Για όλα έφταιγε το όνομά του

Η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να προσδιορίσει επαρκώς ακόμη το γονιδιακό υπόστρωμα που ενυπάρχει στην προσωπικότητα του καθενός, και γράφει για εμάς… χωρίς εμάς, το σενάριο μιας ολόκληρης ζωής. 

Η ίδια αβεβαιότητα υπάρχει και για τους ηγέτες.

Φταίνε τα γονίδια; 

Οι οικογενειακές καταβολές; Το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει κάποιος;

Ένα απρόοπτο συμβάν, που επιτρέπει στο «θηρίο» το οποίο είναι κρυμμένο, να βγει στην επιφάνεια; 

Όλα αυτά μαζί, μάλλον, και πολλά άλλα. Όρεξη να έχουμε, να ...

προσπαθούμε να αποκρυπτογραφήσουμε ηγέτες, στη βάση της αναζήτησης του… τι έφταιξε, ή τι βοήθησε, για να περάσει κάποιος από το επίπεδο του «συνηθισμένου», σε εκείνο του «μεγάλου».

Μια τέτοια περίπτωση ηγέτη, πάνω και πέρα από τα συνηθισμένα, υπήρξε φυσικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου του 1936, έφυγε από τη ζωή, αυτοεξόριστος στο Παρίσι. 

Υπήρξε Εθνάρχης, και πέρα από κάθε αμφιβολία ο μοναδικός πολιτικός, προ του επίσης Εθνάρχη Κωνσταντίνου Καραμανλή, που δικαιωματικά «φλέρταρε» και επαξίως κέρδισε τη συγκεκριμένη προσφώνηση.

Εκείνος βέβαια, ανδρώθηκε πολιτικά σε μια Ελλάδα βαθιά διχασμένη, όπου τα πάθη επικρατούσαν της λογικής, και ο εξοστρακισμός, ακόμη και πολιτικών ηγετών με το ανάστημα του Βενιζέλου, αποτελούσε… αγαπημένη συνήθεια. Η τελική αποτίμηση της διαδρομής του, στέκεται και φωτίζει διάφορα περιστατικά, με ξεκάθαρη ή… όχι και τόσο, υφή.

Το βέβαιο ωστόσο είναι ότι, στο περιθώριο της καθημερινής μάχης με τον εθνικό… ιδεασμό, που οδήγησε την τότε Ελλάδα στην ιστορική τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ο αφηγητής ενός οράματος που κινητροδότησε κάθε γενιά της εποχής, και συνεχίζει να προκαλεί ρίγη και αναπόληση: Ταξίδεψε τη ματιά του στο μέλλον, και είδε μια «Μεγάλη Ελλάδα», εκτεινόμενη σε δυο ηπείρους και πέντε θάλασσες. Μόνο που αποδείχτηκε απελπιστικά μόνος σε αυτό το όμορφο ταξίδι εθνικών προτεραιοτήτων.

Θα μπορούσε κανείς να πει, ότι μια τέτοια ηγετική φυσιογνωμία αφαίρεσε, σπινθήρες έστω, από τη λάμψη της Πόλης του Φωτός, τη στιγμή που αντίκρισε για τελευταία φορά την ανθρωπότητα, στο Παρίσι. Και μαζί του, έσβησε το όραμα που ο ίδιος είχε εμπνευστεί και περιγράψει, υποτιμώντας το γεγονός ότι απέναντί του θα έβρισκε… εθνικά ανορθόγραφους αντιπάλους.

Στην πραγματικότητα, η ιστορία που συνοδεύει την επιλογή του ονόματός του, εν πολλοίς εξηγεί και το μεγαλείο του ανδρός. Οι ιστορικοί της εποχής κατέγραψαν ότι το όνομα «Ελευθέριος» δεν προϋπήρξε ως οικογενειακό. Και η μητέρα του, Στυλιανή, το διάλεξε ως «τάμα» για να «ελευθερωθεί» από τον τοκετό, να επιβιώσει το βρέφος, και να ευτυχήσει.

Πόσο δίκιο είχε… Ο γιος της έμελλε να «ελευθερώσει» την Ελλάδα από την κακοδαιμονία της εθνικής μιζέριας. Και να περιγράψει ένα όραμα εθνικής ευδαιμονίας. Για όσο κράτησε, έστω και λίγο…

ΜΑΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ