Κοινοβουλευτισμός ή Δικτατορία;…

Του Κώστα Στούπα

Την δεκαετία του ’20 η Ελλάδα, μετά από προσπάθειες και σταθεροποιητικά προγράμματα, είχε καταφέρει να εντάξει την δραχμή στον κανόνα του χρυσού.  Ο στόχος της σταθερής ισοτιμίας ήταν η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων.

Το 2000 μετά από την εφαρμογή ενός σταθεροποιητικού προγράμματος σύγκλισης η Ελλάδα, κατήργησε τη δραχμή και εντάχθηκε στην ζώνη του Ευρω. 

Το σκληρό και σταθερό Ευρω έφερε μαζί του χαμηλά επιτόκια.  

Αντί να επωφεληθεί η χώρα με την δημιουργία παραγωγικών επενδύσεων, αφέθηκε σε μια καταναλωτική ευημερία με δανεικά...

Το 1929 είχαμε το μεγάλο κραχ στην Wall Street  και την αναταραχή που προκάλεσε στις οικονομίες της Δύσης.  Στην Ελλάδα παρατηρήθηκε μια «στενότης» που αποδόθηκε σε συγκυριακούς λόγους και κυρίως στη δυσπιστία μεταξύ των τραπεζών.

Το 2008 είχαμε τo κραχ στις χρηματοπιστωτικές αγορές που προκάλεσε η χρεοκοπία της Lehman Brothers.

Η ελληνική κυβέρνηση απέδωσε πάλι την στενότητα ρευστότητας στην καχυποψία της διατραπεζικής αγοράς.  

Σε πρώτη φάση η ΕΚΤ άνοιξε τις «κάνουλες» οι τράπεζες άντλησαν ρευστότητα με 1% και συνέχισαν να δανείζουν το κράτος με 4-5%. Προτίμησαν το κράτος από τους ιδιώτες γιατί το θεώρησαν ασφαλέστερο.

Το 1931 η στερλίνα εγκαταλείπει το χρυσό κανόνα, η κυβέρνηση Βενιζέλου επιλέγει να συνδέσει τη δραχμή με το άλλο νόμισμα χρυσής βάσης, το δολάριο.  Η μετατρεψιμότητά της πλέον γίνεται μέσω δολαρίου. Την περίοδο αυτή ανθεί η κερδοσκοπία και η φυγάδευση κεφαλαίων στο εξωτερικό.

Το 1932, στις 7 Απριλίου,  με τη μάχη της δραχμής εγκαταλείπεται ο χρυσός κανόνας και κηρύσσεται στάση πληρωμών. Πρόκειται για την τέταρτη χρεοκοπία στην ιστορία του ελληνικού κράτους (η πρώτη το 1827, η δεύτερη το 1843 και η τρίτη το 1893).

Απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις...

Στις εκλογές της  25 Σεπτεμβρίου 1932 κανένα κόμμα δεν κέρδισε την αυτοδυναμία. Κυβέρνηση σχημάτισε ο  Παναγής Τσαλδάρης από τις 3 Νοεμβρίου 1932 μέχρι τις 16 Ιανουαρίου 1933 οπότε και ανέλαβε ξανά ο  Ελευθέριος Βενιζέλος  για να οδηγήσει τη χώρα στις  εκλογές του Μαρτίου του 1933.

Στις εκλογές του Μαρτίου του 1932 ο  Εθνικός Συνασπισμός των Βενιζέλου, Μυλωνά,  Καφαντάρη, Παπαναστασίου πήρε 46,32% και 110 έδρες, ενώ η Ηνωμένη Αντιπολίτευση των Τσαλδάρη,  Κονδύλη,  Μεταξά πήρε 46,19% και 136 έδρες.

Την επομένη των εκλογών, στις 6 Μαρτίου, εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα με πρωταγωνιστή τον Νικόλαο Πλαστήρα, που είχε σκοπό να εμποδίσει το Λαϊκό Κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση. Το κίνημα αυτό, το οποίο δε φαίνεται να προσπάθησε σοβαρά να το αποτρέψει ο Ελ. Βενιζέλος, απέτυχε και κατάφερε σοβαρότατο χτύπημα κατά της βενιζελικής παράταξης, της συνταγματικής νομιμότητας, του κοινοβουλευτικού θεσμού και της αβασίλευτης δημοκρατίας, για τη σωτηρία της οποίας επιχειρήθηκε. Μετά την αποτυχία του κινήματος, ο Πλαστήρας πρόλαβε να διαφύγει στο εξωτερικό.

Οι επόμενες εκλογές για την Ε΄ Εθνοσυνέλευση έγιναν στις 9 Ιουνίου 1935. Δεν συμμετείχε το Κόμμα Φιλελευθέρων και τα συνεργαζόμενα με αυτό  κόμματα.

Οι επόμενες εκλογές έγιναν στις 26 Ιανουαρίου 1936  από την κυβέρνηση του Δεμερτζή.  Τα κόμματα αδυνατούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση και έτσι η κυβέρνηση Δεμερτζή παρέμεινε. Μετά το θάνατό του στις 13 Απριλίου 1936, τη Πρωθυπουργία  ανέλαβε ο Ιωάννης Μεταξάς. Ο Ιωάννης Μεταξάς στις 4 Αυγούστου 1936 θα άρει άρθρα του Συντάγματος, επιβάλλοντας έτσι Δικτατορικό καθεστώς.

Εκλογές έγιναν ξανά μετά από 10 χρόνια το 1946 χωρίς τη συμμετοχή των κομμουνιστών αυτή τη φορά. Η περιπέτεια που δρομολογήθηκε με την χρεοκοπία του 1932 ολοκληρώθηκε με το τέλος του εμφυλίου. Της αναμέτρησης που είχε περισσότερα θύματα απ΄ όλους τους πολέμους από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους.

Για τα αποτελέσματα των εκλογών της περιόδου Βλέπε: Τα εκλογικά αδιέξοδα και οι δικτατορίες…

Οι χρεοκοπίες

Οι χρεοκοπίες φέρνουν φτώχεια και η φτώχεια γκρίνια και λαϊκισμό από όσους προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το τρομαγμένο πλήθος. Μερικά πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ. Ένα από αυτά είναι το ύφος της αντιπολίτευσης που προσπαθεί να γίνει εξουσία κατά την περίοδο μιας χρεοκοπίας.

Η Εσπερινή...

Το παρακάτω είναι δείγμα αντιπολιτευόμενων εφημερίδων φίλα προσκείμενων στο παραδοσιακό δεξιό, Λαϊκό Κόμμα του Π. Τσαλδάρη.

«Η επανάστασις θα εκραγεί, διότι ολόκληρος η Ελλάς απ’ άκρου εις άκρον σείεται από αγανάκτησιν και φλέγεται από τον πόθον της εκδικήσεως κατά του ολετήρος και καταστροφέως και ανθρωποφάγου πρωθυπουργού, διότι ο ελευθέριος Βενιζέλος δεν ηρκέσθη εις το φάγωμα των πολιτικών τους αντιπάλων, δεν ικανοποιήθει με το φάγωμα των βασιλέων. Δεν εχόρτασε με με το φάγωμα τόσων εκατομμυρίων λιρών, των όσων συνήψε δανείων… Θέλει να φάγει και την Ελλάδα ολόκκληρον και τους έλληνας όλους, οι οποίοι περιήλθον εξ υπαιτιοτητός του εις εσχάτην ένδεια. Ο παμφάγος πρωθυπουργός είνε, ως αποδεικνύεται και ανθρωποφάγος...

..Ας συλληφθή ο ένοχος, εις τι ικρίωμα! Πίπτοντα σήμερον μην το αφήσετε να φύγει. Οι λαοί- ο ίδιος το εδίδαξε-δεν συγχωρούν».

Ο Ριζοσπάστης

Το επόμενο είναι δείγμα την αρθογραφίας του Ριζοσπάστη την ίδια περίοδο της χρεοκοπίας όταν η κυβέρνηση Βενιζέλου μείωνε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων.

 «Οι οικονομικοί υπάλληλοι άδραξαν το όπλο της απεργίας και με αυτό διεκδικούν βήμα προς βήμα το δικαίωμά τους στη ζωή η τάξη των εκμεταλλευτών, το κράτος των καταχραστών και λοβιτουταριτζήδων, η κυβέρνηση της πείνας και της αιματηρής φασιστικής βίας. Ο πρωθυπουργός της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας μίλησε στο «σταύλο» της οδού Σταδίου(εννοεί την Παλιά Βουλή) μπρος στα υποταχτικά του ανδράποδα για την απεργία των δημοσίων υπαλλήλων. Με αφρούς λύσσας στο στόμα χαρακτήρισε ως επαναστατική πράξη τον τιτάνιο αγώνα των σκλάβων της κρατικής μηχανής και έδωσε τη βεβαίωση στην τάξη των εκμεταλλευτών που εκπροσωπεί, ότι θα πατάξει με τις μπαγιονέτες και τα μυδραλιοβόλα την πάλη των χιλιάδων μισθόδουλων του κεφαλαιοκρατικού ληστρικού κράτους...». Μάιος 1932

Η Καθημερινή...

Τον Ιανουάριο του 1943 η Καθημερινή δημοσίευσε μια σειρά άρθρων, πολιτικών και ακαδημαϊκών προσωπικοτήτων, που απαντούσαν στο ερώτημα «Κοινοβουλευτισμός ή Δικτατορία»..

Ενας από του μετέχοντες ήταν και ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος με άρθρο στις 5 Ιανουαρίου 1934  έγραφε: «Ο κοινοβουλευτισμός εδημιουργήθει κατά τον παρελθόντα αιώνα δια της ανόδου της μέσης αστικής τάξεως εις την κυριαρχίαν, ήτις μέση αστική τάξης κατέβαλεν την φεουδαρχίαν, εξήρτησε δε και ηθικής και υλικώς την κατωτέραν λαϊκήν τάξιν. Όρος δε και συνθήκη απαραίτητος της τοιαύτης καταστάσεως των πραγμάτων υπήρξε το συγχρόνως επικρατήσαν τότε καπιταλιστικόν σύστημα δια του οποίου εισήχθη εν τη γενική οικονομία ο ελεύθερος ανταγωνισμός των οικονομικών συμφερόντων άνευ ουδεμίας επεμβάσεως του κράτους εις τη ρύθμισιν του ανταγωνισμού τούτου...

Υπό τους όρους αυτούς ανεπτύχθη και σήμερον ο κοινοβουλευτισμός και ουδείς δύναται ν’ αρνηθή ότι εξυπηρέτησε την κοινωνία και  τον πολιτισμόν.  Αλλ’ αι συνθήκαι αυταί βαθμιδόν  μετεβλήθησαν άρδην.

..Αφ. ετέρου η μέση αστική τάξις έχασεν την κυρίαρχον αυτής θέσιν και βρίσκεται πλέον εν εξαρτήσει από την θέλησιν πολλών λαϊκών τάξεων. Το κοινοβουλευτικόν συνεπώς σύστημα είναι εν απολύτω αδυναμία ν’ ανταποκριθή εις τα νέα προβλήματα τα οποία εδημιούργησεν η ζωή των λαών… Εάν αφήσωμεν τα πράγματα ως έχουν σήμερον με την μοιραίαν αυτών φοράν, ο κοινοβουλευτισμός όπως κατήντησε θα μας αγάγη εις τας αγκάλας του κομμουνισμού, ώστε και πάλιν θα εξέλθωμεν του κοινοβουλευτισμού δια της θύρας του κομμουνισμού. Συνεπώς δι’ ημάς του Έλληνας το πρόβλημα δεν είνε να μείνωμεν στον κοινοβουλευτισμόν, αλλά δια ποιας θύρας θα εξέλθωμεν εξ αυτού. Δια της θύρας του κομμουνισμού ή δια της θύρας του εθνικού κράτους; Ας εκλέξωμεν».

Το Αύγουστο του 1936 με το πραξικόπημα της 4 Αυγούστου ο δικτάτορας Μεταξάς ανήγγειλε οικονομική πολιτική: «περισσότερο συντονισμένη και εξ ολοκλήρου συστηματική» «Ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ώστε να επιτύχη την αυτάρκειαν».

Ο κοινοβουλευτικός καπιταλισμός της Δύσης τον αιώνα που πέρασε επικράτησε του Ναζισμού με ένα θερμό πόλεμο και του Κομμουνισμού με ένα ψυχρό πόλεμο. Τόσο ο Μεταξάς όσο και οι κομμουνιστές που σε κάθε κρίση τα τελευταία 200 χρόνια βλέπουν την επιβεβαίωση των γραφών περί της κατάρρευσης του καπιταλισμού εν μέσω των αντιθέσεων του, δεν επιβεβαιώθηκαν.

Μετά την κρίση του 2008 το θέμα των αντοχών του Δυτικού δημοκρατικού καπιταλισμού είναι ξανά στην επικαιρότητα. Αυτή τη φορά οι αντίπαλοι είναι ο αυταρχικός κλεπτοκρατικός καπιταλισμός της Ρωσίας και ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός της Κίνας.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος αυτής της κρίσης και έτσι λειτουργεί κατ’ ανάγκην σαν «πειραματόζωο». Η διόγκωση των άκρων του πολιτικού φάσματος είναι ήδη ορατή. Ορατή είναι σχεδόν αταβιστική επανεμφάνιση του Ρωσόφιλου ελληνικού «κόμματος» που διαλύει τις οριοθετήσεις μεταξύ δεξιάς και αριστεράς.

Αναλλοίωτος παραμένει ο λόγος του Ριζοσπάστη, με μόνη τη διαφορά πως αυτή τη φορά στο κοινοβούλιο υπάρχουν εκτός του ΚΚ και δυο διασπάσεις του. Ισχυρή, δημοσκοπική τουλάχιστον παρουσία εμφανίζουν και οι κληρονόμοι της ιδεολογίας του Ιωάννη Μεταξά.

*Τα αποσπάσματα των εφημερίδων τα βρήκα στο βιβλίο του Γ. Ρωμαίου, "Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Διαβάζοντάς το κάποιος μπορεί να καταλάβει πόσο δεν έχουμε αλλάξει ως έθνος την αρνητική πλευρά των συμπεριφορών μας σε κρίσιμες στιγμές, όταν χάνουμε το νήμα ενός οράματος. 

Capital

Πηγή:www.capital.gr