Για την ύφεση δεν φταίνε όσα κάναμε. Αλλά όσα δεν κάναμε.

Kάθε Δευτέρα βράδυ στη Nova προβάλλεται μια καινούργια σειρά. Το «Newsroom» είναι η σύνταξη και η παρουσίαση ενός τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεων αμερικάνικου καναλιού. 

Σε ένα επεισόδιο, ο Γουίλ, ο παρουσιαστής, μιλάει με έναν εκπρόσωπο του Tea party. Και δεν τον αφήνει σε χλωρό κλαρί. Το σύστημα Υγείας θα μας κοστίσει τόσα δις φόρους, λέει ο πολιτικός, ο αριθμός αυτός είναι λάθος, τον διακόπτει ο παρουσιαστής...

Ο Ομπάμα έχει εκτινάξει το χρέος σε τόσα τρις, συνεχίζει ο πολιτικός, το σωστό νούμερο είναι άλλο, τον διακόπτει ξανά ο παρουσιαστής. Ένας νεαρός δημοσιογράφος πανηγυρίζει στην αίθουσα σύνταξης, τον τσάκισε τον Ρεπουμπλικάνο ο Γουίλ, λέει. Και ο Γουίλ Ρεπουμπλικάνος είναι, του απαντάει κοφτά η διευθύντρια παραγωγής. Μπορεί να χαμογελάς με την πάντα ηρωική χολιγουντιανή αναπαράσταση της συνήθως πολύ πιο γκρίζας πραγματικότητας, αλλά δεν παύει να υπενθυμίζει τις βασικές αρχές: Τα γεγονότα είναι γεγονότα. Δεν μπορεί να έχεις απόψεις, άμα δεν ξέρεις τα γεγονότα.

Μπορούμε να διαφωνήσουμε σε όλα, μπορεί να έχουμε πολλές διαφορετικές οπτικές, λύσεις, προτάσεις, αλλά πάνω στην ίδια πραγματικότητα. 

Για μας, που έχουμε ένα άμεσο πρόβλημα επιβίωσης ως κοινωνία, αυτό είναι επιτακτικό. 

Δεν μπορούμε να βρούμε τι θα κάνουμε, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την ύφεση, άμα οι μισοί νομίζουν ότι μας ψεκάζουν.

Πριν από μία εβδομάδα, που αποφασίστηκε επιτέλους η εκταμίευση της δόσης, οι εφημερίδες και το διαδίκτυο δημοσίευσαν την επιμέρους κατανομή, πού θα πάνε τα λεφτά. Όλες οι εφημερίδες, κυβερνητικές, αντιμνημονιακές, εγώ τα διάβασα στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Κάποια δις θα πάνε κατευθείαν στο φετινό έλλειμμα. Κάποια άλλα δις θα πάνε στα χρέη του δημοσίου που συσσωρεύονται συνεχώς όσο καιρό καθυστερούσε η δόση, έχουν φτάσει στα 9,3 δις. Κάποια θα πάνε στην εξόφληση των εντόκων γραμματίων που εκδίδει το ελληνικό δημόσιο για να πληρώσει τις υποχρεώσεις του, επιπλέον από τα δάνεια της ευρωπαϊκής διάσωσης. Και κάποια άλλα περισσότερα στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που έχουν στεγνώσει καθώς τα κεφάλαιά τους τα έχουν δανείσει στο κράτος και τα βλέπουν να μηδενίζονται.

Δηλαδή, όποιος ξαναπεί ότι οι δόσεις δεν πάνε στην οικονομία, πάνε στους τόκους, στους δανειστές, τους τοκογλύφους, πρέπει να τον διακόπτουμε πάραυτα. Όχι γιατί διαφωνούμε. Αλλά γιατί δεν είναι αλήθεια. Δεν πρέπει να ειπωθεί ποτέ ξανά δημοσίως. Στους όρους επίσης της συμφωνίας για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους υπήρχε η μείωση του επιτοκίου, από 1,70 σε 0,70%. Δηλαδή αυτό σημαίνει ότι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δανείζονται, η Γερμανία με 1,35, η Ολλανδία με 1,63, η Αυστρία με 1,78, η Γαλλία με 2,09, η Ιταλία με 4,85, η Ισπανία με 5,88, η Πορτογαλία με 8,93, εμάς θα μας δανείζουν με 0,70. Ακόμα και πριν από την τελευταία μείωση, πάλι οι περισσότερες δανείζονταν ακριβότερα για να μας δανείσουν. Και η Γερμανία, ακόμα, απλώς έχανε διαφυγόντα κέρδη. Δηλαδή σε μια περίοδο μεγάλης ευρωπαϊκής ύφεσης, με λιτότητα σε όλες σχεδόν τις χώρες, διαθέτουν χρήματα απευθείας για τη διάσωση της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, όποιος ξαναπεί για τους «τοκογλύφους», ακόμα κι αν είναι ο αρχιεπίσκοπος, κάνει λάθος. Δεν συμβαίνει.

Δεν θα αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας, αν δεν ξέρουμε την κατάστασή μας. Για να σωθεί, πρέπει η ίδια η κοινωνία να αντιδράσει, να αλλάξει τρόπο συμπεριφοράς. Και για να αλλάξει, πρέπει να ξέρει. Μόνο αν επιμένουμε στην αλήθεια, μόνο άμα μιλάμε με αριθμούς, θα αντιμετωπίσουμε τον πανικό, το ψέμα, την κολακεία του λαϊκισμού, την ευκολία της συντήρησης που δεν θέλει να αλλάξει τίποτα.

Αν πρέπει να επιμένουμε στα γεγονότα, στη σοβαρότητα, την ψυχραιμία, δεν είναι τόσο για να αντιμετωπίσουμε την ασυναρτησία της αντιμνημονιακής ρητορικής. Αυτή είναι παροδικό φαινόμενο, ήρθε να εκφράσει τη φάση της άρνησης και του θυμού: Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό σε μας, κάποιος πρέπει να φταίει. Καθώς η κοινωνία ωριμάζει, καθώς αντιλαμβάνεται ότι αν δεν αντιδράσει θετικά και όχι με θρήνους και κατάρες δεν θα βγει από το φαύλο κύκλο, η ασυνάρτητη ρητορική όχι μόνο θα ξεχαστεί αλλά θα αντιμετωπίσει και την οργή, γιατί ήταν υπεύθυνη για τα 3 χαμένα χρόνια.

Πρέπει να επιμείνουμε στα γεγονότα, να υπερασπίζουμε την αλήθεια, όμως, κυρίως για να αντιμετωπίσουμε την άλλη εκδοχή της ακινησίας, αυτή που κρύβεται στο μνημονιακό στρατόπεδο. Που παρουσιάζει την πολιτική της ως μονόδρομο, «τίποτε άλλο δεν μπορούμε να κάνουμε παρά μόνο οριζόντιες μειώσεις μισθών και επιβολή νέων φόρων». Πρέπει ν’ αλλάξουμε τη γλώσσα. Σε όσους λένε «μας επέβαλαν, μας ζήτησαν, μας αφαίρεσαν 49 δις από το ΑΕΠ, θέλουν να μειώσουν τους μισθούς, να κόψουν τις συντάξεις, μας υποχρέωσαν, μας ανάγκασαν», «αυτοί» πάντα, «εκείνοι», οι «κακοί», οι ξένοι τρίτοι, πρέπει να απαντάμε ότι τίποτα απ’ αυτά δεν είναι αλήθεια. Εσείς κάνατε τις επιλογές. Στους υπουργούς με τη θεατρική φωνή που θρηνούν γιατί «μας πάτησαν στο λαιμό, μας υποχρέωσαν χωρίς να θέλουμε, τα υπογράψαμε τα μέτρα αλλά δεν τα γράψαμε», πρέπει να απαντήσουμε ότι δεν είναι αλήθεια. Ότι δεν είναι έτσι.

Πληρώνουμε, φτωχαίνουμε, χάνουμε τις δουλειές μας, γιατί 3 χρόνια τώρα οι αποκρατικοποιήσεις σαμποτάρονται, η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν γίνεται, κανένας άχρηστος οργανισμός δεν κλείνει, η συγχώνευση φορέων δεν προχωράει. Πληρώνουμε γιατί 165.000 φορολογικές υποθέσεις μεγάλου δημόσιου συμφέροντος λιμνάζουν στα δικαστήρια με ανυπολόγιστες βλάβες για το δημόσιο. Γιατί ομαδοποιούν τους δημόσιους υπαλλήλους με τους αργόμισθους για να καλύψουν τους κομματικούς στρατούς, γιατί δεν λειτουργούν τα πειθαρχικά, γιατί οι χιλιάδες επίορκοι που βαρύνονται με κατηγορίες για διαφθορά προστατεύονται. Γιατί δεν τελειώνει ποτέ η απογραφή των συνταξιούχων, γιατί τα ληξιαρχεία έπρεπε να είχαν συνδεθεί ηλεκτρονικά με τα ταμεία εδώ και 16 μήνες, γιατί το κτηματολόγιο δεν προχωράει. Γιατί η πάταξη της φοροδιαφυγής έχει γίνει ανέκδοτο και πληρώνουν ξανά οι ίδιοι περισσότερα, γιατί το λαθρεμπόριο βασιλεύει ανενόχλητο, τα GPS στα βυτία θα μπουν του χρόνου, το σύστημα εισροών-εκροών θα εφαρμοστεί κάποτε αλλά ως τότε δεν θα ’χουμε πετρέλαιο σπίτι μας.

Γιατί η αξιολόγηση του δημοσίου δεν γίνεται, γιατί η ενιαία αρχή πληρωμών και το ενιαίο μισθολόγιο είναι στα σχέδια, όπως και η ενιαία αρχή προμηθειών, η ηλεκτρονική διασύνδεση φορέων. Γιατί η λεηλασία στην υγεία συνεχίζεται. Γιατί οι συντεχνίες γλιτώνουν τα προνόμιά τους, τα κόμματα διοικούν τις κρατικές επιχειρήσεις σαν να ’ναι δικές τους και τις ζημιές τις πληρώνουμε εμείς, γιατί η γραφειοκρατία δεν μειώνεται. Γιατί κόβουν τις συντάξεις για να μην κόψουν τις διπλές, τις τριπλές και τις πρόωρες, πάνε το όριο εξόδου στα 67 για να μην κόψουν τα επιδόματα άγαμης κορασίδας. Γιατί διέλυσαν το κράτος για να μην κόψουν τη γραφειοκρατία. Γιατί το μισό δημόσιο απεργεί αμειβόμενο σε μόνιμη βάση. Γιατί η μηχανογράφηση νοσοκομείων δεν προχωράει, η αξιολόγηση των πανεπιστημίων αναβάλλεται, έχουν μετατραπεί σε χωματερές.

Πρέπει να πούμε την αλήθεια. Για την ύφεση δεν φταίνε όσα κάναμε. Αλλά όσα δεν κάναμε. Όσοι θρηνούν δήθεν για τα πάθη μας αλλά αρνούνται τις μεταρρυθμίσεις, ό,τι ταμπέλα και να κρατάνε, όποια σημαία κι αν κουνάνε, είναι το ίδιο σύστημα που αρνείται να παραδώσει την εξουσία. Υποκριτικά θρηνούν, αλλά στην πραγματικότητα προστατεύουν το μαγαζάκι τους. Κατηγορούν ο ένας τον άλλον δίνοντας εξετάσεις στο πελατειακό κράτος, στις συντεχνίες και στην κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα. Διαγωνισμός ακινησίας. Αυτοί που κάνουν λίγα και οι άλλοι που υπόσχονται ότι δεν θα κάνουν τίποτα. Όλα μένουν ίδια, πλην φτωχότερα. Αυτές οι 5 λέξεις είναι η εξήγηση του παρατεταμένου αδιεξόδου.

Gustave Flaubert