Ανταγωνισμός: Κανένας δεν τον θέλει!

Ο ανταγωνισμός αποτελεί το βασικό στοιχείο του καπιταλισμού καθώς γύρω από αυτόν συναρθρώνονται όλες οι υπόλοιπες σταθερές του συστήματος. 

Έτσι, οι κοινωνίες που συνειδητά έχουν επιλέξει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ως το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχτισαν το πολιτικο-κοινωνικό τους οικοδόμημα, φρόντισαν και θωράκισαν τον ανταγωνισμό από αθέμιτες πρακτικές που θα νόθευαν το χαρακτήρα του, ενώ οι αρχές του διαπότισαν τις βασικές πτυχές τους...

Τη Δημόσια Διοίκηση και την Παιδεία.

Στην Ελλάδα ο ανταγωνισμός ποτέ δεν έγινε αποδεκτός με τη μορφή που μόλις περιέγραψα. Η οικονομική σκέψη στη χώρα μας- όταν ανδρώθηκε στον μεσοπόλεμο- ήταν επηρεασμένη από το γερμανικό οικονομικό δόγμα της διευθυνόμενης οικονομίας που θεωρούσε τον παρεμβατισμό το βασικό εργαλείο άσκησης οικονομικής πολιτικής. Και αυτό στηριζόταν στη θεωρητική βάση πως το κράτος ως εκφραστής του Δημοσίου συμφέροντος ενοποιεί τις αντιθέσεις που παράγει ο ανταγωνισμός, που η λειτουργία του αξιολογείτο αρνητικά.

Αυτή η καθολική θέση, μεταπολεμικά πήρε τη μορφή της διαρθρωτικής παρέμβασης του κράτους στην οικονομία που έγινε αποδεκτή ακόμα και από τους ελάχιστους εκπροσώπους της φιλελεύθερης οικονομικής σκέψης. Ένας από αυτούς, ο Ξενοφών Ζολώτας, υποστηρίζει πως επειδή το ελληνικό κεφάλαιο σπανίζει, έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτό να τοποθετηθεί σε τομείς που θα αποδώσουν. Και αυτήν την κατανομή του κεφαλαίου μπορεί να την κατευθύνει μόνον το κράτος, καθώς διαθέτει εποπτική εικόνα της οικονομίας.

Έτσι, η επιχειρηματική τάξη της χώρας από πολύ νωρίς είδε το ελληνικό δημόσιο με τις παρεμβάσεις του να ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Και στο βαθμό που αποκόμιζαν κέρδη από αυτήν την παρεμβατικότητα, που είχε τη μορφή του προστατευτισμού, οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν ενδιαφέρθηκαν για τις συνθήκες ανταγωνισμού. Θα έλεγα μάλιστα πως τους ήταν απεχθής και η έννοια του ακόμα, καθώς ο ανταγωνισμός απαιτούσε έρευνα, καινοτομία, επενδύσεις και κυρίως απογαλακτισμό από την κρατική προστασία.

Το βασικό μέλημα της επιχειρηματικής τάξης- σε γενικές γραμμές- ήταν οι σχέσεις της με τις εκάστοτε κυβερνήσεις και ο πλουτισμός μέσα από τις χαριστικές διατάξεις των διαφόρων αναπτυξιακών νόμων. Και όλα αυτά όσο το κέντρο ισχύος βρισκόταν στην πολιτική εξουσία. Δηλαδή από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου ως τις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν και αναδιατάσσεται η κατανομή ισχύος. Αναδεικνύεται πλέον μία ισχυρή ομάδα επιχειρηματιών που επιβάλλει τους όρους του παιχνιδιού στις αδύναμες κυβερνήσεις καθώς ικανός αριθμός βουλευτών εκπροσωπεί και προωθεί τα συμφέροντα τους. Η διαφθορά και η διαπλοκή εξοβελίζουν κάθε έννοια ανταγωνισμού στις ζώνες οικονομικού ενδιαφέροντος των ολιγαρχών. Σε αυτό το θανατηφόρο σύμπλεγμα για την εθνική οικονομία, συμμετέχουν και ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί που αποτελούν το μακρύ βραχίονα των ολιγαρχών στη δημόσια διοίκηση ολοκληρώνοντας έτσι την εικόνα που όλοι πιά γνωρίζουμε.

Συμπερασματικά, η ελληνική κοινωνία ποτέ δεν γνώρισε τον ανταγωνισμό όπως αυτός νοείται στη φιλελεύθερη οικονομική σκέψη και πρακτική και γι’ αυτό ποτέ δεν εγκολπώθηκε τις αρχές και τα εργαλεία του, ένα από τα οποία είναι και η αξιολόγηση. Βαθύτατα προσκολλημένη στον κρατικό προστατευτισμό αντέδρασε και αντιδρά σε κάθε προσπάθεια περιορισμού του ακόμα κι όταν αυτή υπαγορεύεται από τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις. Και πολύ φοβούμαι πως αυτός ο κρατισμός θα απορροφήσει και το κατακτημένο μεταπολιτευτικό επίπεδο του πολιτικού φιλελευθερισμού.

Του Σάκη Μουμτζή

www.liberal.gr