Για χρήσιμη αυτογνωσία

Ο αείμνηστος σύγχρονος φιλόσοφος και πρώτος εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας μετά τη Μεταπολίτευση Κωνσταντίνος Τσάτσος πριν από κάποιες δεκαετίες έδωσε στη δημοσιότητα μετάφραση αποσπασμάτων από επιστολές του ρωμαίου συγκλητικού Μενένιου Απιου προς τον φίλο του Ατίλιο Νάβιο, ο οποίος επρόκειτο να τον διαδεχθεί στη διακυβέρνηση της Αχαΐας. 

Σ΄ αυτές τον συμβουλεύει για το πώς μπορεί να χειριστεί τους Ελληνες αξιοποιώντας κυρίως τα ελαττώματά τους.

Οι πάπυροι αυτοί με την αλληλογραφία των εν λόγω ρωμαίων αξιωματούχων βρέθηκαν στην τοποθεσία Οξύρρυγχος της Αιγύπτου, εξ ου και ονομάστηκαν......Οξυρρύγχειοι Πάπυροι. 

Καθώς αποσύρομαι για τις ετήσιες διακοπές μου και συνεπώς από τις επάλξεις του σχολιασμού και της επικαιρότητας, σκέφθηκα ότι θα ήταν χρήσιμο περισσότερο από ποτέ για την αυτογνωσία μας, να παρουσιάσω στα προσεχή σημειώματά μου μερικές από τις εκπληκτικής επικαιρότητας και συνεπώς διαχρονικότητας διαπιστώσεις του Μενένιου Απιου που διασώθηκαν πριν από 2.300 χρόνια.

«Ο Ελληνας είναi πιο εγωιστής από εμάς και συνεπώς από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι “πάντων χρημάτων μέτρον” κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο, αυθαίρετο και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο, ορθώνεται το “εγώ” των Ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία,πρώτοι αυτοί,όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με τη σκέψη τους. Χάρις σε αυτό βλέπουν με τα μάτια τους και όχι με τα μάτια εκείνων που είδαν πριν από αυτούς.

(…) Ομως ήρθανε καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες. Και εμείς τους συναντήσαμε σε τέτοιους καιρούς και γι΄ αυτό η κρίση μας γι΄ αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή που κάποτε καταντά άδικη. Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια. Απορείς πώς η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετώνέχει τόση λίγη πίστη στον νόμο. Πείθονται μόνο στα ρήματα τα δικά τους και ή αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο ανάλογα με τα κέφια της στιγμήςή,όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους ή τη βία ή τον δόλο. Α! πόσο την χαίρεται ο Ελληνας την εύστροφη καταδολίευσή τους, τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλλουν τους νόμους σε ράκη! Ο Ελληνας έχει την πιο αδύναμη μνήμη από μας, έχει λιγότερη συνέχεια. Θες να σαγηνεύσεις την εκκλησία του δήμου σε μια πόλη ελληνική; Πες τους:“Σας υπόσχομαι αλλαγή”. Πες τους:“Θα θεσπίσω νέους νόμους”.

Οι Ελληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν επάνω από τα πράγματα.Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής τους περίπτωσης, ακόμα κι όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην εκκλησία ή στο δικαστήριο. Ο Ελληνας ζητεί από τον νόμο δικαιοσύνη για τη δική του προσωπική περίπτωση. Εάν τύχει και ο νόμος, δίκαιος στην ολότητά του και δεν ταιριάζει σε λίγες περιπτώσεις όπως η δική του,δεν μπορεί να το παραδεχθεί.Δεν δέχεται να θυσιάσει την δική του περίπτωση, το δικό του εγώ σε έναν νόμο σκόπιμο και δίκαιο στη γενικότητά του». Εξαιρετικά επίκαιρη η κατάληξη που ανατρέπει τον βουλγαράκειο ισχυρισμό, «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό», καθώς και την κομμουνιστοφασιστική παρελαύνουσα διακήρυξη «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη».

Αλλά η ψυχανάλυση του Ελληνα θα συνεχισθεί και την επόμενη Κυριακή.

του Γιάννη Μαρίνου στο ΒΗΜΑ