Το «μπρίκι» που βράζει…

Γράφει ο Βασίλης Χασιώτης

Χώρες BRIC´s : Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα. Οι χώρες που αναμένεται να πλήξουν την καθολική παγκόσμια πρωτοκαθεδρία των νυν Δυτικών Μεγάλων Δυνάμεων (και της Ιαπωνίας.)
Μάλιστα, απ’ αυτές τις τέσσερεις αναδυόμενες μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, ήδη η Κίνα και η Ινδία εμφανίζονται ως τα «φαβορί» σ’ αυτή τη κούρσα της ανακατανομής της παγκόσμιας οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος, κάτι που ως διαδικασία άρχισε εδώ και 20 περίπου χρόνια, ενώ η όλη διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη χωρίς να είναι ορατή η «ολοκλήρωσή» της τουλάχιστον στις επόμενες μία ή δύο δεκαετίες. Εκτός αν…

Το παγκόσμιο γεωστρατηγικό «μπρίκι» βρίσκεται πάνω στην εστία, σε μια μάλλον χαμηλής έντασης φωτιά. Το αν κάποια στιγμή, κάποιο χέρι αυξήσει την ένταση της φωτιάς και το νερό περάσει γρηγορότερα στη φάση του έντονου ζεστάματος κι από εκεί του κοχλασμού –οπότε και θάναι έτοιμο το «περιεχόμενο» να «σερβιριστεί» στο σερβίτσιο που ούτως ή άλλως είναι έτοιμο γι’ αυτό το σκοπό στο παγκόσμιο τραπέζι – αυτό, κανείς δεν το γνωρίζει με σιγουριά.
Απ’ αυτό το «μπρίκι» θα ξεπηδήσει η αυριανή υπερδύναμη και το αντίπαλό της δέος… Και καθώς φαίνεται, τα επόμενα κέντρα των μεγάλων αποφάσεων, θάναι στην Ασία.


Μέσα στο νερό του μπρικιού αυτού, βράζουν οι Μεγάλες Δυνάμεις που διαμορφώθηκαν στον προηγούμενο αιώνα, και κύρια μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο….....
Η καμπύλη του κύκλου ζωής τους έχοντας ήδη φτάσει από πολλού στο στάδιο της ωριμότητας, δεν μπόρεσε να αναστρέψει τη κλίση της και να δρομολογήσει μια εξισορροπητική κατ’ αρχήν και αυξητική στη συνέχεια (νέα) πορεία, μα αντίθετα, όπως πάμπολλοι κύκλοι ζωής, στη ζωή, στην οικονομία, την πολιτική, τείνουν να εισέρχονται στο επόμενο στάδιο από εκείνο της ωριμότητας, που είναι της παρακμής. Στον κύκλο αυτό, συνεχώς κάποιοι εισέρχονται και κάποιοι εξέρχονται, ενώ οι πολύ προικισμένοι «παίκτες» μπορούν έγκαιρα να ξαναδημιουργούν τις συνθήκες της ανανέωσής τους, ώστε χωρίς να βγουν απ’ το «παιχνίδι», απ΄ την «αγορά», να ξαναδημιουργούν τις προϋποθέσεις για ένα νέο κύκλο.
Όμως, εδώ, φαίνεται ότι οι Παλιές Μεγάλες Δυνάμεις, του Παλιού Κόσμου, έφτασαν στο ολοκληρωτικό τους τέλος, τουλάχιστον σ’ αυτή την ιστορική φάση. Νέες Δυνάμεις αναδύονται, και η λέξη «Νέα Παγκόσμια Τάξη των Πραγμάτων», δεν θα έχει το νόημα που είχε ίσαμε τώρα, όπου, αν αποφλοιώναμε τις λέξεις απ’ τα περιττά λεκτικά φτιασίδια τους, θα βλέπαμε ότι επρόκειτο για αλλαγές μάλλον του περιτυλίγματος παρά της ουσίας.
Αν μάλιστα επαληθευτεί η εκτίμηση αρκετών –ή πολλών;- ότι οι δυο πιο επικρατέστεροι «παίκτες» των χωρών BRIC είναι η Κίνα και η Ινδία, τότε, δοθέντος του εξαιρετικά ισχυρού ρόλου που παίζει η παράμετρος «πολιτισμός» στην οικονομία ως οργάνωση μα και ως περιεχόμενο δράσης, αλλά και στη πολιτική και τη κοινωνία, τότε, με βάση και το επίσης δεδομένο ότι οι ρυθμιστές των παγκόσμιων πραγμάτων, τείνουν να προσαρμόζουν τον κόσμο στις δικές τους εν γένει αντιλήψεις γι’ αυτόν (επομένως και στα πολιτισμικά τους πρότυπα), βρισκόμαστε προ γεωστρατηγικών εξελίξεων –όσο κι αν η δική μου γενιά μάλλον δεν θα προλάβει να τις δει στο στάδιο της ωριμότητάς τους-, όπου η Νέα Τάξη Πραγμάτων, που θα είναι μη Δυτικού πολιτισμικού προσανατολισμού, αναμφίβολα θα εκπλήξει τη Δύση, και θα την εκπλήξει μάλλον δυσάρεστα, ακόμα κι αν το ισχυρό παγκόσμιο δίπολο δεν θα είναι η Κίνα και η Ινδία, μα μια από τις δυο αυτές χώρες, και η άλλη κάποια άλλη (π.χ. η Ρωσία).
Πάντως, η βασιλεία των ΗΠΑ και των πρώην Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης, νομίζω ότι έχει εισέλθει σε μια εξαιρετικά αβέβαια για το μέλλον της περίοδο.
Τα επιχειρήματα υπέρ του τέλους τους, φαίνεται να υπολείπονται σε αριθμό μα και σε πειστικότητα από τα επιχειρήματα υπέρ μιας προοπτικής «ανάνηψής» τους –αλήθεια όμως, μέσα σε ποια κολυμπήθρα;


Από την άλλη δεν λείπουν και οι εκτιμήσεις, ότι τα πράγματα δεν θα εξελιχτούν τόσο καταστροφικά για την «Δυτική υπόθεση», και βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να αγνοεί και την άλλη άποψη, πολύ περισσότερο, όταν δεν διατηρεί για τον εαυτό του το προνόμιο του «προφητεύειν» ή έστω του «ορθώς εκτιμάν» τα πράγματα.
Έτσι για παράδειγμα ήδη ο Zbigniew Brzezinski (Η Μεγάλη Σκακιέρα, εκδ. Νέα Σύνορα – Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα, 1998, σελ. 261 (και ιδίως 271) και πέρα), επιχειρηματολογεί με βάση τα οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα της Κίνας, γιατί η χώρα αυτή μπορεί να παίξει παρά το ρόλο μάλλον μιας περιφερειακής παρά μιας παγκόσμιας δύναμης, ενώ την ίδια στιγμή τονίζει τον ρόλο της Ιαπωνίας στο παγκόσμιο γεωστρατηγικό γίγνεσθαι.
Και σε ό,τι αφορά τον μελλοντικό ρόλο της Ιαπωνίας, πράγματι, δεν πρέπει κανείς να βγάζει τη χώρα αυτή απ’ τους υπολογισμούς του, όμως, σε ό,τι αφορά την Κίνα, έχω την άποψη ότι ουδόλως στερείται εκείνων των «προσόντων» που στο παρελθόν αποτέλεσαν το αίτιο της ανόδου των νυν Παλαιών Μεγάλων Δυνάμεων.
Έχει μια οικονομία που αναπτύσσεται ραγδαία, με μεθοδικότητα «ρουφά» στη κυριολεξία know-how θυσιάζοντας ακόμα και ζητήματα ιδεολογικής ορθοδοξίας για το λόγο αυτό (κάτι πολύ σημαντικό για ένα κομμουνιστικό καθεστώς), έχει ένα σημαντικό «όγκο» τόσο σαν έκταση χώρας μα και σαν πληθυσμό, έχει πλουτοπαραγωγικές πηγές που δείχνει να έχει τη θέληση και την ικανότητα να τις αξιοποιήσει για την υπόθεση της προώθησης της στρατιωτικής και πολιτικής της εθνικής (και παγκόσμιας) ισχύος, έχει πολιτικές ηγεσίες διαχρονικά που ξέρουν να εξυπηρετούν τα κινεζικά συμφέροντα περιορίζοντας κατά το δυνατόν τα «ανεπιθύμητα ανταλλάγματα», και το κυριότερο όλων :
το «παγκόσμιο χωριό», φαίνεται να μην «αστυνομεύεται» πλέον επαρκώς από τους παραδοσιακούς παγκόσμιους χωροφύλακες, φαίνεται να υπάρχουν ολοένα και περισσότερες συνοικίες χωρίς ένα ξεκάθαρο «προστάτη» του «νόμου και της τάξης», ενώ και οι ίδιοι οι «παγκόσμιοι χωροφύλακες» έχουν χάσει πολύ απ’ την παλιά ζωντάνια και αποτελεσματικότητά τους.
Είναι όμως αλήθεια ότι οι Παλιές Μεγάλες Δυνάμεις, δεν παύουν να υπεραμύνονται των ζωτικών τους χώρων. Το (νέο) ΝΑΤΟ π.χ., ή οι χωρίς προσχήματα πολεμικές εμπλοκές των ΗΠΑ τα τελευταία είκοσι χρόνια (για να μη πάμε παραπίσω), αποτελούν παραδείγματα τέτοιων επιδιώξεων.


Άλλωστε, κανείς δεν περιμένει κάποιος να παραδώσει την εξουσία του αμαχητί. Ευχόμαστε μονάχα, οι συνέπειες να μην είναι σαν εκείνες του παρελθόντος όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις ανακατένεμαν τους ζωτικούς τους χώρους, αν και δυστυχώς, δεν υπάρχει προηγούμενο Μεγάλης Δύναμης που να παραχώρησε ειρηνικά τους πρώην ζωτικούς της χώρους στον νέο ηγεμόνα…


Και ένα επίμετρο :
σ’ αυτό το σκηνικό, πού βρίσκονται οι υπόλοιποι λαοί; Ιδού ένα ερώτημα μελαγχολικό, διότι ενώ στη παγκόσμια σκακιέρα το παιχνίδι εξακολουθεί να παίζεται μεταξύ των μεγάλων ανταγωνιστών στην υπόθεση της παγκόσμιας εξουσίας, οι υπόλοιποι «παίκτες», εξακολουθούν να εντοπίζονται εκεί όπου ιστορικά πάντα τους βρίσκαμε. Στο περιθώριο του παιχνιδιού και στην αγωνία τι θα σημάνει γι’ αυτούς ο νέος «προστάτης», ή για να το πούμε πιο απαλά : ο «νέος μάνατζερ» που θα αναλάβει εκτός απ΄ τη προώθηση των δικών του συμφερόντων και την «προάσπιση» των συμφερόντων των «υπηκόων» του… Είδομεν…