Η διεθνής οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της έχουν προκαλέσει έντονη συζήτηση για το αν θα ήταν καλύτερα ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, που θεωρούνται «αδύναμοι κρίκοι», και μεταξύ αυτών η Ελλάδα, να είχαν διατηρήσει το εθνικό τους νόμισμα. Σε μια τέτοια κατάσταση, υποστηρίζεται ότι θα μπορούσε να είχε γίνει υποτίμηση του νομίσματος, θα βελτιωνόταν η ανταγωνιστικότητα και έτσι θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί πολλές αρνητικές συνέπειες της κρίσης στην παραγωγή και την απασχόληση.
Η άποψη αυτή είναι, κατά την άποψή μου, εντελώς λανθασμένη.
Η Ελλάδα γνώρισε πολλές υποτιμήσεις κατά το παρελθόν, αλλά αυτές είχαν, σε γενικές γραμμές, περιορισμένο ή και αρνητικό αποτέλεσμα στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Επιπλέον, οδηγούσαν σε «φαύλο κύκλο» πληθωρισμού τιμών - μισθών και σε περαιτέρω νομισματική αστάθεια.
Υποτιμήσεις που ήταν επιτυχημένες, όπως π.χ. αυτή του 1953, έγιναν σε περιβάλλον με περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και σε μια ελεγχόμενη, πολιτικά, αγορά εργασίας με περιορισμένες συνδικαλιστικές ελευθερίες.
Αντίθετα, η περίοδος μετά το 1995, που άρχισε η προσπάθεια επίτευξης των κριτηρίων σύγκλισης και τελικά, επετεύχθη η υιοθέτηση του κοινού νομίσματος, του Ευρώ, χαρακτηρίστηκε από υψηλή οικονομική ανάπτυξη, χαμηλό πληθωρισμό και βελτίωση του μέσου πραγματικού μισθού.
Σε μια οικονομική κρίση, η δυνατότητα υποτίμησης ενδέχεται να έχει θετικά αποτελέσματα σε ορισμένους δείκτες ανταγωνιστικότητας και στην παραγωγή, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν η υποτίμηση οδηγήσει σε μείωση των πραγματικών μισθών. Επιπλέον, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με σημαντικές εισροές εισαγόμενων τελικών προϊόντων και πρώτων υλών, μια υποτίμηση αυξάνει πρώτα το κόστος παραγωγής πριν αρχίσει, αν βεβαίως αρχίσει, να βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα. Και αυτό, όπως ήδη αναφέρθηκε, μόνο μέσω της μείωσης των πραγματικών μισθών.
Ακόμα πιο λανθασμένη είναι η άποψη ότι η Ελλάδα, ή και άλλες χώρες της Ευρωζώνης, θα μπορούσε να ωφεληθεί αποφασίζοντας να εγκαταλείψει τη ζώνη του Ευρώ και να επαναφέρει το εθνικό της νόμισμα, υποτιμώντας το συγχρόνως.
Ένα τέτοιο, όμως, ενδεχόμενο θα ήταν πραγματικά καταστροφικό.
Τεχνικά, η ακύρωση του Ευρώ και η μετατροπή όλων των τραπεζικών λογαριασμών και συμβολαίων σε δραχμές είναι σχεδόν ανέφικτη, ενώ τα ασφάλιστρα κινδύνου ή και οι ρήτρες που θα κληθεί να πληρώσει η Ελλάδα ισοδυναμούν με χρεοκοπία.
Η ελληνική οικονομία, προκειμένου να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, πρέπει:
Πρώτον, να προχωρήσει σε δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 4% του ΑΕΠ σε χρονικό ορίζοντα τριών ετών, με έμφαση στη μείωση των δαπανών, την κατάργηση των ποικίλων εξαιρέσεων και εξω-λογιστικών προσδιορισμών των εισοδημάτων στη φορολογία, και την υπαγωγή όλων των προσωπικών εισοδημάτων στην ενιαία φορολογική κλίμακα.
Δεύτερον, να προχωρήσει στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, στην άρση των ποικίλων περιορισμών στη λειτουργία του ανταγωνισμού (για παράδειγμα, υπάρχει στην Ελλάδα πλήθος κατώτατων τιμών ή συνιστώμενων τιμών, ενώ ακόμα και για τον ελλιμενισμό κρουαζιερόπλοιων υπάρχουν πλείστοι όσοι περιορισμοί που κοστίζουν στη χώρα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο!) και στη δημιουργία ολιγομελών κυβερνητικών σχημάτων, με ελαχιστοποίηση των επικαλύψεων μεταξύ των ποικίλων κυβερνητικών υπηρεσιών, οι οποίες προκαλούν το υψηλότερο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, κόστος συμμόρφωσης των επιχειρήσεων στις διοικητικές πράξεις (6,8% του ΑΕΠ!).
Αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις που, σε χρονικό ορίζοντα δέκα ετών μπορούν να αποφέρουν όφελος της τάξης του 10% του ΑΕΠ, μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο «αναπτυξιακό κύμα» και να υποβοηθήσουν την απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή (η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να μη λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις η αύξηση του δημόσιου χρέους).
Το ζητούμενο είναι πώς, και από ποιόν πολιτικό σχηματισμό, μπορεί να υιοθετηθεί ένα παρόμοιο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Όσο καθυστερεί η εφαρμογή του, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κόστος για την οικονομία.
Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου