Λάθος η επιλογή της Κοζάνης για το φωτοβολταϊκό πάρκο;

Του Βασίλη Κωστόπουλου, μετεωρολόγου*

Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε από όλα τα ΜΜΕ ότι το ΥΠΕΚΑ δρομολογεί σε συνεργασία με τη ΔΕΗ μια σημαντική επένδυση της τάξης του 1 δις ευρώ για την εγκατάσταση και λειτουργία ενός φωτοβολταικού πάρκου σε μια έκταση 5.300 στρεμμάτων στη Δυτική Μακεδονία.

Η επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης στοχεύει προφανώς στην εκμετάλλευση των εξαντλημένων και περιβαλλοντικά υποβαθμισμένων λιγνιτικών εκτάσεων της ...ΔΕΗ στη περιοχή. 

Η επένδυση πέραν της οικονομικής της βιωσιμότητας σύμφωνα με τα δελτία τύπου και τα ρεπορτάζ θα απασχολήσει συνολικά 550 άτομα, θα δημιουργήσει 200 νέες θέσεις εργασίας, θα μειώσει κατά 300.000 τόνους τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά έτος στην ατμόσφαιρα και θα καλύψει ηλεκτρική κατανάλωση 55.000 νοικοκυριών.

Η επιχειρηματική βιωσιμότητα μιας επένδυσης σε υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (business plan) αξιολογείται σε βάθος χρόνου 25 περίπου ετών και εξαρτάται στη περίπτωση μας από την απόδοση της τεχνολογίας των φωτοβολταικών συστημάτων που εγκαθίστανται, από την σωστή τους συντήρηση που θα εξασφαλίσει τη μακρόχρονη λειτουργία τους και κατά κύριο από τη προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία στην επιφάνεια της γης η οποία ακολουθεί κλιματολογικούς κανόνες για τη καταγραφή και το προσδιορισμό της.

Η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία σε μια οριζόντια επιφάνεια ανά τετραγωνικό μέτρο ανά ημέρα, εξαρτάται από αστρονομικές, γεωμορφολογικές αλλά και μετεωρολογικές παραμέτρους όπως η συνολική νεφοκάλυψη του ουρανού και τα είδη των νεφών (χαμηλά, μεσαία, υψηλά), η βροχόπτωση, η υγρασία στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας κ.α. Η χρήση της συγκεκριμένης παραμέτρου και κυρίως της μεθοδολογίας που προτείνεται από τη NASA για την επιλογή θέσεων εγκατάστασης, βελτιώνει τη προσέγγιση που συνήθως ακολουθείται σήμερα (συνολική ετήσια ηλιοφάνεια σε ώρες) που δεν προσεγγίζει τη προσπίπτουσα/διαθέσιμη ηλιακή ενέργεια στην επιφάνεια της γης αλλά το χρόνο ετήσιας εκμετάλλευσης της.

Surface meteorology and Solar Energy, A renewable energy resource web site

Η απόδοση (αναλογία μετατροπής της διαθέσιμης ηλιακής ενέργειας σε χρήσιμη ενέργεια) των φωτοβολταικών πάνελ ποικίλει από τεχνολογία σε τεχνολογία και βελτιώνεται συνεχώς. Ενώ έχουν καταγραφεί υψηλές αποδόσεις (24.2%) από σύνθετα ηλιακά συστήματα, η αγορά των φωτοβολταικών συνήθως ενσωματώνει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό αποδόσεις από 13-16%.

Με βάση τις μετρήσεις της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας που διατίθενται στο προαναφερόμενο site, η μέση ετήσια διαθέσιμη ηλιακή ακτινοβολία στην επιφάνεια της γης στη περιοχή μας (από τη Κέρκυρα έως την ανατολικότερη εσχατιά και από τις βόρειες περιοχές της χώρας έως το Λιβυκό) φαίνεται στον επόμενο πίνακα συντεταγμένων (γεωγραφικό πλάτος από 31- 41 μοίρες και γεωγραφικό μήκος από 20 - 30 μοίρες).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα από την εφαρμογή της NASA και χρησιμοποιώντας μια μέση απόδοση 15% , το 1 στρέμμα φωτοβολταικών στο Τυμπάκι (35°00'Ν   24°75'E) ή στα Μαριτσά της Ρόδου (36°23'Ν   28°6'E) όπου υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις δημόσιας γης ανεκμετάλλευτες (αεροδιάδρομοι χιλιομέτρων που δεν χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες) αποδίδει σε ετήσια βάση περίπου 1.2 kWh/m2/day Χ 365 daysΧ 1000 m2 X 0.15 = 65.7 MWh περισσότερες από ότι ένα στρέμμα στη Κοζάνη (40°17'Ν   21°47'E) χρησιμοποιώντας την ίδια φωτοβολταική τεχνολογία. 

Δηλαδή στην 25ετία 65.7 MWh/χρόνο Χ 25 χρόνια Χ 135.5 Ευρώ/ MWh υπάρχει επιπλέον όφελος 222558,75 Ευρώ ανά στρέμμα. 

Για τα 5300 στρέμματα της Κοζάνης το επιπλέον όφελος υπερβαίνει την ίδια την επένδυση αφού σύμφωνα με τους υπολογισμούς ανέρχεται σε 1.179.561.375 δις Ευρώ.

Το θέμα επιλογής της συγκεκριμένης τοποθεσίας στη Κοζάνη προφανώς αποσκοπεί στη κάλυψη της υποχρέωσης της ΔΕΗ για αποκατάσταση των εδαφών στη περιοχή . 

Η κάλυψη με φωτοβολταικά πάνελ μιας λιγνιτικής περιοχής (όπως γίνεται και στη Μεγαλόπολη) δεν νοείται σαν αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς στο φυσικό οικοσύστημα αλλά οριστική καταδίκη της γης με στέρηση του ζωογόνου ήλιου. 

Είναι σαν να καλύπτουμε τα απομεινάρια ενός δωρεάν συσσιτίου με ένα τραπεζομάντηλο και να μη τα καθαρίζουμε.

Τα εγκαταλελειμμένα αεροδρόμια της χώρας έχουν ήδη «νεκρώσει» τη γη τους και έχουν άριστες συνθήκες (επίπεδες επιφάνειες 1-3 χιλιάδες στρέμματα) για την εύκολη και με χαμηλότερο κόστος εγκατάσταση φωτοβολταικών πάνελ. Τέτοιου είδους φωτοβολταικές εγκαταστάσεις σε αεροδρόμια με υψηλή προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία μπορούν να καλύψουν πάγιες ανάγκες περισσότερων νοικοκυριών ανά εγκατάσταση, να μειώσουν ακόμα περισσότερο τις εκπομπές σε CO2 της χώρας και με το επιπλέον οικονομικό όφελος που προκύπτει να αποκαταστήσουν τα εδάφη στα υπαίθρια λιγνιτωρυχεία της χώρας ή σε άλλες περιοχές με καταστροφική ανθρώπινη παρέμβαση, και είναι πολλές.

* Ο Βασίλης Κωστόπουλος είναι μετεωρολόγος στην Μονάδα Διαστημικών Προγραμμάτων/Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά»