Καλλιέργειες με μέλλον, βασιλικός και γλυκάνισο

Μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης εμφανίζουν οι εναλλακτικές καλλιέργειες βασιλικού και γλυκάνισου που ανήκουν στα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά.  
Το εντυπωσιακό, μάλιστα, στοιχείο που κάνει ελκυστικές τις καλλιέργειες αυτές είναι ότι οι αποδόσεις σε έσοδα φθάνουν να διπλασιάζονται όταν γίνονται με βιολογικά κριτήρια.

Το γλυκάνισο καλλιεργείται με σπόρο απευθείας στο χωράφι.

Το εντυπωσιακό, μάλιστα, στοιχείο που κάνει ελκυστικές τις καλλιέργειες αυτές είναι ότι οι αποδόσεις σε έσοδα φθάνουν να διπλασιάζονται όταν γίνονται με βιολογικά κριτήρια.

Πρόκειται για καλλιέργειες με...

σημαντικές προοπτικές εντός αλλά και εκτός ελληνικών συνόρων, ενώ για την εμπορία και μεταποίηση των προϊόντων "τρέχει" μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου πρόγραμμα που επιδοτεί επενδύσεις σε μονάδες επεξεργασίας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.

Ο βασιλικός χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες τροφίμων, φαρμακευτικές, καλλυντικών και αρωματοθεραπείας, ενώ ο σπόρος του γλυκάνισου χρησιμοποιείται στην ποτοποιία για τον αρωματισμό ποτών όπως ούζου και τσίπουρου. Χρησιμοποιείται σαν αρωματικός παράγοντας (ψωμιά, σούπες, κέικ, καραμέλες, επιδόρπια και σε μη οινοπνευματώδη ποτά όπως ηδύποτα), στην κοσμετολογία και στη φαρμακευτική. Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται σαν αντισηπτικό, στις οδοντόκρεμες, για στοματικές πλύσεις, σαπούνια, λοσιόν κ.ά.

Η Ελλάδα, άλλωστε, θεωρείται πλούσια χώρα σε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, γεγονός που δημιουργεί νέες διεξόδους στον αγροτικό τομέα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα υπάρξει η απαιτούμενη οργάνωση για να αξιοποιηθούν οι εναλλακτικές αυτές καλλιέργειες.

Ο βασιλικός πολλαπλασιάζεται με φυτάρια που έχουν παραχθεί σε σπορείο, όπου σπέρνεται ο σπόρος του.

Αλλωστε, οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες της χώρας μας ευνοούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη αρωματικών φυτών που δίνουν προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας.

Το δίπτυχο της επιτυχίας, σύμφωνα με τους γνώστες του τομέα που ειδικεύονται στις καλλιέργειες αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, είναι αφενός η συνεργασία μέσω ομάδων παραγωγών και η ποιότητα με βιολογικές μεθόδους.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σήμερα στον κλάδο των αρωματικών φυτών ναι μεν είναι μικρής δυναμικότητας, το μέγεθός τους όμως είναι ικανό για να ανταγωνιστούν στη διεθνή αγορά.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
Ξεπερνούν τις 2.000 ευρώ τα καθαρά κέρδη

Είναι φυτό που απαιτεί αρδεύσεις σε κανονικά χρονικά διαστήματα

Υπερδιπλάσιες οικονομικές αποδόσεις φέρνει η βιολογική καλλιέργεια βασιλικού έναντι της συμβατικής, με τα έσοδα σε ετήσια βάση να υπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ.

Το ετήσιο κόστος για τον βασιλικό υπολογίζεται σε 300 ευρώ ανά στρέμμα, δίνοντας καθαρό εισόδημα 800-1.100 ευρώ στην περίπτωση της συμβατικής καλλιέργειας.

Ο βασιλικός προτιμά περιοχές ηλιόλουστες, μπορεί να αναπτυχθεί και με μερική σκίαση, αλλά τα φυτά δεν είναι εύρωστα. Αναπτύσσεται σε εδάφη μέσης σύστασης, πλούσια σε οργανική ουσία και καλά αποστραγγιζόμενα και έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε νερό.

Ο βασιλικός πολλαπλασιάζεται με φυτάρια που έχουν παραχθεί σε σπορείο, όπου σπέρνεται ο σπόρος του. Η σπορά στο σπορείο γίνεται την άνοιξη εφόσον το σπορείο διατηρείται στην ύπαιθρο ή νωρίτερα, στα τέλη του χειμώνα εφόσον βρίσκεται σε θερμοκήπιο. Η σπορά στο σπορείο στην ύπαιθρο έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν γίνεται από τις αρχές μέχρι τα μέσα Μαρτίου.

Ο σπόρος του βασιλικού είναι μικρός, ένα γραμμάριο έχει περίπου 500 σπόρους και για να ετοιμάσουμε τα φυτά που έχουμε ανάγκη να φυτέψουμε ένα στρέμμα, απαιτείται ένα σπορείο 6-7 τ.μ.

Ο βασιλικός είναι φυτό που απαιτεί αρδεύσεις σε κανονικά χρονικά διαστήματα. Η συχνότητα εξαρτάται από το είδος του εδάφους (αμμώδες, πηλώδες, αργιλώδες). Στα αμμώδη εδάφη πρέπει να γίνεται συχνότερα. Κατά μέσο όρο οι αρδεύσεις πρέπει να γίνονται κάθε 10-12 ημέρες. Η άρδευση του βασιλικού πρέπει να σταματά 4-5 ημέρες πριν από κάθε συλλογή των φύλλων.

Στην καλλιέργεια του βασιλικού γίνονται πολλές συλλογές κάθε χρόνο, επειδή το φυτό έχει την ιδιότητα να αναβλαστάνει πολύ εύκολα. Η άνθηση του βασιλικού γίνεται την περίοδο Ιουνίου- Αυγούστου. Η συλλογή γίνεται την περίοδο που τα φυτά βρίσκονται σε πλήρη άνθηση. Η συγκομιδή γίνεται με δύο τρόπους.

Α) Με αποκοπή των φυτών σε ύψος 10 cm από το έδαφος. Στην περίπτωση αυτή γίνονται 3-4 συλλογές τον χρόνο και η παραγωγή χρησιμοποιείται για αποξήρανση και παραγωγή ξηρής δρόγης. Η συγκομιδή με αυτό τον τρόπο γίνεται με δρεπάνι ή με θεριστική μηχανή.

Β) Με τη συλλογή μόνο των ανθοφόρων κορυφών. Στην περίπτωση αυτή γίνονται 6-7 συλλογές και η παραγωγή χρησιμοποιείται για απόσταξη και παραγωγή αιθέριων ελαίων. Σύμφωνα με ελληνικά πειραματικά δεδομένα, το αιθέριο έλαιο που παράγεται με αυτό τον τρόπο είναι διπλάσιο από εκείνο που παράγεται όταν κόβονται ολόκληρα τα φυτά.

Η συλλογή των ανθοφόρων κορυφών γίνεται με τα χέρια και απαιτεί πολλά ημερομίσθια.

Η απόδοση σε ξηρό βάρος ανά συγκομιδή είναι 200 κιλά/στρέμμα.

Η επιλογή του τρόπου συγκομιδής εξαρτάται από την τιμή της ξηρής δρόγης ή από την τιμή του αιθέριου ελαίου.

Η αποξήρανση για την παραγωγή αιθέριων ελαίων γίνεται σε χώρους που αερίζονται καλά ή σε ειδικά ξηραντήρια. Η παραγωγή γίνεται σε ίδιους αποστακτήρες με εκείνους που χρησιμοποιούνται και για άλλα αρωματικά φυτά, όπως είναι η μέντα.

Τα αιθέρια έλαια των φύλλων του βασιλικού περιέχουν, eugenol, eugenal, carvacrol, methyl-chavicol (estragol), limatrol, cariophyllin, ενώ τα αιθέρια έλαια του σπόρου έχουν λιπαρά οξέα και sitosterol.

Τα φύλλα αυτού του είδους περιέχουν αιθέριο έλαιο (0,20-1,00%). Η ποσότητα και η ποιότητα αυτών των ελαίων επηρεάζονται πάντως από πολλούς παράγοντες (φύση του εδάφους και τις ιδιότητές του, το κλίμα, τον χρόνο συγκομιδής, το γενετικό υλικό κλπ.).

ΓΛΥΚΑΝΙΣΟ
Οι τεχνικές για μια αποδοτική σοδειά

Με το κόστος της ξηρικής καλλιέργειας γλυκάνισου να μην υπερβαίνει τα 150 ευρώ ανά στρέμμα, η οικονομική απόδοση φθάνει τα 500 ευρώ το στρέμμα ανά έτος.

Το γλυκάνισο αναπτύσσεται σε περιοχές με ηπειρωτικό ή εύκρατο κλίμα. Ολες οι πεδινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας, όπου το κρύο δεν είναι πολύ έντονο, είναι κατάλληλες για την καλλιέργειά του. Συνήθως η καλλιέργειά του γίνεται χωρίς άρδευση.

Καλλιεργείται με σπόρο απευθείας στο χωράφι. Χρειάζονται 14 μέρες για να βλαστήσει ο σπόρος. Ο σπόρος πρέπει να είναι της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου γιατί η βλαστική ικανότητά του είναι της τάξης του 70%. Σπόροι 3 ετών δεν βλασταίνουν. Καλύτερη θερμοκρασία εδάφους για τη βλάστηση είναι από 18-21ο C. Σπέρνεται με πνευματική μηχανή 570 γρ./στρ., αν σπαρεί με το χέρι απαιτείται διπλάσια ποσότητα. Οι σπόροι πρέπει να τοποθετούνται σε βάθος μέχρι 1 cm. Η σπορά μπορεί να γίνει άνοιξη ή φθινόπωρο ανάλογα με την περιοχή. Καλύτερη εποχή για την Ελλάδα είναι μέσα Μαρτίου έως τέλος Απριλίου. Αποστάσεις μεταξύ των γραμμών 50 cm και 75 cm στα ποτιστικά.

Μπορεί να καλλιεργηθεί και σε ξηρικά και σε αρδευόμενα χωράφια. Αν δεν βρέξει χρειάζονται 3 ποτίσματα, 1 μετά τη σπορά, 1 πριν από την άνθηση και 1 μία εβδομάδα μετά το πέρας της άνθησης. Οι κυριότερες ασθένειες του γλυκάνισου είναι ο περονόσπορος του αμπελιού.

Η συγκομιδή γίνεται με θέρισμα των φυτών όταν οι περισσότεροι καρποί μιας ταξιανθίας βρίσκονται στο στάδιο της ωριμότητας (1 μήνα μετά τη γονιμοποίηση) περίπου το πρώτο 15θήμερο του Ιουλίου. Τα φυτά αφήνονται θερισμένα για να ξεραθούν 2-3 μέρες και μετά αλωνίζονται με θεριζοαλωνιστική μηχανή. Η απόδοση σε καρπό στις ξηρικές καλλιέργειες είναι 50-100 κιλά το στρέμμα, ενώ στις ποτιστικές διπλασιάζεται. Το αιθέριο έλαιο παίρνεται από τον καρπό μετά από μηχανική σύνθλιψη και απόσταξη στον ατμό. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 1-4%.

Μόνο οι καρποί του χρησιμοποιούνται επειδή είναι πλούσιοι σε αιθέρια έλαια και πρωτεΐνες. Οι καρποί του γλυκάνισου χρησιμοποιούνται σαν άρτυμα σε διάφορα τρόφιμα. Επίσης χρησιμοποιείται στο ούζο και στο τσίπουρο. Το αιθέριο έλαιό του είναι καλύτερο και ακριβότερο από εκείνο του μάραθου γιατί περιέχει περισσότερη ανηθόλη. Το αιθέριο έλαιο παράγεται με απόσταξη στον ατμό και έχει χαρακτηριστική οσμή και γεύση, περιέχει δε κατά 75-90% την ανηθόλη και 25% περίπου λιπαρά οξέα, πρωτεΐνες, σάκχαρα.

ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ
"Τρέχει" πρόγραμμα για μεταποίηση αρωματικών φυτών

Από την περασμένη Παρασκευή ξεκίνησε να "τρέχει" νέο πρόγραμμα για τη μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων, συμπεριλαμβάνοντας και επενδύσεις σε μονάδες τυποποίησης και επεξεργασίας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Δικαιούχοι του προγράμματος μπορούν να είναι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις και δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για συμμετοχή στο πρόγραμμα υπάρχει μέχρι τα τέλη του χρόνου. Τα ποσοστά ενίσχυσης για πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κυμαίνονται από 40 έως 65% αναλόγως με τη διοικητική περιφέρεια στην οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί η επένδυση.

ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΝΟΣ / Eθνος