Η Ελλάδα, τα Πετρέλαια και Άλλες Ιστορίες...

     Τους συναντάς πλέον παντού

Ανθρώπους από όλες τις κοινωνικές τάξεις, όλα τα μορφωτικά επίπεδα, όλα τα επαγγέλματα. 

Έλληνες που είναι πεπεισμένοι - πολλοί απ' αυτούς πολύ βαθιά - πως το ελληνικό υπέδαφος είναι περίπου το Ελ Ντοράντο της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου. 

Αρκετοί δε επεκτείνουν τη σκέψη τους σε τέτοιο βαθμό που πιστεύουν επίσης ότι κάτω από τα βουνά, τα λαγκάδια και τις ραχούλες είναι κρυμμένα πολύτιμα μέταλλα, διαμάντια, ζαφείρια και μπριλάντια.
     Εγώ από την πλευρά μου θα δηλώσω απερίφραστα τη μεγαλειώδη άγνοιά μου σχετικά με την πραγματικότητα ή όχι αυτών των υποθέσεων. 
Όμως θα προσπαθήσω να καταγράψω και να αναλύσω αυτή τη διάχυση στην ελληνική κοινωνία τέτοιων πεποιθήσεων καθώς και τη χρησιμότητα αυτών για τα ελληνικά πράγματα.
     Αν παρατηρήσουμε λοιπόν την πορεία αυτών των αντιλήψεων θα ... διαπιστώσουμε ότι ξεκίνησαν από το περιθώριο του κεντρικού δημόσιου διαλόγου, αρχικά περιορισμένες σε ένα κύκλο πολιτών, πολιτικών και δημοσιογράφων με ροπή προς τον αστικό μύθο και τις ευχάριστες - αλλά ανούσιες κατά τα άλλα - εναλλακτικές ερμηνείες της ιστορίας. 
Το ενδιαφέρον επιχείρημα που ακούει κανείς αν προσπαθήσει να ανατρέψει αυτές τις απόψεις δεν είναι άλλο από το κλασσικό: 

"Κι εσύ που ξέρεις ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα;". 

Που ξέρεις δηλαδή ότι δεν υπάρχει πετρέλαιο, που ξέρεις ότι οι Γερμανοί, οι Αμερικάνοι, οι Κινέζοι ή όποιοι άλλοι δεν έχουν βάλει στο μάτι τα κοιτάσματα, που ξέρεις εσύ - ο μικρός, ο άσχετος, ο αφελής - ότι δεν αποτελούν τα ιστορικά γεγονότα απλώς μια συγκάλυψη σε κινήσεις του παρασκηνίου ώστε να υποχρεωθεί η Ελλάδα στην "παράδοση" του ορυκτού της πλούτου; 
Δεν το ξέρεις. Κι εκείνη τη στιγμή που σε ρωτούν δε διαθέτεις ούτε την τεχνική γνώση, ούτε ένα κάρο επιστήμονες, βιβλιογραφία, ντοκουμέντα ώστε να το υποστηρίξεις. Και κάνεις στην άκρη.
     Από τους κύκλους αυτούς λοιπόν - ορισμένα μέλη των οποίων όντως κέρδισαν αρκετά από την πώληση αυτών των μέχρι στιγμής υποθετικών "κοιτασμάτων" μέσω βιβλίων, εκπομπών ή συμμετοχής τους στην πολιτική - το όλο ζήτημα πέρασε και στην ευρύτερη κοινωνία. 
Σε μια συγκυρία όπου η κοινωνία βρέθηκε μπροστά σε κοσμοϊστορικές εξελίξεις, οικονομικές και άλλες, σε μια εποχή όπου παγιωμένες αντιλήψεις άρχισαν να καταρρέουν υπό το βάρος μιας πρωτοφανούς κρίσης. 
Άρα σε μια κοινωνία ευάλωτη, έτοιμη να "ακούσει" νέου τύπου μύθους, νέες δικαιολογίες για το τραγικό της κατάστασης, γιατί να το ξέρεις: καμιά κοινωνία δεν παραδέχεται τα λάθη της. 
Πάντοτε αναζητά φταίχτες και υπαιτίους. Και διεξόδους εκτός του επιστητού. Κάποτε ήταν ο μύθος του "Μαρμαρωμένου Βασιλιά" που οπωσδήποτε θα σηκωνόταν να κυνηγήσει τους Τούρκους - γιατί η κοινωνία δεν μπορούσε να αποδεχτεί τα λάθη της ούτε να συνηθίσει στην ιδέα μιας τραγικής ήττας - μετά άρχισαν οι μύθοι για το "Θεό της Ελλάδας" που δεν μπορεί παρά να μην έχει "υπογράψει την ελευθερία μας" και μεταλλάσσεται σήμερα στα περίφημα πια "πετρέλαια" που όλοι τα θέλουν διακαώς και κάνουν το παν για να μας τα πάρουν. Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι μύθοι κάθε είδους δεν έχουν την αξία τους στην εξέλιξη ενός έθνους. Αξία σεβαστή και πολλαπλώς χρήσιμη. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση του "πετρελαϊκού μύθου";
     Στην ευρύτερη κοινωνία λοιπόν η συζήτηση περί πετρελαίων και κοιτασμάτων πέρασε όχι μέσα από τα κανάλια της οικονομίας, εγχώριας ή διεθνούς, αλλά μέσα από μια ιδιότυπη τηλεοπτική "πώληση". Πλέον "πωλείται" η συγκεκριμένη ιστορία από σοβαρούς αναλυτές, δημοσιογράφους, ΜΜΕ. Και βεβαίως έρχεται και το ελληνικό κράτος να "απαντήσει" σ' αυτήν την ιστορία με το μοναδικό τρόπο που ξέρει να εφαρμόζει, με τη γνωστή καταστροφική "επιτυχία" του όπως αποδείχθηκε όλα αυτά τα χρόνια: με τη συγκρότηση ενός ακόμα δημόσιου - και πανάκριβου συμπληρώνω για το περίπου πτωχευμένο κράτος μας - οργανισμού, που θα αναλάβει με την συνήθη - φαντάζομαι - και "δαιμόνια" κρατική επιχειρηματικότητα και αποτελεσματικότητα ( ανάλογη με εκείνη που εφαρμόσθηκε στον ΟΣΕ, στην Ολυμπιακή και σε τόσους άλλους τομείς) να αποκαλύψει τι κρύβεται στο ελληνικό υπέδαφος!
       Συνοψίζοντας μέχρι εδώ, έχουμε να κερδίζουν από την όλη ιστορία:

• Τους κάθε λογής πολιτικούς που έχουν ένα επιπλέον ακροατήριο έτοιμο να υποκύψει σε ένα ακόμη "κλείσιμο του ματιού": "δεν φταίμε εμείς για ότι έγινε...μας πολεμούν οι ξένοι για τα πετρέλαια...". Το "μάτι" του πολιτικού μπορεί να "κλείσει" τσαχπίνικα και σε άλλες κατευθύνσεις:"Μην ανησυχείτε για το σκληρό πρόγραμμα λιτότητας...μόλις εξορυχθούν τα πετρέλαια..."! Για να μην αναφέρω διορισμούς, διαφθορά και το γνωστά "παραδοσιακά" πάρε-δώσε που συνοδεύουν ανέκαθεν τη "δημόσια επιχειρηματικότητα". Επίσης μην ξεχνάτε ότι η όλη ιστορία δημιουργεί πολύ εύκολα "εχθρούς" (Ευρωπαίους, Αμερικάνους, ανώνυμα διεθνή συμφέροντα ακόμη και όσους εγχώριους κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση) το καλύτερο "θερμοκήπιο" παραγωγής πολιτικής απενοχοποίησης.
• Τους δημοσιογράφους και το λοιπό "κόσμο" των ΜΜΕ. Ποιος θυμάται το "Νερό του Καματερού"; Κανείς! Κι όμως, φτιάχτηκαν δημοσιογραφικές καριέρες, ανέβηκαν τιράζ εφημερίδων σε εποχές δύσκολες και οικονομικά αναιμικές. Σήμερα, ανεβαίνουν ποσοστά τηλεθέασης, άρα και μεγαλώνουν κομμάτια διαφημιστικής πίτας, πωλούνται βιβλία, στήνονται "μαγαζιά" πάνω στο - μέχρι στιγμής ανύπαρκτο σημειώνω - "ελληνικό πετρέλαιο".
• Επί μέρους εν δυνάμει τηλε-περσόνες, καθηγητές και πάσης φύσεως "ειδικούς", οι οποίοι -μην αμφιβάλλετε - θα προσπαθήσουν να εξαργυρώσουν στην πρώτη ευκαιρία την αναγνωρισιμότητα με μια πολιτική θέση, βεβαίως προσοδοφόρα. 

       Τελειώνοντας, θα κάνω μια υπόθεση εργασίας.  
Ας πούμε ότι η Ελλάδα επιπλέει πάνω στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. 
Ας πούμε επίσης, έτσι για χάρη της κουβέντας, ότι το ελληνικό υπέδαφος κατακλύζεται από ορυκτό πλούτο. 
Τι θέλεις; Διαμάντια; Ουράνιο; Αν και το μόνο ορυκτό που μάλλον έχουμε σε αφθονία είναι το "Λαμόγιο" εμείς ας το ξεχάσουμε. Ας υποθέσουμε ότι κάτω από τους ορεινούς μας όγκους βρίσκεται συγκεντρωμένος ο θησαυρός του Αλή Μπαμπά ενώ οι σαράντα κλέφτες έφυγαν για διακοπές. Θα σου θέσω λοιπόν ορισμένα ερωτήματα:

• Τι σε κάνει να πιστεύεις ότι μια χώρα με τους παραγωγικούς της πόρους προσανατολισμένους σε βασικά τρεις τομείς: Υπηρεσίες, Τουρισμό και Ναυτιλία μπορεί να αναδιατάξει την οικονομία της σε ορατό χρονικό ορίζοντα ώστε να καταστεί μια χώρα βαριάς βιομηχανίας εξόρυξης ορυκτού πλούτου; Για να το θέσω πιο απλά: Τα ελληνικά πανεπιστήμια παράγουν κατά χιλιάδες φιλολόγους, μαθηματικούς, φυσικούς, γιατρούς, δικηγόρους και άλλες τέτοιες "κρίσιμες" ειδικότητες. Πόσους μεταλλειολόγους, μηχανικούς και ειδικούς στην οικονομία της βαριάς βιομηχανίας βγάζεις; Ελάχιστους. Πόσες ελληνικές βιομηχανίες έχουν τεχνογνωσία εξόρυξης και πόσες ασχολούνται με μεταποίηση; Πόση ελληνική τεχνογνωσία έχεις ή πόση μπορείς να διαθέσεις στο συγκεκριμένο τομέα και σε πόσο χρόνο;
• Ας πούμε ότι παραβλέπουμε και το παραπάνω. Δηλαδή, ας θεωρήσουμε ότι το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα πολύτιμα μέταλλα μας τρέχουν από τα μπατζάκια και υπάρχουν και καμιά δεκαριά ξένες βιομηχανίες και εταιρείες που είναι έτοιμες να εγκατασταθούν, με τους δικούς τους ειδικούς και με τη δική τους τεχνογνωσία να αρχίσουν την εξόρυξη. Ποιοι θα εργασθούν σε αυτή τη βιομηχανία και με ποιους όρους; Το εργατικό μας δυναμικό είναι στη μεγάλη του πλειοψηφία γηρασμένο - λόγω δημογραφικού - και καταρτισμένο σε εντελώς διαφορετικούς κλάδους. Ταυτόχρονα, το εργασιακό πλαίσιο - νομικό, συνδικαλιστικό και άλλο - είναι πλήρως προσανατολισμένο στην παροχή υπηρεσιών. Δεν είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε να καλύπτει τις ανάγκες της βαριάς βιομηχανίας, των συχνών και πολύπλοκων εργατικών και βιομηχανικών ατυχημάτων. Σε πόσο χρόνο μπορεί να αλλάξει και σε πόσο χρόνο μπορεί να προσαρμοστεί το εγχώριο εργατικό δυναμικό μπορεί να προσαρμοστεί σ' αυτό;
• Ας ξεπεράσουμε και τα δύο παραπάνω προβλήματα. Ας πούμε λοιπόν ότι έχουμε τον απόλυτο ορυκτό πλούτο, ότι οι ξένες εταιρείες "καίγονται" να έρθουν και να αρχίσουν το "ντούπου-ντούπου" της εξόρυξης και φέρνουν μαζί τους και τους εργαζόμενους και την τεχνογνωσία πακέτο. Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία να δεχθεί την λειτουργία μιας εξέδρας εξόρυξης έξω από ένα ελληνικό τουριστικό νησί; Δηλαδή πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία να δεχτεί το κλείσιμο μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, την απόλυση του προσωπικού, την απομείωση της αξίας γης και ακινήτων στην άλλοτε προνομιούχα περιοχή, προς όφελος της εθνικής οικονομίας; Σε πόσο χρόνο θα τελεσιδικήσουν στην ελληνική δικαιοσύνη οι ατελείωτες προσφυγές για την περιβαλλοντική επιβάρυνση, πίσω από τις οποίες ενδεχομένως να υποκρύπτονται τοπικά συμφέροντα οικοδομικών συνεταιρισμών, ιδιοκτητών αυθαιρέτων, δημάρχων, καταστηματαρχών και άλλων; Να σου θυμίσω τι έγινε με την ανάλογη προσπάθεια των υποτιθέμενων επενδύσεων από το Κατάρ στον Αστακό;
• Σήμερα νιώθω γενναιόδωρος. Θα ξεπεράσουμε όλα τα παραπάνω. Και τα πετρέλαια υπάρχουν και οι εταιρείες έρχονται και μας φέρνουν και δικούς τους εργάτες και ειδικούς και ξαφνικά από το πουθενά ο Γιώργος σου φτιάχνει ένα "Super Fast Track" δηλαδή φτιάχνει τον απόλυτο νόμο περί επενδύσεων και ξεπερνά όλα τα εμπόδια, νομικά, οικονομικά και άλλα. Θα σου δώσω κι άλλο αέρα. Θα δεχτώ ότι ξαφνικά επίσης όλες οι πολιτικές, κοινωνικές και συνδικαλιστικές "δυνάμεις" συμφωνούν στον κοινό στόχο. Ο Τσίπρας αγκαλιά με τον Πρόεδρο της πετρελαϊκής που θα έρθει να ανακοινώνουν μαζί με τον αρχι-συνδικαλιστή του συνδικάτου που οπωσδήποτε θα συγκροτηθεί ότι δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο στην εξόρυξη. Όλοι εργάζονται προς το κοινό καλό. Και βγαίνει το πετρέλαιο. Που θα το πας; Πόσοι αγωγοί περνάνε από την Ελλάδα και που πηγαίνουν; Να σου θυμίσω πόσο χρόνο χρειάζεται ώστε να γίνει πραγματικότητα ο "Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη"; Έχεις δηλαδή εκείνες τις διεθνείς συμμαχίες και σχέσεις ώστε να δρομολογηθούν  οι αγωγοί που θα μεταφέρουν το πετρέλαιο ή το αέριο; Να στο θέσω πιο απλά. Αν εξαιρέσεις την Ιταλία, με όλους τους άλλους γείτονες είσαι στα "μαχαίρια" που λένε. Αλβανία θες; Σκόπια; Βουλγαρία; Τουρκία; Είναι έτοιμη η ελληνική εξωτερική πολιτική και βεβαίως και η ελληνική κοινωνία να αποδεχθεί "υποχωρήσεις" ή "συμβιβασμούς" σε μια ατζέντα θεμάτων που έχει αναγορεύσει σε "εθνικά" ώστε να πουλήσει πετρέλαιο; 
• Άιντε να τα ξεπεράσω όλα. Να μην επαναλάβω τις παραπάνω παραδοχές, ας τις θεωρήσω αυτονόητες και θα σε πάω ένα ακόμη βήμα παραπέρα. Όλα καλά λοιπόν και επιπλέον η Ελληνική Κυβέρνηση και η κοινωνία ταυτόχρονα κατορθώνει να μην κάνει κανένα συμβιβασμό. Δεν θέλετε Αλβανοί, Σκοπιανοί, Βούλγαροι και Τούρκοι; Σκασίλα μας μεγάλη βρε! Θα μεταφέρουμε το πετρέλαιο στην Ιταλία. Φίλοι και συνεταίροι. Όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Ένα μικρό θέμα! Ξέρεις, υπάρχουν ήδη χώρες που τα έχουν κάνει όλα αυτά! Η Λιβύη, ας πούμε. Η Αλγερία επίσης. Κι άλλες χώρες πολλές. Κι ο ανταγωνισμός "σπάει κόκαλα" στον ενεργειακό τομέα.

  Σκληρή η πραγματικότητα όταν αποχωρίζεται από το μύθο. Δυστυχώς, η χώρα μας ενώ αδυνατεί να διαχειριστεί τους ορατούς της θησαυρούς, πολύ εύκολα προστρέχει να υιοθετήσει τα φληναφήματα περί διαχείρισης του "κρυμμένου πλούτου". Βεβαίως, όλο αυτό το σκηνικό το συναντάμε συστηματικά σε κοινωνίες που βρίσκονται υπό πίεση. Εκεί αναπτύσσονται θεωρίες, αστικοί μύθοι και συνωμοσιολογικά σενάρια που "απαλύνουν" τον συναισθηματικό φόρτο του κοινωνικού συνόλου. Κι εκεί ακριβώς βρίσκουν εύφορο έδαφος διάφοροι ώστε να θησαυρίσουν πραγματικά.
  Δεν υπάρχουν ούτε μαγικές λύσεις, ούτε "κρυμμένοι θησαυροί". Πίσω από όλες τις οικονομικές θεωρίες, τις περισπούδαστες αναλύσεις, τα "κόλπα" των μάγων των αγορών, τους ειδικούς βρίσκεται μια αιώνια σταθερά: η πολλή δουλειά. Ως κοινωνία ψάξαμε να βρούμε άπειρες δικαιολογίες, ο καθένας από την πλευρά του, ώστε να αποφύγουμε να αντικρίσουμε αυτήν την σκληρή πραγματικότητα. 

Σαν τον τεμπέλη μαθητή του σχολείου ο οποίος εφευρίσκει "διεξόδους" ώστε να αποφύγει τη μελέτη: Του φταίνε οι κακοί καθηγητές, οι κακοί συμμαθητές του, οι εγκαταστάσεις του σχολείου, θεωρεί ότι θα τον "τρέφει" αιωνίως ο πλούσιος μπαμπάς του και εν τέλει  αν όλα αποτύχουν θα του βρει δουλειά το ισχυρό κοινωνικό του δίκτυο. 

Ενίοτε πιστεύει και τη γιαγιά του που είδε όνειρο ότι θα γίνει διευθυντής σε μια μεγάλη εταιρεία γιατί "είναι καλό παιδί", οπότε κατόπιν όλων αυτών η σκληρή μελέτη περιττεύει. 

Έτσι και η ελληνική κοινωνία. Όσο δεν μαθαίνει το "μάθημά της" ότι σε τούτο τον κόσμο η μοναδική οδός προς την ευημερία περνάει μόνο μέσα από τη σκληρή κι επίπονη δουλειά, τόσο τα "δίδακτρα" που θα της ζητά η Ιστορία για να της διδάσκει ξανά και ξανά το ίδιο μάθημα θα γίνονται  ολοένα και πιο ακριβά. 

 http://tyxaios.blogspot.com/2010/12/blog-post.html