει στην ευρωζώνη, μπορούν οι άλλοι να την υποχρεώσουν να φύγει;

Οι ευρωπαϊκές συμφωνίες δεν προβλέπουν την αποχώρηση ενός μέλους από το ευρώ και σίγουρα δεν προβλέπουν τον εξοστρακισμό του. Η συμφωνία αναφέρει επίσης ότι το νόμισμα της Ε.Ε. είναι το ευρώ. Τεχνι­κά η ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασί­σει να μη δέχεται τα ελληνικά ομόλο­γα ως εγγύηση. Να αρνηθεί να εγκρί­νει αίτημα για έκτακτη βοήθεια ρευστότητας ELA. Η Ελλάδα δεν θα είχε άλλη επιλογή παρά να φύγει “εθελο­ντικά”. Αλλά θα ήταν μια πολύ εχθρι­κή κίνηση.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομι­κών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δηλώνει πε­πεισμένος ότι η ευρωζώνη μπορεί να αντέξει έξοδο της Ελλάδας. Αυτό μου θυμίζει το πόρισμά του πέρσι, όταν εί­πε ότι η ευρωζώνη μπορεί εύκολα να αντέξει την εθελοντική συμμετοχή των ομολογιούχων. Μπορεί αυτή να είναι μία ακόμη κακή κρίση εκ μέρους του. Πιστεύω ότι οι επενδυτές θα στοι­χηματίσουν πιο επιθετικά σε διάλυση αν αποχωρήσει η Ελλάδα.

Υπάρχουν, επίσης, όχι σίγουροι κίν­δυνοι για χρηματοπιστωτικό ντόμινο. Όπως είπε η Fitch σχετικά με τις συ­νομιλίες για κυβέρνηση συνασπισμού την περασμένη εβδομάδα, η ελληνι­κή έξοδος θα έχει αρνητική επίδραση στις αξιολογήσεις της ευρωζώνης. Ο κ. Τσίπρας έχει ένα δίκιο όταν λέει ότι η Ε.Ε. δεν έχει συμφέρον να διώξει την Ελλάδα από το ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι θα μπορούσε η ευρωζώνη να το κάνει επειδή οι ηγέτες της δεν κρίνουν σωστά την κατάσταση».

Η τέταρτη επιλογή θα ήταν μια άμε­ση εθελοντική αποχώρηση. «Η Ελλά­δα έχει έναν μικροσκοπικό εξαγωγι­κό κλάδο και, όπως το έθεσε ο Willem Buiter της Citibank, τα αρχικά κέρδη ανταγωνιστικότητας θα εξανεμίζονταν γρήγορα από τις εγχώριες πολιτικές.

Βαθιά ύφεση

Από τις τέσσερις, η χειρότερη επι­λογή είναι στην πραγματικότητα η Νο 1. Ακολουθώντας τη συνταγή Ε.Ε. - ΔΝΤ, η Ελλάδα θα καταλήξει με 10 χρόνια βαθιά ύφεση, αναπόφευκτη έξοδο από το ευρώ και πιθανή διά­λυση της δημοκρατίας. Η καλύτερη επιλογή κατά την άποψή μου θα ήταν μια στρατηγική επίτευξης προϋπολο­γισμού με πρωτογενές πλεόνασμα το 2013 και στη συνέχεια χρεοστάσιο σε όλα τα εκκρεμή ξένα χρέη, δημόσια και ιδιωτικά. Δεν θα είναι ευχάριστο εκτός της Ελλάδας, αλλά θα είναι δύ­σκολο να εκδιωχθεί η Ελλάδα από την ευρωζώνη.

Θεωρώ την προσέγγιση του κ. Τσίπρα πολύ ριψοκίνδυνη. Καταλαβαίνω όμως γιατί τον ψήφισαν οι Έλληνες πολίτες. Η θέση του είναι σίγουρα πιο λογική από εκείνη του καθεστώτος της λιτότητας, που δεν προσφέρει κα­μία προοπτική ανάκαμψης. Η ιστορία της Γερμανίας στις αρχές της δεκαετίας του 1930 επαναλαμβάνεται.

Έτσι μένει η επιλογή ανάμεσα στη χρεοκοπία αργότερα και τη χρεοκο­πία τώρα. Θα προτιμούσα το αργότε­ρα γιατί θα διευκόλυνε τη δημοσιονο­μική προσαρμογή, θα έφερνε κάποι­ες λογικές μεταρρυθμίσεις και θα αύ­ξανε την πιθανότητα να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη. Δυστυχώς, το πολιτικό ρεύμα τραβάει προς την άλλη κατεύθυνση».

το ποντίκι