Παγιδευμένα όνειρα σε… Οργουελικό σκηνικό

Το 2010 είναι ήδη ανάμνηση παλιά… 

Είναι, ωστόσο, κάποιες σκέψεις μου που επίμονα ζητούν την… καταγραφή τους. 

Όχι απαραίτητα για να εκφράσουν την «ματαιόδοξη» πλευρά του δημοσιογράφου, αλλά για να καλύψουν την ανάγκη του να σκιαγραφήσει με αδρές πινελιές έναν περιβάλλοντα χώρο του, όπου ευδοκιμούν παντός είδους «ειρωνείες» και ο ωχαδελφισμός αποδεικνύεται αυτοφυής.
Είναι απίστευτο.
Τόσο κακότεχνο «θέατρο» στη χώρα του ήλιου… Έρχεται κάποια στιγμή, που στην κυβέρνηση ή στην αντιπολίτευση στην Ελλάδα δεν μπορείς να καταλογίσεις τίποτε πια. 
Όταν όλα συνωστίζονται στις παρυφές του παρανοϊκού, αρχίζει η αναρρίχηση στο ακαταλόγιστο.
Όταν όλα περάσουν στη μεθοδευμένη «δημοκρατικά» εξουθένωση, στην «υποδειγματική» υποκρισία και αυθαιρεσία με αρκετά στοιχεία...
γκροτέσκο, τότε η επίρριψη ευθυνών καταντάει παρανοϊκή πολυτέλεια.
Είναι άλλο πράγμα η αδυναμία να γίνει κάτι καλύτερο κι άλλο η προλείανση του κατήφορου, ώστε να κατρακυλάμε σαν μια άμορφη ανθρώπινη μάζα και να μην σταματάμε πουθενά.  
Αδιέξοδα και πάλι αδιέξοδα. Και φόβος για περισσότερα αδιέξοδα σ’ όλο το εύρος της πολιτικοκοινωνικής και οικονομικής μας ζωής.
Αδιέξοδο στον πολιτικό και κοινωνικό περίγυρο. Ένα σκηνικό πρόδηλα αρνητικό. Η αξιοπιστία της πολιτικής και των πολιτικών «σφυροκοπείται» από τον καταιγισμό των γεγονότων.  
Παρατηρούνται συμπτώματα αποσύνθεσης της κοινωνίας. Η δυσωδία από την έρπουσα διαφθορά και τον… οικονομικό όλεθρο της χώρας αποτυπώνεται ανάγλυφα στις πομφολυγώδεις δηλώσεις και δυσνόητες εκτιμήσεις Παπανδρέου – Σαμαρά. Η αποθέωση της μετριότητας. Η παράκρουση υποτιθέμενων τεχνοκρατών, με αμφίβολη επιστημονική κατάρτιση, που έμαθαν την τέχνη τους διοικώντας υπουργεία, δίχως προηγουμένως να έχουν διαχειριστεί ούτε περίπτερο, ξεπερνά κάθε μεταφυσική προχειρότητα.
Και οι δύο θεσμικοί παράγοντες της πολιτικής, όμως, ξιφουλκούν εναντίον της διαφθοράς και των… φαντασμάτων της. Γιατί περί «φαντασμάτων» πρόκειται. Ποιοι, τέλος πάντων, είναι πίσω από τη διαφθορά και τα σκάνδαλα; Ποιοι συντηρούν τους πυλώνες της κοινωνίας της μίζας; Ποιοι εκτρέφουν τα οικονομικά εκτρώματα με την κτηνώδη λαιμαργία για τον κρατικό κορβανά τις τελευταίες δύο δεκαετίες;
Και οι δύο, Παπανδρέου και Σαμαράς, και μέχρι πρόσφατα ο Κώστας Καραμανλής, ενώ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη διαφθορά, υποδέχονται με έκπληξη αιτιάσεις για… τροφοδότες λογαριασμών των κομμάτων τους. Και επιδεικνύουν ένοχη σιωπή και αναυδία για όσα μετ’ επιτάσεως φημολογούνται ή εκ των πραγμάτων αποκαλύπτονται.
Είναι αρκετοί οι Ταρτούφοι στο χώρο της πολιτικής, που συντηρούν τους τυχοθήρες και τους τυχάρπαστους της οικονομικής ζωής. Και είναι πολλοί οι ασκούντες, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την εξουσία, που αποδεικνύεται ότι διαθέτουν διαλλακτικότητα σε βάρος της ηθικής τάξης και είναι έτοιμοι να συνθηκολογήσουν με τη συνείδησή τους. Είναι έτοιμοι να αποδεχθούν μια… ανήθικη πρόταση. Αυτή είναι μια εξόφθαλμη πραγματικότητα. Δεν τη γνωρίζουν οι κ.κ. Παπανδρέου και Σαμαράς;
Οι εκκλίνοντες της ευθείας πολιτικοί παρουσιάζονται ως μη έχοντες αντιληφθεί τις επιπτώσεις των διαστροφικών επιδόσεων της διαφθοράς στο χώρο της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Αν θέλουν οι πολιτικοί να είναι ειλικρινείς, πρέπει απαγκιστρωθούν από μονοσήμαντες και επιδερμικές ερμηνείες. Ο Παπανδρέου, ο Σαμαράς, αλλά και ο ευρύτερος κύκλος των κομματικών στελεχών της… χαμένης αθωότητας της δεκαετίας του ’70, αλλά και των πολιτικών «νέας κοπής» με εύγλωττη την απειρία τους, πρέπει να εγκαταλείψουν τον αυτάρεσκο μικροπολιτικό τους κόσμο. Όπου το παν είναι η εξουσία για την εξουσία. Όπου εκεί δεν χωρούν οι μεγαλόπνοες επιλογές, που απαιτούνται για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα. Και η διαφθορά. Και τα σκάνδαλα. Και η ηθική διάβρωση της κοινωνίας. Και η έκπτωση των αξιών στην καθημερινότητα του Έλληνα.
Η πολιτική αναξιοπιστία δεν προσδιορίζεται, βέβαια, μόνο από το ύφος  και το ήθος της πολιτικής ηγεσίας, αλλά και από την αμετροέπεια του λαού, ως πομπού και δέκτη. Αν κρίνουμε μόνο την αξιοπιστία από την υφολογία της ηγεσίας, προσμετρούμε απλώς το αποτέλεσμα. Το πλέγμα της ζωής του μέσου Έλληνα και της νοοτροπίας του, που δεν καθορίζει καμιά συγκεκριμένη στάση, εκμεταλλεύονται η ασκούμενη πολιτική και οι… ακατονόμαστοι διαπλεκόμενοι. Έμμεσα, αλλά καταλυτικά αυξομειώνουν τις τάσεις και τις εντάσεις του Έλληνα για αμετροέπεια, λιγότερη πολιτική σκέψη, περισσότερη τηλεοπτική αποχαύνωση, πετυχαίνοντας για το ίδιο το σύστημα που το συγκροτούν αδιάφοροι πολιτικοί και τα… τρωκτικά του εύκολου χρήματος, το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Έτσι, φθάσαμε στην πολιτική και οικονομική παράλυση. Πτώχευσε η χώρα και μαζί πτώχευσαν τα όνειρα των Ελλήνων. Και επικρατεί ο ανεγκεφαλισμός. Και στήνεται ένα Οργουελικό σκηνικό με μαζοποιημένους πολίτες, που ακολουθούν τις τάσεις που τους επιβάλλονται. Σ’ όλους τους τομείς. Χωρίς προσωπική βούληση και βούλευμα. Οπότε χάνεται η προοπτική θεώρησης των πραγμάτων, ο έλεγχος, η κριτική και ο καθορισμός μιας στάσης ζωής.
Στάση ή τάση; Το δίλημμα εν πολλοίς δεν υφίσταται στην αποσαθρωμένη κοινωνία. Στάση μπορεί να έχει ο βουλόμενος και ο βουλευόμενος. Οι άλλοι ακολουθούν μια τάση. Γίνονται ουραγοί της φοράς των πραγμάτων. Αν, λοιπόν, η πολιτική μετακινεί τα επίπεδα ζωής ή τους δίνει την όποια κλίση, επιλέγει, παίρνει και την ανάλογη τάση, ροπή, φορά το κοινωνικό σύνολο.
Και σε ποια διαπίστωση καταλήγουμε; Σ’ αυτήν που συνομολογούν οι σκεπτόμενοι πολίτες. Όλοι αυτοί που καταλαμβάνονται από την οργή για όσα συμβαίνουν με τόση απροκάλυπτη αναίδεια. Όλοι αυτοί που γνωρίζουν την «καχεξία» της πολιτικής να αντισταθεί στις όποιες επιβολές, τις παλινωδίες, την αναγωγή, του εφικτού σε μυθοπλασία και τη διάσταση της πολιτικής υποτίμησης τούτου του λαού.
Οι διαφθορείς γνωρίζουν την πρακτική. Οι πολιτικοί σ’ ένα μεγάλο βαθμό γνωρίζουν ό,τι οι διαφθορείς γνωρίζουν. Κι ας υποκρίνονται το αντίθετο. Κι ας «καταγράφουν» απλώς τη διαφθορά. Κι ας ανταλλάσσουν διαξιφισμούς για όνου σκιά ή για τα αυτονόητα.
Όλοι τελικά γνωρίζουν. Και η κάθε ενδιαφερόμενη ομάδα από τη δική της πλευρά, τρέφει με προσδοκίες τον κοσμάκη. Και αυτός, θρεμμένος με προσδοκίες κατά τον ήχο των αναγκών, εκμηδενίζει κάθε λογική θεώρηση και κρίση. Και η ελληνική κοινωνία μετατρέπεται σ’ ένα εκτροφείο θηραμάτων, με ελλοχεύοντες κυνηγούς. Ελάχιστοι στο πολιτικό πεδίο οι αναζητητές του εφικτού και διερευνητές λύσεων, που να συνδυάζουν βατότητα με τη ρεαλιστική προσδοκία.
Οι άλλοι, οι μη συμμετέχοντες στα ποικιλόμορφα διαπλεκόμενα κυκλώματα, άλλοτε έμπλεοι ενθουσιασμού και άλλοτε απογοήτευσης, χάνουν την πυξίδα της πραγματικότητας, που διασφαλίζει τη μόνη δυνατότητα πρόσβασης, στην ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Ένα «καλύτερο αύριο…». Πώς, αλήθεια, προσδιορίζεται το περιεχόμενο αυτής της αναμασημένης απ’ όλους φράσης;  
Πώς μπορεί να υπάρξει ένα καλύτερο αύριο, όταν τίποτα δεν λειτουργεί πολιτικά σαν σύνολο. Κι όσοι προσπαθούν να λειτουργήσουν, υποχρεώνονται να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν απλώς, καταβάλλοντας τα επίχειρα της διαφωνίας ή αρκούμενοι στα ψιχία της συμφωνίας.
Και δυστυχώς, ο λαός έρχεται αντιμέτωπος μόνο με το αποτέλεσμα, που είναι κατά κανόνα οδυνηρό. Η πρόθεση και η διαδικασία είναι προνόμιο των πολιτικών. Και έτσι συντελείται η υποτίμηση της πολιτικής υπόστασης του Έλληνα. Το προνόμιο αυτό εκλαμβάνεται ως αυθαίρετο δικαίωμα. Η διασφάλιση των πολιτικών κεκτημένων δεν επιχειρείται με τη λογική εκτίμηση και το ενδιαφέρον, αλλά με τη λογική υποτίμηση. Κι αυτό διαπιστώνεται από τον πλεονασμό των ετερόκλητων δηλώσεων, αποφάσεων και πράξεων, που γίνονται τετελεσμένες επιβολές.
Πού πάνε τα πράγματα; Όπου τα πάνε. Ο λαός μαντρωμένος στην ανασφάλειά του. Ο μέσος πολίτης εγκλωβισμένος σ’ ένα πλαίσιο κομματικής εσωφθαλμίας και δημοσιογραφικής υπερβολής. Να βιώνει τις αντιδράσεις και τις διαπλεκόμενες μίξεις του συνασπισμού των μετρίων και των ασπόνδυλων. Να παρακολουθεί συγκεκριμένους πολιτικούς με εξουσιαστική περιβολή να βάζουν την καρδιά στα… σκέλια τους και να αλυχτάνε. Κι αν κάποιοι αποτολμούν και αρθρώνουν λόγο ευθύνης και αλήθειας, τα «διυλιστήρια» των διαπλεκόμενων δουλεύουν σε εικοσιτετράωρη βάση, για να αποδείξουν με χημικές μίξεις και αλχημείες, πως η αλήθεια είναι παγίδα!..
Εγκλωβισμένος ο λαός στην ασφυκτική αλήθεια της απάτης, στις ψευδεπίγραφες αντιδράσεις εναντίον της διαφθοράς, στους ρητορικούς διαπληκτισμούς, στην ανάγκη της καθημερινότητας και στο «κάλλιο πέντε και στο χέρι», εγκαταλείπεται από την ορθή σκέψη και την πολιτική συνείδηση.
Όμως, ο λαός θέλει να ελπίζει και να… δραπετεύει στο όνειρο. Και οι…ακατονόμαστοι της διαπλοκής γνωρίζουν αυτές τις ανάγκες του λαού. Και του δημιουργούν το «όνειρο» και την «ελπίδα». Με τρόπο δεξιοτεχνικό. Φαίνεται σαν αληθινό, αλλά είναι πλαστικοποιημένο όνειρο. Παγιδεύεται ο κοσμάκης σε «πλαστικά» όνειρα. Και εθίζεται στο «μηδέν εν», στο «τίποτα» που αποτελεί την κυριαρχία της απαξίας. Και δέχεται το «ελάχιστο» που το ανάγει σε πολύ και σημαντικό. Και ενθουσιάζεται. Και χειροκροτεί. Και ηδονίζεται ακόμη και με την ιδέα της πρόσκαιρης δημιουργίας. Και νομίζει ότι παλεύει…
Στην πραγματικότητα γίνεται παθητικός θεατής και ταυτόχρονα άβουλος συντελεστής των δρώμενων με φόντο το Οργουελικό σκηνικό. Ένα, κατά τα άλλα, περίτεχνο σκηνικό, που του στήσανε οι μεταπράτες των ελπίδων του και οι παγιδευτές των ονείρων του…
Το δόγμα η «Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει» είναι επικίνδυνο, γιατί αποτελεί το θεμέλιο της «εθνικής παραίσθησης» σε μια πραγματικότητα που αλλάζει καθημερινά και καταγράφει χαμένες ευκαιρίες. Ο «μη θάνατος» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην «ζωή»…
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αν και όλα μαζί συγκροτούν δεκαετίες απογοητεύσεων, άρχισε να διαφαίνεται τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο η ανάγκη νέων στόχων και νέας στρατηγικής. Το ερώτημα είναι αν οι κ.κ. Παπανδρέου και Σαμαράς είναι σε θέση να το αντιληφθούν, έχοντας εμπλακεί σε μια ξέφρενη κούρσα λαϊκισμού, και στην στρουθοκαμηλική αντιμετώπιση της οικονομικής πραγματικότητας. Επιχειρώντας να σηματοδοτήσουν την παρουσία της στο πολιτικό προσκήνιο υπό μορφή πρόχειρου θεάματος, με την άφθονη έκκριση σιέλου, που συνοδεύει τα επιχρυσωμένα λόγια τους.
Πολύ φοβάμαι ότι έχουν την εντύπωση ότι απευθύνονται σε… Λωτοφάγους. Και η πολιτική ιστορία διδάσκει ότι όποιος ολισθαίνει απλώς στον λαϊκισμό και ενεπίγνωστα θεωρεί ότι όλα πάνε ή θα πάνε καλά, τότε σύντομα θα διαπιστώσει ότι θα καθίσει «επί τον ποταμόν Βαβυλώνος», για να κλαίει τη μοίρα του.
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΥΡΜΟΓΛΟΥ

Ο Στέλιος Συρμόγλου, Ph.D., είναι δημοσιογράφος-πανεπιστημιακός.