ΤΟ… ΝΤΕΡΜΠΙ ΤΩΝ ΑΓΩΓΩΝ: Ρωσία - ΗΠΑ, σημειώσατε «1»

Παρουσία των Πούτιν και Μπερλουσκόνι ανακοινώθηκε ο υπερδιπλασιασμός των ποσοτήτων που θα περνούν προς την ευρωπαϊκή αγορά από τον South Stream. Ο υπουργός κ. Κώστας Χατζηδάκης (τέταρτος από δεξιά) έδωσε το παρόν στην υπογραφή της συμφωνίας GAZPROM-ΔΕΣΦΑ, αναφορικά με το ελληνικό τμήμα του αγωγού.

Ο SOUTH STREAM ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΧΑΡΤΗ
Μόσχα: ανταπόκριση του Δημήτρη Λιάτσου
Η 15η Μαΐου αποτελεί, ουσιαστικά, τη γενέθλια ημέρα του πολυσυζητημένου αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Ένα σημαντικό έργο με ευρύτερες ευεργετικές ενεργειακές και οικονομικές επιπτώσεις στην Ευρώπη, κυρίως τη ΝΑ και τα Βαλκάνια.
Πρόκειται για ένα έργο που θα μεταβάλει σημαντικά και τον γεωπολιτικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής μας, με την Ελλάδα να έχει σοβαρό μερίδιο και αξιόλογη συμμετοχή στο συνολικό ενεργειακό γίγνεσθαι με ό,τι αυτό συνεπάγεται και στους υπόλοιπους τομείς.
Ο αρμόδιος υπουργός κ. Κώστας Χατζηδάκης άξιζε τον κόπο να μεταβεί στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας και να παρευρεθεί στην υπογραφή της συμφωνίας GAZPROM-ΔΕΣΦΑ, αναφορικά με το ελληνικό τμήμα του αγωγού. Εκεί, στην πόλη του «Προμηθέα Δεσμώτη» κατά τον θρύλο, στην πόλη που θα φιλοξενήσει τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2014, έπεσαν οι υπογραφές και δύο άλλων σημαντικών «κρίκων» στην πορεία του South Stream, των αντίστοιχων εταιρειών της Βουλγαρίας και της Σερβίας. Η χώρα μας, όπως και η Βουλγαρία, έχει πετύχει σημαντική συμφωνία αφού η μεικτή εταιρεία με τη ρωσική GAZPROM θα είναι με ποσοστό συμμετοχής 50% για την κάθε πλευρά. Η αντίστοιχη συμφωνία με την «Srbijagas» είναι 51% GAZPROM, 49% η σερβική πλευρά.
Ο κ. Χατζηδάκης και τα μέλη των αποστολών των άλλων χωρών ήταν παρόντες σε μία εξέλιξη-έκπληξη που συνέβη στο Σότσι, αναφορικά με τον SouthStream. Παρουσία των πρωθυπουργών της Ρωσίας και της Ιταλίας ανακοινώθηκε ο υπερδιπλασιασμός των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα περνούν προς την ευρωπαϊκή αγορά από τον South Stream. Η πρόταση για διπλασιασμό έγινε από την ιταλική ENI, ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος της GAZPROM. Η ρωσική και η ιταλική εταιρεία υπέγραψαν σχετική συμφωνία-προσθήκη για την άντληση της ροής από 31 δισ. κυβικά που ήταν αρχικά στα 63 δισ. κυβικά. «Είναι η κοινή συμβολή της Ρωσίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και των υπολοίπων χωρών που συμμετέχουν στο έργο, στην εξασφάλιση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας», τόνισε ο κ. Βλάντιμιρ Πούτιν. Τα λόγια του επικρότησε ο κ. Σίλβιο Μπερλουσκόνι ο οποίος κάλεσε την Ε.Ε. να συμβάλει στην εξασφάλιση ροής ρωσικών υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη.
Η αρχική πρόβλεψη είναι πως ο αγωγός θα είναι έτοιμος το 2015. Στο Σότσι ο πρόεδρος της GAZPROM κ. Αλεξέι Μίλερ διευκρίνισε πως «ο χρόνος κατασκευής μπορεί να μειωθεί…». Προς την κατεύθυνση αυτή μπορούν να συμβάλουν οι συμφωνίες που υπεγράφησαν και στις οποίες υπάρχει «σκληρό» χρονοδιάγραμμα. Μεικτές εταιρείες της GAZPROM με ΔΕΣΦΑ, τη βουλγαρική Energy Holding EAD και την Srbijagas πρέπει να ιδρυθούν μέσα στις επόμενες 2-3 εβδομάδες. Ενώ ως την 1η Ιουλίου θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η τεχνικοοικονομική μελέτη. Κομισάριοι της GAZPROM το επόμενο διάστημα θα έχουν πολυήμερη «αποβίβαση» σε Αθήνα, Σόφια, Βελιγράδι ενώ και η γραμμή Μόσχα - Ρώμη παίρνει φωτιά. Η ανακοίνωση της συμφωνίας διπλασιασμού των ποσοτήτων φυσικού αερίου προς τον South Stream αποτέλεσε έκπληξη πρώτου μεγέθους και αλλάζει πλήρως τα δεδομένα και σε τεχνικοοικονομικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο. Η απόφαση αποτελεί ψυχρολουσία για την Ουκρανία μέσω της οποίας περνά το 80% των ποσοτήτων ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Ο κ. Μίλερ θυμίζει πως οι δύο υπό κατασκευήν αγωγοί, North Stream και South Stream, μετά την τελευταία εξέλιξη θα έχουν μόλις κατασκευαστούν δυνατότητα μεταφοράς γύρω στα 118 δισ. κυβικά τον χρόνο (55 δισ. κυβικά από Βορρά και 63 δισ. κυβικά από Νότο). Το 2008 το σύνολο των ποσοτήτων αερίου που πούλησε στην Ευρώπη η GAZPROM πλησίασε τα 159 δισ. κυβικά. Τα 129 δισ. κυβικά πέρασαν μέσω της Ουκρανίας.
Τα καπρίτσια της ουκρανικής ηγεσίας τα τελευταία 3-4 χρόνια αναγκάζουν τη Μόσχα στην αναζήτηση εναλλακτικών δρόμων, έστω και πολυδάπανων. Οι συμφωνίες για την κατασκευή των δύο αγωγών θα επιτρέψουν στη Ρωσία να ελαχιστοποιήσει την εξάρτησή της από την Ουκρανία, εκτιμά ο εκπρόσωπος της East European GasA nalysis, κ. Μιχαήλ Κορτσέγκιν.
Βέβαια, η πολιτική θέληση για την κατασκευή των αγωγών δεν λύνει αυτόματα τα πολύ μεγάλα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν στην πορεία προς την υλοποίησή τους.
Στο Σότσι ο κ. Μίλερ, αφού ουσιαστικά ανακοίνωσε την κατασκευή διπλού υποθαλάσσιου αγωγού στον πυθμένα της Μαύρης Θάλασσας (οι ειδικοί στους αγωγούς εξηγούν πως οι υποθαλάσσιοι αγωγοί μπορούν να μεταφέρουν μάξιμουμ γύρω στα 31-32 δισ. κυβικά τον χρόνο, άρα οι GAZPROM και ENI συμφώνησαν μ’ έναν σμπάρο δύο… αγωγούς) ανέφερε ως κόστος τα 8,6 δισ. ευρώ. Ωστόσο, πριν από λίγους μήνες είχε γίνει λόγος για συνολικό κόστος (κατασκευή και θαλάσσιου και χερσαίου τμήματος του αγωγού) γύρω στα 25 δισ. ευρώ!
Το «κλείσιμο» της ψαλίδας εξόδων στο ένα τρίτο δεν είναι γνωστό πώς προέκυψε, το σίγουρο είναι πως το Κρεμλίνο, μετά τον αντιρωσικό ενεργειακό βερμπαλισμό στα φόρα της Σόφιας και της Πράγας πρόσφατα, πέρασε στην πρακτική αντεπίθεση.
Και σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, η αντεπίθεση δίνει καρπούς με ανάδειξη του South Stream σε πρώτο πλάνο και υποχώρηση του πολυδιαφημισμένου από Αμερικανούς και αξιωματούχους των Βρυξελλών σχεδίου NABUCCO σε δεύτερο πλάνο, ή ακόμα πιο ακραία, σε τοποθέτησή του στο «ψυγείο»! Και να γιατί: πέραν των άλλων σοβαρών τεχνικοοικονομικών και γεωγραφικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει το σχέδιο Ναβουχοδονόσωρ (από τη σύντμηση του ονόματος του αρχαίου βασιλιά προέρχεται το NABUCCO) δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει πηγές πλήρωσής του.
Στην Πράγα, λοιπόν, ο πολυπράγμων Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μάθιου Μπράιζα, τον οποίο ο κ. Μπαράκ Ομπάμα, παρά τις διακηρύξεις για απαλλαγή από το σύστημα αξιών της κυβέρνησης Μπους, τον άφησε στη θέση του, θριαμβολογούσε για την «επιτυχία» της υπογραφής συμφωνίας-μνημονίου για το σχέδιο NABUCCO. (Το σχέδιο, θυμίζουμε, το οποίο μαζί με την Ουάσινγκτον η «σκληρή» υπερατλαντική ομάδα του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου στις Βρυξέλλες το προώθησε ως πανάκεια στην προσπάθεια απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια). Ως «απόδειξη» της επιτυχίας στην Πράγα φέρεται το γεγονός πως στο κείμενο συμφωνίας έβαλε την υπογραφή της και η Τουρκία, βασικός κρίκος στην πορεία διέλευσης του NABUCCO. Ωστόσο, υποτιμήθηκε όσο ήταν δυνατό το γεγονός ότι το κείμενο αρνήθηκαν να υπογράψουν το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και –το σημαντικότερο– το Τουρκμενιστάν! Τρεις χώρες με τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου που θα μπορούσαν να ήταν εν δυνάμει χώρες τροφοδοσίας του αγωγού NABUCCO.
Τρεις ημέρες αργότερα η ηγεσία του Καζακστάν επικύρωσε τη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού πέριξ της Κασπίας (μέσω Ρωσίας) που θα μεταφέρει νέες μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου από την Κεντρική Ασία και την Κασπία στις ευρωπαϊκές αγορές, μαζί και μέσω του South Stream. Ρόλο-κλειδί στον πέριξ της Κασπίας αγωγό έχει το Τουρκμενιστάν, το οποίο, παρά την πρόσκαιρη ψύχρανση των σχέσεων με τη Ρωσία, φαίνεται πως θα οδηγηθεί τελικά προς την επικύρωση της ίδιας συμφωνίας που θα ανοίγει τον δρόμο για την κατασκευή του περικασπιακού αγωγού.
Οι ινστρούκτορες των Βρυξελλών στην Πράγα με δυσκολία έκρυβαν την απογοήτευσή τους για την αποτυχία να αποκολλήσουν το Τουρκμενιστάν από τη Ρωσία, ο κ. Μπράιζα στον ραδιοσταθμό «Ηχώ» της Μόσχας «έδειχνε κατανόηση» στη θέληση της Ασχαμπάντ να μην τα σπάσει με τη Μόσχα και επαναλάμβανε τις γνωστές απόψεις για επιθυμία της Ουάσινγκτον να μην υπάρχουν μονοπώλια, αλλά να λειτουργήσουν οι νόμοι της… αγοράς!
Ξεχνά πως το Τουρκμενιστάν με συμφωνίες έχει δεσμεύσει το σύνολο των ποσοτήτων που εξάγει τώρα προς τους αγωγούς της GAZPROM ως το 2028! Και πληρώνεται με τιμές αγοράς! Ακόμα και το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο με τόση θέρμη μας το πρότεινε η αλήστου μνήμης κυρία Κοντολίζα Ράις ως εναλλακτική λύση στην εξάρτηση από τη ρωσική GAZPROM, είναι σε διαπραγμάτευση με τον ρωσικό κολοσσό και πολύ κοντά σε συμφωνία, όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρός της κ. Αλεξάντρ Μεντβέντεφ, για ρωσοαζερική κοινή εκμετάλλευση του κοιτάσματος Σαχ-Ντενίζ 2. Θυμίζουμε ότι το κοίτασμα Σαχ-Ντενίζ 1 είναι αυτό που τροφοδοτεί τον αγωγό μέσω Τουρκίας, τα αποθέματά του είναι μηδαμινά και η ως τώρα ροή με συνεχή προβλήματα και διακοπές σε περιόδους ψύχους, όπως έδειξαν τα τελευταία δύο χρόνια. Το Σαχ-Ντενίζ 2 θα βελτίωνε κάπως την κατάσταση, ωστόσο στο Μπακού, παρά την υπογραφή της συμφωνίας για τον NABUCCO στην Πράγα, κατανοούν πως η διαπραγμάτευση με την GAZPROM και μία συμφωνία μαζί της φαντάζει πολύ πιο ρεαλιστική από το εν πολλοίς πολιτικό παρά οικονομικά εκτιμήσιμο σχέδιο NABUCCO.
Και ακόμη: δύο ημέρες μετά την Πράγα, η Άγκυρα έζησε το σκοτσέζικο ντους που την υποχρέωσαν οι δηλώσεις Μέρκελ - Σαρκοζί για την αδυναμία «διεύρυνσης των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης επ’ άπειρον» και δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα τηρήσει την υπογραφή της σε ένα αμφιβόλου μέλλοντος σχέδιο. Πόσο μάλλον που ο πρωθυπουργός κ. Ερντογάν έσπευσε να μεταβεί και αυτός στη «νότια πρωτεύουσα» της Ρωσίας, το Σότσι, και να συνδιαλαγεί με τον Πούτιν.
Εκεί, λοιπόν, αποφασίστηκε η έναρξη διαπραγματεύσεων για τη διεύρυνση του υπάρχοντος υποθαλάσσιου αγωγού Blue Stream από τη Ρωσία στην Τουρκία. Γίνεται λόγος για στήσιμο εντός τρίτου αγωγού με δυναμικότητα 8 δισ. κυβικά τον χρόνο. Η τωρινή δυναμικότητα είναι 16 δισ. και η προοπτική στα 24 δισ. τον χρόνο.
Αν μελετήσει κανείς τα νούμερα θα διαπιστώσει πως η Μόσχα, παρά το συνεχώς αυξανόμενο εμπορικό ισοζύγιο ανάμεσα στις δύο χώρες, προωθεί τη σχεδόν πλήρη τροφοδοσία της τουρκικής εσωτερικής αγοράς με αέριο, δεν τη μετατρέπει ωστόσο σε ενδιάμεσο για μεταφορά στην Ευρώπη.
Η στάση αυτή, ενώ θα έπρεπε να εκτιμηθεί δεόντως από τους εμπλεκόμενους στο σχέδιο South Stream, συχνά δεν συμβαίνει αυτό. Ειδικά η Βουλγαρία που καλείται να γίνει η χώρα υποδοχής του υποθαλάσσιου τμήματος και προωθητής προς δυτικά και νότια (Ελλάδα) με οφθαλμοφανή τα αυξημένα οικονομικά οφέλη για την οικονομία της, συχνά πυκνά «ξεχνιέται» παρασυρμένη από υπερατλαντικές «σειρήνες». Στο Σότσι, επιτέλους, μπήκαν οι υπογραφές και τσουγκρίστηκαν τα ποτήρια σαμπάνιας για τα πρώτα γενέθλια του South Stream.
«Εκτιμώ πως είμαστε πολύ τυχερή χώρα που θα παίρνουμε υδρογονάνθρακες από μία φίλη χώρα, τη Ρωσία, η οποία ποτέ δεν αθέτησε τις υποχρεώσεις της», τόνισε ο κ. Μπερλουσκόνι.
Λίγες ημέρες νωρίτερα η Γερμανίδα καγκελάριος κυρία Άνγκελα Μέρκελ, στην συνάντησή της με τον Νορβηγό ομόλογό της κ. Σόλντενμπεργκ, έκανε λόγο για την ανάγκη ανοικτού διαλόγου με τη Ρωσία στα θέματα ενέργειας. Η κυρία Μέρκελ συζήτησε δρόμους αναζήτησης «μεστής θέσης ενεργειακής σταθερότητας με τη Ρωσία». Σε αντίθεση με χώρες-μέλη της Ε.Ε. από την Ανατολική Ευρώπη, η κυρία Μέρκελ εκτιμά πως η λήψη νομοθετικών μέτρων, όπως αυτά που προτείνει ο Ρώσος πρόεδρος κ. Μεντβέντεφ, θα συμβάλουν στη σύσφιξη των ενεργειακών σχέσεων με τη Ρωσία προς αποφυγήν στο μέλλον νέων διακοπών στη ροή του φυσικού αερίου. Ιταλία και Γερμανία, από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς εταίρους της Ρωσίας, δίνουν μία διάσταση πολύ διαφορετική από αυτήν που αναδύουν οι διάφοροι ευρωκομισάριοι, όπως φάνηκε στη Σόφια και στην Πράγα. Εν τέλει, στις Βρυξέλλες παράγουν ευρωπαϊκή πολιτική ή ανακυκλώνουν τις εν πολλοίς ανεδαφικές διακηρύξεις του κ. Μπράιζα;
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ